بسته‌ای با محتوای دیپلماسی؛ خرید زمان و تاخیر تحریم‌ها
سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران گفت: "ایران بسته پیشنهادی جدیدی برای مذاکره پیرامون برنامه هسته‌ای خود آماده کرده است و آمادگی دارد تا در مورد آن با غرب وارد مذاکره شود."
ایران از ابتدای سال جاری حداقل سه بار به طور رسمی پیرامون در دست تدوین بودن بسته پیشنهادی جدید و به روز شده ای سخن گفت که می تواند بستری برای ادامه مذاکرات با 1+5 باشد، هر بار که در مورد بسته جدید اظهار نظر می‌شد بر ضرورت وجود چنین چارچوبی برای دست یابی به راه حلی مرضی الطرفینی نیزتاکید شد.
این تاکید و تکرار گرچه در نوع خود برای نشان دادن توجه ایران به ادامه مذاکرات و بسترسازی برای آغاز آن بوده و راهکاری دیپلماتیک در کاهش سطح فشارهای تبلیغاتی و سیاسی طرف‌های مذاکره کننده محسوب می‌شود اما در عمل غرب برون دادی از تلاش ایران برای آغاز مذاکرات ندید و در نهایت با تحولات پس از انتخابات در ایران- درست یا غلط – این جمع بندی شکل گرفت که نمی‌توان چندان به آمدن تهران پای میز مذاکره امید داشت و باید به تحریم‌های بیشتر روی آورد.
این تحلیل در گردش رسانه‌ای خود به گوش مقامات ایران نیز رسیده است؛ بازتاب این تحلیل را در بررسی زمینه‌های تحریم‌های بیشتر، مذاکرات امریکا با متحدان اروپایی خود برای جلب همسویی در اقدامات سختگیرانه‌تر و در نهایت تصویب طرح ممنوعیت فروش بنزین به ایران شاهد بودیم. و حالا اعلام آماده بودن تهران برای ارائه بسته پیشنهادی جدیدی که به روز شده و راهی مذاکرات با 1+5 است.
جليلى روز سه شنبه اعلام کرد که با استقرار دولت دهم، جمهورى اسلامى ايران با پشتوانه جمهوريتى قوى و منطقى روشن با اقتدار آماده ارايه بسته پيشنهادى براى تحقق عدالت، پيشرفت و صلح در عرصه بين‌المللى است و تلاش دارد با بهره‌گيرى از ظرفيت‌هاى ملى و منطقه‌ای خود برای رفع نگرانى‌هاى مشترک در عرصه بين‌المللى همکاری کند.
این جمله دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با صلابت ویژه‌ای بیان شد، صلابتی که افکار عمومی ایران و جهان را به سوی عزم راسخ تهران در حل و فصل موضوع هسته‌ای خود و پایان بخشیدن به بن بستی که مسیر پر پییچ و خم مذاکرات و مناسبات به آن منتهی شده بود، متمرکز می‌کند. اما آیا هدف نهایی بسته پیشنهادی ایران حل و فصل است؟
بی تردید تهران با هدف راه یابی به آینده‌ای روشن میان خود و جهان پیرامون و مهر پایان زدن به مسیر طولانی تردیدها، تهدیدها، تحریم‌ها و نگرانی‌ها در مسئله هسته‌ای خود قدم در مسیر مذاکرات، ارائه پیشنهادات و بررسی و تدوین چارچوبی تحت عنوان بسته پیشنهادی گذاشت اما نکته مورد توجه این است که بار اول علی رغم اعلام این که ایران در حال تدوین بسته پیشنهادی خود برای ارائه به طرف‌های غربی است، فاصله اعلام تا ارائه بسته بسیار طولانی شد و بسته درست در آستانه مذاکرات با 1+5 ارائه شد، این مسئله مسیر مذاکرات را ناتمام و باز نگاه داشت؛ طرف‌های غربی انتظار راهکارهای قاطع برای بررسی زمینه‌های تفاهم را داشتند و ایران فاکتورهای کلی را برای صلح و پیشرفت جهان عرضه می کرد، در نتیجه بی هیچ دست آوردی دو طرف یکدیگر را به استمرار مذاکرات ترغیب کرده و تا دور بعدی مذاکرات بر راهکارهای دیپلماتیک تاکید داشتند.
این در حالی است که به گفته سعید جلیلی، بسته پیشنهادی اول ایران سر آغاز مذاکرات ژنو شد اما به دلایلی طرف‌های مذاکره کننده دچار وقفه شدند، وی بحران گرجستان، بحران اقتصاد جهانى و انتخابات رياست جمهورى امريکا را از جمله این دلایل عنوان کرد.
اما زمان ارائه بسته پیشنهادی جدید ایران این بار با دفعه قبل تفاوت ویژه‌ای دارد، ما در آستانه پایان مهلتی قرار داریم که غرب به ایران داد تا نهایتا یک راه نهایی انتخاب شود؛ تشدید فشارهایی که آغاز آن با محدودیت‌های انرژی آغاز می‌شود و ادامه و خاتمه آن چشم انداز نگران کننده‌ای دارد یا تن دادن به مذاکرات جدی برای حذف نقاط تیره در پرونده مفتوحه میان ایران و غرب.
در این مقطع، حساسیت زمانی مذاکرات، ارائه پیشنهادات و راهکارها با چند عامل افزایش یافت؛ اصرار امریکا برای مذاکره با تهران پیرامون مسائل منطقه و جهان، مذاکراتی که آغاز آن می‌تواند مسائل دوجانبه را نیز دربر گیرد، و تحولات سیاسی داخل ایران پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری.
در تحلیل انگیزه‌های ارائه بسته پیشنهادی جدید ایران در مقطع کنونی چنین به نظر می‌رسد که هدف تهران از اعلام آمادگی برای ارائه پیشنهادات به روز شده، خرید زمان از 1+5 و به تاخیر انداختن تحریم‌هاست در عین حال بستر کلی این فرایند چیزی نیست جز نشان دادن جدیت ایران در بهره گیری از راهکارهای دیپلماتیک که این نیز در نهاد خود تایید مسالمت آمیز بودن رفتارهای ایران و صلح آمیز بودن برنامه‌های این کشور در بعد هسته‌ای را هدف قرار داده است.
اعلام آمادگی ایران برای ارائه بسته جدیدی مشتمل بر راهکاری های تضمین کننده صلح و پیشرفت جهانی درست همزمان با جلسه توجیهی آژانس بین المللی انرژی اتمی پیرامون ایران، یک روز قبل از گردهمایی مقام‌های بلند پایه دولتی کشورهای عضو گروه پنج به علاوه یک در فرانکفورت آلمان و چند روز پس از انتشار آخرین گزارش البرادعی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران، صورت گرفته است و همچون گذشته از فاکتورهای چون تحقق عدالت، پيشرفت و صلح در عرصه بين‌المللى به عنوان اهداف اصلى ایران در ارايه پیشنهادات صحبت می‌شود، مقامات هسته‌ای ایران بر این باورند که این فاکتورها زمینه‌ای برای تفاهم فراهم می‌کند و تمرکز جدی بر روی هر یک از آنها هم نگرانی غرب از ماهیت برنامه هسته‌ای ایران را مرتفع خواهد ساخت و هم مرهمی خواهد بود بر مشکلات موجود در جهان امروز، اما تصور غرب چیز دیگری است.
امریکا و متحدان این کشور بر این باورند که هنوز پیشنهاد قاطع ومشخصی که قابلیت مبنا قرار گرفتن در مذاکراتی ثمر بخش میان ایران و غرب در بحث هسته‌ای داشته باشد را از تهران دریافت نکرده‌اند، رابرت گيبس، سخنگوی کاخ سفيد، در واکنش به اعلام آمادگی اخیر ایران برای ارائه بسته پیشنهادی جدید گفت که" ما در اين باره گزارش‌ها را ديده‌ايم ولی پیشنهاد مشخص و قاطعی از ايران نشنيده‌ايم."
با این حال به نظر می‌رسد که کاخ سفید و دیگر اعضای گروه 1+5 تلاش تهران در تدوین بسته‌ای جدید را نشانه‌ای از تمایل به ادامه مسیر مذاکرات می‌دانند، به همین دلیل است که با هر بار اعلام آمادگی برای تدوین پیشنهادات جدید، غرب نیز ابراز امیدواری می‌کند که تهران هم به مجموعه مشوق‌ها و پیشنهادات اعضای 1+5 پاسخ مثبت دهد، این گروه همچنان مشوق‌های قبلی ارائه شده به ایران را معتبر می‌دانند و خواهان پاسخ ایران به پیشنهادات‌شان هستند، حال باید دید بسته ایران می‌تواند پاسخی به انتظارات غرب باشد.
نظر شما :