گامی در مسیر تعهد ایران به ضوابط بین المللی

ایران به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه داد از یک رآکتور در حال ساخت بازدید کنند. این در حالی است که ایران به مدت یک سال اجازه انجام این بازدید را صادر نکرده بود. همچنين گفته می‌شود که تهران با در خواست آژانس بين المللی انرژی اتمی برای گسترش نظارت بر تاسيسات غنی سازی اورانيوم نطنز نیز موافقت کرده است.

گفتاری از دکتر صادق ربانی، قائم مقام سابق سازمان انرژی اتمی و تحلیل‌گر مسائل هسته‌ای ایران:

به نظر می‌رسد که تغییر مدیریت در سازمان انرژی اتمی بر صدور مجوز بازدید از راکتور در حال ساخت اراک و موافقت با توسعه نظارت بر تاسیسات نطنز در آستانه مذاکرات ماه سپتامبر 1+5 با ایران تاثیر داشت. آقای صالحی فردی توانمند و اهل مذاکره است و عملکرد ایشان می‌تواند موجب حرکت به سوی نوعی مصالحه با 1+5 شود.

مدیریت جدید در سازمان انرژی اتمی با باز گذاشتن درهای نظارت آژانس درصدد است زمینه‌های لازم برای مذاکرات بعدی را فراهم کند چراکه تعهد رئیس جدید این سازمان تمکین به تعهدات و ضوابط بین المللی است. این امکان وجود دارد که با انجام این نظارت‌ها شرایط مذاکرات مثبت میان تهران و 1+5 در ماه سپتامبر آماده شود.

پیشتر این باور وجود داشت که باید ابتدا اقدام خاصی در فرایند ساخت یا روند برنامه‌های تاسیسات هسته‌ای کشور انجام شود و سپس از بازرسان آژانس برای بازدید دعوت به عمل آید اما تاخیر در صدور مجوز بازدید، هزینه‌های سیاسی متعددی برای کشور به دنبال داشت.

البته در ارتباط با بازدید از راکتور اراک هنوز تاخیری صورت نگرفته است، بر طبق مقررات 180 روز پیش از بهره برداری از تاسیسات هسته‌ای ایران موظف به اطلاع تجهیزات به آژانس و صدور مجوز برای بازدید است با این حال ایران می‌توانست با همکاری بیشتر زمینه و فضا را برای ادامه مذاکرات تلطیف کند.

بازدیدهای آژانس و مذاکرات ماه سپتامبر

آژانس بین المللی انرژی اتمی موظف است که اطلاعات مربوط به تاسیسات هسته‌ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه دهد حال با انجام هر دور بازدید از تاسیسات ایران این نهاد بین المللی گزارش‌های خود را صادر کند و در صورت مثبت بودن این گزارش‌ها، تصمیمات شورای امنیت و اعضای آن که در گروه 1+5 طرف‌های مذاکره با ایران هستند نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد و این شورا نمی‌تواند به صورت منفی علیه ایران عمل کند اما برعکس این فرایند نیز ممکن است.

صدور مجوز برای بازدید از تاسیسات هسته ای ایران پیش از مذاکرات ماه سپتامبر و پایان مهلت دو ماهه گروه بیست به ایران برای ادامه مذاکرات، به طور قطع در روند گفت و گوهای پیش رو تاثرگذار بوده و مفید خواهد بود.

مذاکرات سپتامبر و تحریم‌های بیشتر

به نظر می‌رسد که طرف‌های غربی مذاکره کننده با ایران بر سر تشدید تحریم‌ها علیه این کشور به اجماع رسیده اند اما در انتظار مذاکرات سپتامبر و رایزنی با چین و روسیه هستند، نکته قابل توجه این است که نه می‌توان به چین امیدی داشت و نه به روسیه، هر دو کشور به منافع ملی خود پایبند هستند و تا مادامی که منافع‌شان تامین نشود قدمی به نفع ایران بر نخواهند داشت.

چین بر اساس منافعی از کره شمالی و ایران در مبحث برنامه‌های هسته‌ای حمایت می‌کند و روسیه نیز در مناسبات سیاسی خود با ایران بسیار کاسب کارانه عمل می‌کند. گفت و گوهای اوباما با روسیه و رایزنی برخی کشورهای اروپایی با این کشور و بطور کلی رویکرد دیپلماسی امریکا در قبال ایران تاحدودی بسترهای همسویی چین و روسیه با دیگر اعضای 1+5 را فراهم کرده است.

از سوی دیگر در حال حاضر نرخ معامله تهران و مسکو افزایش یافته است، در واقع اگر ایران در مواردی به روسیه امتیاز ندهد این امکان وجود دارد که روسیه هم همسو با غرب در مسئله هسته ای ایران عمل کند، همان‌طور که زمزمه‌هایی در این ارتباط از مسکو شنیده شده است.