اوباما دچار تغییر شده است!

این امیدها با عکس العمل‌های تهران طی نه ماه گذشته از آمدن اوباما فراز و فرودهایی داشته اما اکنون اوباما سخنانی بر زبان میراند که بسیار متفاوت از گذشته است، به باور او که تا زمان انتشار خبر ساخت تاسیسات جدید هسته‌ای ایران حتی در کلام نیز از به کارگیری واژه گزینه نظامی در برابر ایران خودداری می‌کرد؛ عملکرد تهران به گونه‌ای است که دیگر نمی توان بطور کامل گزینه نظامی را نادیده گرفت.

او حتی پس از واکنش تند به اقدام اخیر ایران، به روی بسته جدیدی کار کرد که بنا بر گزارش نیویورک تایمز شامل افزايش تحريم‌های تجاری در بخش سرمايه گذاری در پروژه‌های نفت و گاز و اعمال محدوديت‌های بيشتر برای بانک‌‌های ايرانی است که پيش از اين در ليست سياه قرار داشتند.

اما علی‌رغم برخورد تند اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل در مورد نوع اقدامات هسته‌ای ایران و بی‌نتیجه بودن مذاکرات هسته‌ای گروه 1+5 با این کشور تاکنون، تحولاتی که در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل رخ داد و عکس‌العمل شدیدی که کشورهای غربی در مقابل خبر تاسیسات جدید غنی سازی در ایران نشان دادند، ایران همچنان فضا را به سود فعالیت‌های هسته‌ای خود و مذاکرات پیش رو ارزیابی می‌کند، واکنش‌های غرب به تحول جدید هسته‌ای را قضاوت‌های عجولانه، سطحى و مغرضانه قدرت‌های سلطه توصیف می‌کند و  سخنان اوباما در مجمع عمومی را اعتراف صريح به اشتباهات اساسی دولت‌های قبلی امريکا می‌داند.

در این فضای پر ابهام میان ایران و امریکا، محمود احمدی نژاد هدف از سفر خود به نیویورک را نشان دادن جهت تغييرات به دولتمردان امریکایی دانسته چراکه به گفته او هر نوع تغييری لزوما مفيد نيست، در عین حال اعلام کرده که حاضر است در اعمال تغییر به آقای اوباما کمک کند و در صورت عزم واقعی این کشور برای تغییر امکان مذاکره را در هر زمان و مکانی ممکن می‌داند.

به نظر می‌رسد که تهران نه تنها از مذاکره با امریکا پس از تحول تازه در مسیر هسته‌ای خود و واکنش تند امریکا به این تحول نا امید نشده بلکه فضا را به سود خود و مساعد برای هر نوع مذاکره با واشنگتن می‌بیند اما در مقابل، امریکا برخوردی دیگر دارد.

واشینگتن با اعلام خبر وجود تاسیسات در حال ساخت جدید غنی سازی در ایران، فوریت و ضرورت مذاکرات 1+5 را بیشتر از گذشته می‌داند و هیلاری کلینتون، وزیر خارجه امریکا خطاب به تهران می‌گوید که دیگر حرف زدن کافی نیست و ایران باید بیاید و به وضوح به جامعه بین‌المللی نشان دهد که در حال انجام چه کاری است.

به این ترتیب از نظر ایران نه تنها شرایط برای مذاکره با امریکا تغییر نکرده بلکه قدرت ایران در پیشبرد اهداف هسته‌ای، همکاری گسترده‌ با آژانس بین المللی انرژی اتمی و اطلاع پیش از موعد ساخت تاسیسات جدید غنی سازی که گواهی بر صلح آمیز بودن اهداف ایران و عملکرد شفاف این کشور است، موجب تقویت قدرت چانه زنی در مذاکرات پیش رو با 1+5 و همچنین افزایش آمادگی تهران برای گفت و گو با امریکا خواهد بود.

در عین حال تهران قصد دارد با تاکید بر تعامل مثبت خود با آژانس نشان دهد که تحریم های بین المللی علیه ایران در مسیر تحقق گام به گام اهداف هسته‌ای این کشور بی تاثیر بوده و از این پس باید طرف‌های مقابل یا با پذیرش رویکرد صلح جویانه برنامه هسته‌ای ایران روش خود را از رویارویی به همکاری تغییر دهند یا راهکاری دیگر اندیشه کنند که توان پاسخ گویی به افکار عمومی جهان را داشته باشند.

در این نوع دیدگاهی که تهران به وضعیت خود در عرصه بین المللی دارد باید واقع گرایی را جایگزین آرمان گرایی و ایده آل پروری کرد. مشخص است که ایران قصد دارد با اتکا به توان خود نقش بیشتری در تحولات جهانی داشته باشد اما در این میان غافل شدن از نوع نگرش و برداشت بازیگران دیگر صحنه بین المللی را نباید از نظر دور داشت و تنها راهکار برای تقلیل نقاط برخورد و تضاد در این صحنه گفت و گو، درک نگرانی و برداشت طرف های مقابل و توضیح شفاف اهداف برای دیگر دولت ها و افکار عمومی جهان است که طبیعتا همکاری با نهادها و سازمان های بین المللی و همسویی با روال نهادینه شده در دنیای امروز دیپلماسی، سیاست، اقتصاد و تجارت گامی موثر در این مسیر خواهد بود.

چنین به نظر می‌رسد که اعلام موضع قاطع از سوی اوباما منوط به نوع مذاکرات اول اکتبر 1+5 با ایران است، هنوز مشخص نیست که اوباما سخت گیری بیشتر در برابر ایران را راهکار مورد نظر دولت خود می‌داند یا همچنان به تغییر رویکرد و کارآمدی گفت و گو اعتقاد دارد.

  آن چه مشخص است تهران تاکنون از هر بار تاکید رئیس جمهور امریکا بر گفت و گو، افزایش قدرت تاثیرگذاری خود را نتیجه گرفته اما شرایط به ترتیبی پیش رفته که هر حرکت خطا از سوی تهران در مذاکرات اول اکتبر اتحاد مخالفان ایران را بیشتر می‌کند و بالعکس عزم جدی تهران برای شفاف سازی و بهره گیری از مذاکره برای تعامل سازنده ایران و غرب در مسیر هسته‌ای می‌تواند اروپا، چین و روسیه را از ریسک اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران برهاند، حال امریکا می‌ماند و تغییر، با این وجود آیا در شرایط فعلی اوباما هم تغییر کرده است؟