هر راهی بروند به قدرت ایران می‌رسند

روزنامه نیویورک تایمز در تحلیلی از زبان کارشناسان به بررسی دلایل شکست تحریم‌های جدید احتمالی علیه تهران پرداخته است. در این تحلیل برخی کارشناسان توصیه کرده‌اند، مشارکت اقتصادی جایگزین تحریم شود شاید معادلات رهبران ایران تغییر کند.

گفتاری از دکتر محمد کهن دل، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل اقتصاد بین الملل:

طبیعی است که تحریم‌ها برای ایران هزینه دارد، اما در دنیای امروز انتظار این که کشور تحریم شده نتواند نیازهای خود را تامین کند. انتظاری غیر واقعی است، تجربه ایران نشان داده است که این کشور می‌تواند از دو طریق نیازهای خود را علی رغم وجود تحریم‌ها رفع کند؛ اول این که دنیا بسیار بزرگ است و کشورهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند نیازهای ایران را به واسطه مرزهای گسترده دریایی و زمینی این کشور تامین کنند و غیر ممکن است تحریم‌ها به شکل کامل عملیاتی شود. دوم این که شکاف‌های عمیقی میان کشورهای اروپایی با یکدیگر، اروپا با امریکا و بلوک سرمایه داری و بلوک شرق در مورد اعمال تحریم‌ها وجود دارد که می‌تواند زمینه تامین نیازهای کشورهای تحریم شده از جمله ایران را فراهم کند.

تهیه نیازها از راه‌های مذکور تنها این مشکل را برای جمهوری اسلامی ایران داشته که هزینه تامین نیازها را افزایش داده است با این وجود فرض غیر ممکن بودن تامین نیازها در صورت اعمال تحریم غیر واقعی است.

نکته دیگر این است که تحریم‌ها عملا موجب شده جمهوری اسلامی ایران به خودباوری رسیده و خلاقیت‌هایی که شاید در صورت نبود تحریم‌ها اتفاق نمی‌افتاد، با اعمال تحریم‌ها شکوفا شد و نیازها، کشور را به سویی سوق داد که تشکل‌ها و دانش‌هایی برای تامین نیازهای کشور، تبدیل نیازها و حتی تجاری کردن آنها شکل گیرد.

بر این اساس تحریم دو پیامد به همراه دارد؛ یک پیامد مثبت برای ایران به واسطه ایجاد خودباوری و شکوفایی خلاقیت‌ها و یک پیامد منفی برای این کشور به واسطه افزایش هزینه‌های تامین نیازها.

مشارکت اقتصادی جایگزین تحریم

ایران خواهان مشارکت در ساختارهای اقتصادی جهان و فراتر از آن مدیریت جهانی است، اما مسلم است که ابراز تمایل کشورهای غربی برای مشارکت دادن ایران در ساختارهای اقتصادی جهان شعاری است که آنها ارائه می‌دهند. چراکه با مشارکت دادن ایران در ساختارهای اقتصادی یا سیاسی جهان بیش از بیش شاهد بزرگ و قدرتمند شدن این کشور خواهند بود، در حالی که به طور قطع و یقین طرف‌های قدرتمند ایران خواهان چنین روخدادی نیستند و بنابراین مشارکت دادن ایران را انتخاب نخواهند کرد.

در عین حال مشارکت ایران در ساختارهای اقتصادی جهان به لحاظ مبانی فکری با طرف‌های مقابل متفاوت است، در واقع طرف های مقابل خواهان پذیرش ایران نیستند و گرنه ایران خود خواهان مشارکت در مجامع جهانی، سازمان‌های بین المللی و همکاری‌های منطقه ای و بین المللی است.

به این ترتیب هر تصمیمی که در مقابل ایران اتخاذ شود چه اعمال تحریم‌ها و چه مشارکت دادن این کشور در ساختارهای اقتصادی باشد؛ در هر حال به قدرتمندی شدن ایران می‌انجامد و این نکته‌ای است که موجب نگرانی طرف‌های مقابل ایران می‌شود و تمام تلاش آنها این است که مانع این توانمندی و رشد ایران را بگیرند.

طرف‌های ایران به دنبال نهادیه کردن تفکر سرمایه داری در جهان بودند و سازمان‌های بین المللی را متناسب با همین موضوع ایجاد کردند، اما اکنون شرایط متفاوتی میان ملت‌ها و دولت‌ها برقرار شده و این شرایط بسیاری از ساختارها و راهکارها را تغییر داده است، از سوی دیگر نظام سرمایه‌داری در حال تضعیف است، حتی در نشست اخیر صندوق بین المللی پول در ترکیه، رئیس این صندوق عنوان کرد که اقتصاد امریکا و شرکای این کشور – بلوک سرمایه داری- روند رو به سقوط را پیش گرفته‌اند و کشورهای قدرتمندی دیگری در حال جایگزینی هستند.

در شرایطی که اختلافاتی میان کشورهای مختلف در مورد کارایی تحریم‌ها وجود دارد، ضعف نظام سرمایه داری رو به رشد است و کشورهای قدرتمندی در حال جایگزین شدن هستند، ایران توانسته است رشد قابل توجهی در ارتباط با هژمونی فکری جهانی داشته باشد. از سوی دیگر کشورهایی که به دنبال مقابله با ایران هستند به واقع قدرت این کار را نداشته و با مشکلات متعددی مواجهند.

ایران مساله چندم کشورهایی است که قصد فشار بر ایران را دارند، دروغ است که ایران را نگرانی اصلی و اولویت دار خود معرفی می‌کنند. لذا مجموعه این مطالب گویای آن است که روند رو به رشد ایران در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ادامه خواهد داشت و عامل اصلی نگرانی طرف‌های ایران همین نکته است.