تمایل امریکا برای مذاکره

در ادامه تلاش‌های امریکا برای گشودن باب مذاکره با ایران، تصمیمات نهایی اجلاس سران گروه هشت نیز نشان داد که ایالات متحده امریکا علی رغم مخالفت با برخی رویکردهای جمهوری اسلامی ایران همچنان ابزار گفت و گو را بهترین ابزار در قبال این کشور می‌داند.

گفتاری از دکتر مجید صفاتاج، تحلیل گر مسائل بین المللی:

بحث علاقمندی امریکا به مذاکره با ایران را نمی‌توان به صورت کلی در چارچوب تمایل این کشور به ارتباط با تهران بررسی کرد. این گرایشی که اخیرا در میان دولتمردان امریکایی پیدا شده است به واسطه افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سطح جهان است. همچنین شکست تدریجی راهبردهای امریکایی در منطقه نیز در این راستا قابل اشاره است.

روند فرسایشی سیاست‌های امریکا در منطقه را می‌توان در شکست طرح خاورمیانه بزرگ که طراح آن جرج بوش بود دید؛ در واقع از یک سو شکست تدریجی راهبردهای امریکایی در منطقه و از سوی دیگر افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در جهان و اقتدار این کشور به واسطه موقعیت ژئواستراتژیک این کشور را شاهد بوده ایم.

به هر حال ایران بر خلیج فارس تسلط دارد، حلقه ارتباطی میان آسیای میانه و اقیانوس هند و آسیا و اروپاست، این مسائل در کنار اقتدارعلمی این کشور را از یک پویایی و مانایی برخوردار کرده است ضمن آن‌که قدرت نرم ایران در جهان علاوه بر موقعیت ژئوپلوتیکی این کشور است.

محوریت ایران در ژئوپلوتیک جهان به گفته جغرافی‌دانان غربی، قدرت مسلط در آبراه حیاتی خلیج فارس به گفته هانتینگتون و مرکزست ایران در استراتژی انرژی جهان به نقل از امریکایی‌ها، همگی در رویکرد جدید امریکا در قبال ایران تاثیرگذار بوده است.

در عین حال نقش استراتژیک ایران در خزر و نقش ژئوپلوتیکی آن در کل منطقه غیر قابل چشم پوشی است و برخورداری ایران از امنیت پایدار و مردمی همچنین افزایش جاذبه فرهنگی ایران در مقابل امریکا، جایگاه این کشور را برجسته ساخته است، بر اساس نظر دانشمندان و نظریه پزداران بین المللی بر این باورند که جایگاه و منزلت یک کشور در عرصه بین المللی جاذبه فرهنگی، قدرت و تاثیرگذاری آن کشور تشکیل می دهد.

جاذبه فرهنگی شامل عقاید و ارزش‌ها و باورها و ایدولوژی یک کشور به عنوان یکی از وجوه غالب هنجارهای بین المللی است. قدرت ایران در زمینه‌های نظامی چون تولید موشک‌های دوربرد و فن آوری‌های دفاعی نیز موجب تاثیرگذاری ایران در منطقه شده است.

از سوی دیگر جایگاه ایران در آمریکای لاتین نیز دارای اهمیت است، به این ترتیب با توجه به افزایش جایگاه منطقه‌ای و بین المللی ایران، امریکاییان احساس می کنند به انحای مختلف در طول سی سال گذشته که ارتباطی با این کشور نداشتند بیشتر بازنده بودند.

در طول سی سال گذشته که روابط ایران و امریکا قطع بوده، تحریم های امریکاییان از سوی برخی کشورهای اروپایی شکسته شد و ایران توانست از خلال این تحریم‌ها به عنوان یک قدرت علمی برتر در منطقه ظهور کند، قدرت بازدارنگی ایران نیز در منطقه و جهان موجب شده که این کشور در مجموع مقبولیتی در سطح بین‌المللی پیدا کند و در نهایت امریکا به داشتن نیاز برای ارتباط با این کشور اذعان کند.

البته امریکاییان این نیاز را به طور صریح بیان نمی‌کنند و برای آغاز مذاکرات شرایطی قائل هستند اما برخی نظریه پردازان این کشور مانند برژینسکی که زمانی مشاور امنیتی جیمی کارتر، رئیس جمهور امریکا بود و بحث اشغال نظامی ایران را طرح کرده بود، اکنون خطاب به دولتمردان امریکایی توصیه می‌کند که ایران در شرایطی نیست که با سیاست تحریم و تهدید تسلیم شود.

در واقع علاقمندی امریکاییان برای مذاکره با ایران بیشتر ناشی از احتمال افزایش بیشتر قدرت ایران در منطقه و از دست رفتن فرصت‌های تجاری و اقتصادی و انرژی برای شرکت های امریکایی است.