هاشمی قهرمان می شود یا ضد قهرمان؟

در مدتی که از برپایی انتخابات و اعلام نتایج غیرقابل باور آن می گذرد، پرسش مهمی که ذهن سیاسیون ایرانی را به خود معطوف می کند، فرجام اعتراضات و نیز نحوه نقش آفرینی هاشمی رفسنجانی در این مقطع است.

هاشمی که بعد از مناظره تلویزیونی موسوی - احمدی نژاد بار دیگر در انظار قرار گرفت، روزهای پرمشغله و پررفت و آمد و پرشایعه ای را از سر می گذراند. ظرف 20 روز گذشته حتی یک روز نبوده است که حرف از هاشمی رفسنجانی به میان نیاید و حدس ها و شایعاتی درباره واکنش او نسبت به نتایج انتخابات و بازی های پشت پرده سیاسی طرح نشود.

محمود احمدی نژاد در مناظره تلویزیونی خود با رقیب اصلی اش میرحسین موسوی پای هاشمی را رسما به انتخابات باز کرد و از حمایت های او از مهندس موسوی خبر داد و اتهاماتی را نیز روانه خانواده وی کرد و بار دیگر از موضوع مفاسد اقتصادی به عنوان حربه ای موثر و تبلیغاتی برای جذب آرای عمومی بهره برد.

رفسنجانی بعد از آن مناظره یک بار در بارگاه امام خمینی و در سالروز رحلت ایشان، با احمدی نژاد ملاقات کرد. زمانی که رهبر معظم انقلاب بیانات مهمی درباره انتخابات و همان مناظره معروف ایراد می کردند، هاشمی و احمدی نژاد با ظواهر و احوالی متفاوت و با فاصله از یکدیگر نشسته بودند.

عکسی که از پایان این مراسم مخابره شد و به بحث اول محافل مطبوعاتی و سیاسی بدل شد، هاشمی را ایستاده نشان می داد که با لبخندی تلخ بر لب، دستش را به سمت احمدی نژاد برده و کاغذی را توی دستش می گذاشت.

نعابیر مختلفی از این عکس در محافل بر زبان ها افتاد و حتی پیامک های طنزی نزد عوام رایج شد. اختلافات میان دولت و نهادهای حاکمیت چون مجلس و مجمع تشخیص در چهار سال گذشته بر کسی پوشیده نبوده ولی اختلاف ها از زمان آغاز تبلیغات انتخابات دهم و انتقادهای وارده بر دولت احمدی نژاد درخصوص قانون گریزی و عدم تمکین از مجلس و دستورالعمل های مجمع تشخیص عیان شد و جامعه را متوجه شکاف های عمیق در لایه های فوقانی حاکمیت کرد.

اعلام نتیجه انتخابات به نفع محمود احمدی نژاد آن هم با فاصله یازده میلیونی و سپس تاکیدات رهبر انقلاب درباره لزوم تمکین از نتیجه آرا و پایان دادن به اعتراضات و نیز حمایت ایشان از احمدی نژاد و نزدیک خواندن دیدگاه های خود به او – در مقایسه با تفکرات هاشمی – این گمانه را در اذهان نشاند که هاشمی رفسنجانی به زودی از تمام مسئولیت هایش کنار می رود.

همگان هر روز منتظر انتشار بیانیه ای از دفتر هاشمی در تایید یا رد اتفاقات پس از انتخابات بودند و حتی یک روز یکی از خبرگزاری های نزدیک به دولت وعده انتشار بیانیه ای را از سوی وی در دقایقی بعدتر داد. بیانیه هیچ گاه منتشر نشد و دفتر هاشمی رفسنجانی چون روزهای گذشته به تکذیب این موضوع پرداخت.

حتی بالا گرفتن حوادث خیابانی و اعتراضات موسوی و کروبی به واکنشی عینی از سوی هاشمی منجر نشد و برخی سایت ها خبرهایی از سفر چند روزه او به قم برای رایزنی با مراجع و آیات عظام با هدف موضع گیری نسبت به انتخابات منتشر کردند. خبرهای مربوط به این دیدارها با شایعات عجیب دیگری نیز درباره تشکیل قریب الوقوع جلسه خبرگان رهبری و... همراه بود که آن قدر دور از ذهن می نمود که حتی قابلیت تکذیب نیز نداشت.

هاشمی رفسنجانی اما ترجیح داد سکوت کند و هیچ بنی بشری را از ذهن و افکار خود مطلع نکند. اینکه چرا خود هاشمی به گفتگو و صحبتی درباره انتخابات نپرداخته و برخی نمایندگان مجلس به نقل برخی دیدگاه های او پرداخته اند، از هاشمی بعید نیست. او در سال های اخیر کمتر موضع صریح و مستقیمی درباره رویکردهای انتقادبرانگیز نظام و مقام های عالی کشور اتخاذ کرده و همواره ترجیح داده است که به روش روحانیت سنتی عمل کند.

برخی او را به روش های مختلف تحت فشار گذاشته بودند تا بعد از موضع گیری مستقیم رهبری در خطبه های نماز جمعه، اعلام نظر و حمایت خویش را از رای رهبری نظام اعلام کند. این اقدام همچنان مسکوت ماند تا اینکه بعد از دیدار تعدادی از نمایندگان مجلس با زخم خوردگان انتخابات (موسوی، کروبی، هاشمی و ناطق نوری) خبرهایی از نتایج دیدارها با هاشمی منتشر شد و بیانیه ای نیز از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام شد.

حسن سبحانی نیا یکی از اعضای گروه مذاکره کننده با هاشمی نقل کرده است که آقای هاشمی در این دیدار تاکید کرده است که "در اختلاف نظرهایی که هست، در نهایت نظر رهبر معظم انقلاب برای من حجت است."

وی با بیان اینکه هاشمی رفسنجانی در این دیدار به سابقه دوستی دیرینه خود با رهبر انقلاب اشاره کرده، ادامه داد: ایشان از تعابیری استفاده کردند که عمق رابطه و دوستی وی با مقام معظم رهبری را نشان می دهد. آقای هاشمی تاکید کرد که نظر رهبری به عنوان ولی امر است و اگر اختلاف نظری در جایی باشد نظر مقام معظم رهبری برای وی حجت است.

این نماینده مجلس به نقل از هاشمی گفته است که در دیداری که میرحسین موسوی با رییس قوه قضاییه داشته است، او (هاشمی رفسنجانی) نیز حضور داشته و در این جلسه یکی از خواسته های آقای موسوی فراهم شدن زمینه صحبت در رسانه ملی و همچنین برگزاری تجمع با مجوز های قانونی بوده است.

به هر ترتیب سکوت نه چندان طولانی اما دیرگذر هاشمی شکست و سرانجام مجمع تشخيص مصلحت نظام صبح روز شنبه پس از بحث در مورد انتخابات اخير رياست جمهورى و تحولات پس از آن، بيانيه‌اى درباره مسائل انتخابات صادر کرد.

این بیانیه بسیار نزدیک به قرائت های رسمی روزهای اخیر از بیانات رهبر انقلاب است که در آن از نامزدهای معترض خواسته شده است تا به قانون و نظر شورای نگهبان تمکین نشان دهند.

نمایندگانی که با هاشمی دیدار داشته اند گفته اند که او به زودی یادداشتی را درباره اتفاقات اخیر منتشر خواهد کرد. معلوم نیست هاشمی رفسنجانی بازهم خطاکاران و مقصران را به خدا وامی گذارد و به امور جاریه خویش مشغول می شود و یا تصمیم دیگری در سر دارد که بعد از انتشار آن یادداشت مشخص می شود.

آنچه مشخص است اینکه جایگاه هاشمی رفسنجانی از خرداد 88 به بعد تفاوت های عمیقی با جایگاه پیشین اش خواهد داشت؛ خواه به شرایط موجود تن دهد، خواه انزوای سیاسی در پیش گیرد و خواه دست از حمایت معترضان نکشد.

هاشمی می توانست و هنوز هم می تواند بعد از سال ها همنشینی با روحانیت سنتی و محافظه کاران به یک قهرمان ملی تبدیل شود. هنوز اعلامیه ای رسمی از سوی شخص هاشمی منتشر نشده است. اگر او روزنامه های امروز هفتم تیرماه را تورقی بکند متوجه می شود که کدام جراید بیانیه مجمع تشخیص را چاپ کرده و کدام یک از انتشار آن سر باز زده اند. نحوه پوشش تلویزیونی این بیانیه هم که آن را در ردیف آخرین خبرهای داخلی قرار داده بود نشان دهنده واقعیت ناامیدکننده ای است. (چنانچه درخواست او برای پاسخ دادن به ادعاهای محمود احمدی نژاد هم مورد قبول صداوسیما قرار نگرفت و فراموش شد)

بیش از دو هفته از زمان انتخابات و وقوع حوادث پس از آن می گذرد و هاشمی اولین عکس العمل ها را نسبت به این اتفاقات به صورت غیرمستقیم و در پرده نشان داده است. به طور حتم یادداشتی که قرار است از او منتشر شود فصل الخطاب نهایی انتخابات و مرزبندی های جدید سیاسی در کشور خواهد بود. نوبت بازی او در صحنه انتخابات هنوز نرسیده و شاید جای قهرمان این نمایش به زودی تغییر کند. هاشمی هم می تواند نقش قهرمان را ایفا کند و هم نقش ضد قهرمان را.