از «شمشیر داموکلس» تا «کارت چین»

مجله «تایم» طی دو مقاله به بررسی عوارض تحریم احتمالی بنزین که طرح آن در مجلس سنا و کنگره آمریکا به تایید نمایندگان این کشور رسیده، پرداخته است. در مقاله اول به بررسی جنبه مثبت این تحریم در ایران پرداخته است و در مقاله دوم به نقش تعیین کننده چین هم­پیمان دولت ایران در تاثیرگذاری این تحریم حساس پرداخته است. برای آشنا شدن با دیدگاه های متفاوت در این زمینه، دو مقاله را با هم می خوانیم:

آیا شمشیر داموکلس کمک می کند

رئیس جمهور اوباما اعلام کرده، ایران تا پایان ماه سپتامبر(اجلاس آتی جی-20) فرصت دارد اقدامات مثبتی از خود در راستای خواسته های شورای امنیت سازمان ملل و اثبات اینکه فعالیت های اتمی اش کاملاً صلح آمیز است، نشان دهد.

در آخرین جمعه ماه آگوست نیز آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارشی پیرامون برنامه اتمی ایران منتشر کرد، گزارشی که عنوان کرد ایران در بخش هایی همکاری هایی با این سازمان داشته و اجازه داده است به تاسیسات اتمی این کشور دسترسی پیدا کند، اما آژانس همچنین گزارش داد: «این به معنای دسترسی کامل به تمامی موارد نیست.» ایان کلی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این رابطه گفت: «به نظر می رسد این واضح است که ایران همکاری کامل (با آژانس) نداشته و به غنی سازی خود ادامه داده است.» یافته های جدید آژانس شاید فشار را بر آمریکا افزایش دهد تا به طور جد به فکر وضع تحریم علیه کمپانی های فروشنده بنزین به ایران افتد. طرحی که سناتور جن کایل و جو لیبرمن آن را پیشنهاد داده اند.

اما این تهدید باعث خواهد شد تا تهران در کنار میز مذاکرات حاضر شود؟

اکثر تحلیلگران ایرانی اینچنین فکر نمی کنند. از سوی دیگر رئیس کمیته روابط خارجی کنگره، هاوارد برمن، نیز طرح تحریم فروش محصولات نفتی پالایش شده کایل و لیبرمن را به مثابه «یک شمشیر داموکلس» بر فراز سر ایرانیان توصیف کرده است.

ستون نویس یک روزنامه ایرانی به تازگی در این باره نوشت:«این ممکن است تبدیل به یک شمشیر داموکلس و مبدل به فرصتی شود تا ایران در زمینه بنزین به خودکفایی برسد».

زمانی که دولت اوباما امکان دارد گمان کند ممنوعیت فروش بنزین به ایران، حتی به صورت مقطعی فشاری به دولت ایران وارد می کند تا برنامه اتمی خود را متوقف کند، این امکان وجود دارد که تهران در نظر داشته باشد از این تحریم در راستای یکی از مشکلات کلان و طولانی مدت خود کمک بگیرد: «کاهش مصرف بنزین».

دولت ایران که سال هاست توانسته در داخل کشور با تزریق سوبسید قیمت بنزین را کمتر از قیمت جهانی نگه دارد، علاقه مند خواهد بود آمریکا طی یک حرکت سیاسی به آنها برای پایان دادن به صرف سوبسید کمک کند».

رئیس جمهور سابق ایران محمد خاتمی پیش از این گفته بود بزرگ ترین شکست اقتصادی وی در زمان ریاست جمهوری اش این بود که نتوانست میزان تزریق سوبسید وسیع دولت را که برای کاهش قیمت صورت می گرفت، کاهش دهد. دولت وی هر ساله مجبور بود میلیون ها دلار خرج پرداخت سوبسید کند.

نهایتاً در دولت احمدی نژاد یک برنامه جیره بندی از ساله 2007 شروع شد. به تازگی نیز لایحه ای به مجلس ایران ارائه شده که حاوی محدودیت های بیشتر در جیره بندی سوخت است و در صورتی که آمریکا هرگونه تحریمی اعمال کند محدودیت های بیشتری نیز می تواند صورت گیرد. مسلماً اگر چنین اتفاقی رخ دهد دولت ایران قادر است به راحتی آمریکا را برای افزایش قیمت بنزین ملامت کند. با در نظر گرفتن سرمایه گذاری های جدید روس ها، چینی ها و هندی ها در زمینه انرژی، ایران پیش بینی کرده بتواند تا سال 2013 در زمینه تولید سوخت به خودکفایی برسد. این پیش بینی کمی خوشبینانه به نظر می رسد اما امکان دارد مذاکرات آمریکا برای تحریم سوخت ایران به این کشور کمک کند تا کمی زودتر به این هدف برسد.

کارت چین

نشریه «تایم» در مقاله جداگانه ای نیز به این مقوله پرداخته است. مجله تایم در مقاله ای با عنوان «کارت چین» نوشت: «احتمالاً ایران یک «آس» در مقابل تحریم های غرب در اختیار دارد. کارتی که احتمالاً تهران با آن بازی می کند چیست، چین.» این نشریه در ادامه با شرح سرمایه گذاری های کلان چین در زمینه انرژی در ایران به خصوص در زمینه ساخت پالایشگاه های مختلف و حتی بازسازی پالایشگاه کهنه آبادان نوشت:

«در حال حاضر واردات بنزین ایران مورد تحریم آمریکا یا سازمان ملل نیست اما عزم دیگر کشورها برای فروش بنزین به ایران به علت فشارهای سیاسی که دلیل آن فعالیت های اتمی ایران است، دچار تزلزل شده است.» بر اساس گفته های آژانس بین المللی انرژی واقع در پاریس، هند به عنوان یکی از مهم ترین تامین کنندگان بنزین ایران به تازگی صادرات بنزین(به ایران) را برای مدت کوتاهی متوقف کرده است.

 مسوول بخش انرژی چین در بنیاد بروکینگز در واشنگتن، اریک دوا در این مورد گفت: «اگر شما واقعاً می خواهید تحریم های تاثیرگذاری به کار برید شما باید کاری کنید واردات بنزین متوقف شود.» وی همچنین گفت: «اگر چین سرمایه گذاری 40 میلیارد دلاری خود را انجام دهد و ظرفیت پالایش نفت ایران افزایش یابد، مسلماً باعث تضعیف یکی از سلاح های توپخانه دیپلماتیک آمریکا خواهد شد».

منبع: روزنامه سرمایه