راکتور تهران، مذاکرات وین و بهانه‌ای برای توافق
روسیه، فرانسه و امریکا روز دوشنبه طی نشستی با ایران سعی خواهند کرد تا توافقی را که قبلا در مورد ارسال اورانیوم از ایران به خارج برای تبدیل به سوخت هسته‌ای حاصل شده بود، نهایی کنند. گفته می شود این مذاکرات که در محل آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین برگزار خواهد شد، نشست یا گفت و گویی فنی است که مباحث سیاسی و دیپلماتیک مطرح شده در مذاکرات ژنو را دنبال نمی‌کند اما بی تردید سایه سنگین دغدغه‌های سیاسی میان ایران، امریکا، روسیه و فرانسه با توجه به مناسباتی که میان هر یک از این کشورها وجود دارد بروی مباحث مطرح در این مذاکرات خواهد افتاد.
ایران و امریکا رسما در حاشیه مذاکرات ژنو گفت و گوهایی داشتند که شاید نتیجه این گفت و گوها از اصل توافقات حاصله در ژنو مهمتر بود، فرانسه و روسیه در فرایند غنی سازی ایران مسئولیت هایی را اختیار کردند که شرایط هر یک در برابر ایران تحت تاثیر این مسئولیت قرار گرفت به این معنا که روسیه هر چند موافق با روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران بود اما با همکاری در غنی سازی اورانیوم ایران موقعیت فشار بر تهران و همکاری با غرب را بیش از گذشته بدست آورد و فرانسه هر چند از مخالفان سرسخت برنامه هسته‌ای ایران و معتقد به تشدید تحریم‌ها علیه این کشور بود با این مسئولیت زمینه‌ای برای تغییر نظر پیدا کرد.
حالا قرار است این سه کشور یعنی امریکا، فرانسه و روسیه با میزبانی آژانس مباحث و جزییات فنی انتقال اورانیوم از ایران را بررسی کنند، شاید در این گفت و گوها دیگر سخنی از تحریم، توقف غنی سازی یا ادامه مذاکرات نباشد چراکه بناست مسائل فنی بررسی شود اما به نظر می‌رسد ماهیت توافق انتقال اورانیوم به خارج از ایران تنها بهانه‌ای برای توافق‌های مورد نظر شرکت کنندگان باشد چراکه هدف از توافق بر سرانتقال اورانیوم به خارج از ایران دریافت سوخت هسته‌ای مورد نیاز برای راکتور تحقیقاتی تهران اعلام شده که چندان با عزم ایران برای ادامه غنی سازی اورانیوم در داخل و توسعه فعالیت‌های هسته‌ای کشور سازگار نیست، در واقع راکتور تهران سوخت مورد نیاز را پیش از این توافق از آرژانتین دریافت می‌کرد که گفته می‌شود در حال اتمام است اما تهران می توانست در صورت اتمام سوخت، برای دریافت مجدد آن با این کشور یا هر کشور دیگری وارد مذاکره شود و نیازی نبود که تامین سوخت راکتور تهران وارد مذاکرات حساس با 1+5 شده یا توافق نهایی این مذاکرات محدود به تامین سوخت راکتور تهران شود.
از این توافق به عنوان بستری برای تعامل مثبت غرب و ایران در موضوع هسته‌ای یاد شده است که این تصور را ایجاد می‌کند که تنها مشکل ایران و غرب بر سر راکتور تهران و سوخت آن بود، در حالی که مشکل اصلی میان طرفین فرایند غنی سازی در داخل خاک ایران بود که برای غرب شائبه دست یابی ایران به سلاح اتمی را ایجاد می‌کرد و اکنون با توافق بر سر انتقال فرایند غنی سازی به خارج از ایران حداقل می‌توان گفت که غرب به هدف خود رسیده است، حال این سوال مطرح می‌شود که چانه زنی و اصرار ایران برای ادامه غنی سازی و خودداری از تعلیق یا توقف این فرایند، همچنین تاکید بر توسعه دست آوردهای هسته‌ای کشور چه شده است؟ آیا تهران از اهداف خود عقب نشسته و در مذاکرات وین می‌خواهد بر سر جزییات این عقب نشینی گفت و گو کند؟
از سوی دیگر در داخل کشور این تحلیل وجود دارد که هرچند مذاکرات ایران و امریکا در حاشیه ژنو مثبت ارزیابی شد اما بلافاصله بررسی تحریم‌های بیشتر و متنوع تر در دستور کار امریکا قرار گرفت که نشانه ثبات موضع واشنگتن در برابر تهران و بالعکس تغییر موضع ایران در برابر امریکا بود، به این ترتیب برخی صاحب نظران تهران را در هر دو جبهه هسته‌ای و مذاکره با امریکا امتیاز دهنده و نه امتیاز گیرنده تلقی می‌کنند.
و اکنون که مذاکرات وین به مدت دو روز کار خود را برای بررسی جزییات فنی توافق حاصل شده در ژنو آغاز می‌کند، برخی منابع داخلی از احتمال قبول ادامه غنی سازی در داخل ایران توسط امریکا سخن می‌گویند و این تصمیم را در صورت نهایی شدن، گام دوم واشنگتن در عقب نشینی مقابل ایران تفسیر می‌کنند؛ گام اول، ورود به مذاکرات 1+5 با ایران بدون طرح پیش شرط تعلیق غنی سازی و گام دوم قبول غنی سازی در داخل خاک این کشور. تفسیری که با توجه به شواهد بسیار دور از واقعیت می‌نمایند اما اگر عملی شود می‌تواند نشانه‌ای باشد از توافقات پشت پرده میان ایران و امریکا.
مذاکرات فنی و موانع پیش رو
در مذاکرات فنی وین قرار است پیرامون مباحثی چون قیمت، برنامه زمانی و امنیت نقل و انتقال اورانیوم و این که آیا متخصصان ایران مجازند فرآیند فرآوری در روسیه و فرانسه را از نزدیک دنبال کنند و بر آن نظارت داشته باشند یا خیر گفت و گو شود که به نظر می‌رسد توافق بر سر هر یک از این موارد نیز چندان آسان نخواهد بود.
به عنوان مثال هنوز مشخص نیست که آیا ایران حاضر خواهد بود کنترل اورانیومی را که خود غنی کرده است ازدست بدهد؟ به گفته ابوالفضل ظهره وند، از دستیاران سعید جلیلی نماینده ارشد ایران در مذاکرات اتمی "ایران بر اساس توافق فعلی تنها غنی سازی بالای پنج درصد در خارج از کشور را پذیرفته است و اهمیت این کار در آن است که کشور تکنیک‌ها و فناوری غنی سازی همچنین مراکز و تاسیسات تحقیقاتی خود را حفظ خواهد کرد."
او همچنین گفت که" ممکن است تهران در شرایط خاص به اورانیوم با غلظت بالای 63 درصد نیاز داشته باشد که تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی خریداری یا خود آن را غنی خواهد کرد."
گفته این مسئول ایرانی شاید برای نشان دادن توان ایران در ادامه غنی سازی در داخل کشور و رد هرگونه عقب نشینی در مذاکره ژنو باشد اما نمی‌توان از این تعبیر که اگر ایران نیاز به اورانیوم با غلظت 63 درصد داشت آنرا خریداری یا خود غنی می کند به سادگی گذشت چراکه اهمیت این گفته در توان غنی سازی ایران تا مرز 63 درصد و زمینه‌های نیاز به اورانیومی با این غلظت است.
در مجموع چنین به نظر می‌رسد که بحث از انتقال اورانیوم به خارج، دریافت سوخت برای راکتور تهران و آغاز فصل جدیدی در همکاری‌های هسته‌ای ایران و غرب می‌توانند بهانه‌های خوبی برای تحقق اهداف فرا هسته‌ای ایران باشند.
نظر شما :