نگاه اوباما به روسيه
در تاريخ معاصر روسيه پيوسته يکى از موضوعات جدى سياست خارجى آمريکا بوده است. روابط آمريکا و شوروى در بعد از جنگ جهانى دوم، نظام بين‌المللى مبتنى بر جنگ سرد را شکل داد. فروپاشى شوروى آغاز فصل نوينى در روابط آمريکا و روسيه بود که در کمتر از دو دهه‌اى که از آن مى‌گذرد يکى از مسائل محورى براى چهار رئيس‌جمهور آمريکا يعنى جورج‌بوش پدر، کلينتون، جورج بوش پسر و حال براى دولت اوباماست.
نحوه نگاه دولت‌هاى مختلف آمريکا به روسيه، اثر مهمى در چگونگى رابطه بين مسکو و واشنگتن داشته و متقابلا اين نگاه و رابطه پيامدهاى منطقه‌اى و بين‌المللى خود را به همراه آورده است. در چنين متنى اين پرسش‌مطرح است که نگاه اوباما به روسيه چگونه قابل تحليل مى‌باشد؟ نگاه اوباما به روسيه تداوم ترکيبى از نگاه‌هاى پيشين آمريکا همراه با تغييراتى قابل ملاحظه در اين رابطه مى‌باشد.
همچون گذشته، روسيه چالشى براى آمريکاست. در طى دوران مبارزات رياست‌جمهورى بود که جنگ روسيه و گرجستان رخ داد و موضع اوباما نسبت به روسيه در مقايسه با رقيب جمهوريخواه، سناتور مک‌کين، تندتر بود ولى اشتراک نظر آنها در مساله بودن روسيه، برآمدن مجدد قدرت روسيه و تفکر پوتينى اقتدار نظامى روسيه روشن بود.
اما در وراى اين اشتراک که بيانگر تداوم سياست‌هاى خارجى آمريکا مى‌باشد، تغييرى در نگرش اوباما به روسيه نسبت به ساير نخبگان آمريکايى مشاهده مى‌شود و آن نگاه به روابط آمريکا و روسيه از زاويه تهديدات مشترک عليه امنيت جهانى است. براساس مقاله ژوئيه 2007 مجله امور خارجى، آمريکا بايد با روسيه در خصوص تهديد گسترش سلاح‌هاى کشتار جمعى همکارى کند.
در مقاله مزبور اوباما نوشت که هرچند که ما بايد انتقادات خود از روسيه در خصوص دموکراسى و پاسخگويى سياسى را داشته باشيم، نبايد از همکارى در عرصه منافع مشترک غافل شويم و در راس اين منافع مشترک، همکارى در عرصه‌هاى مربوط به تهديدات هسته‌اى قرار دارد. اوباما همچنين در آن نوشتار تاکيد کرد که بايد نقش سلاح‌هاى هسته‌اى در روابط خود با روسيه کاهش دهيم. اوباما بعد از رسيدن به قدرت، از اين زاويه ديد به روسيه نگريسته و درخصوص کاهش سلاح‌هاى هسته‌اى بين دو کشور برنامه منسجمى را دنبال کرده و روس‌ها نيز در مجموع در اين مسير همکارى کرده‌اند و بعد از توافق مددوف و اوباما در لندن در فروردين‌ماه براى از سرگيرى روند گفت‌وگوها خلع سلاحى بين دو کشور، در فصل بهار، سه دور مذاکره بين آن دو برقرار گرديده که آخرين آنها در ژنو برگزار شد.قرار است اين روند با سفر اوباما به مسکو مرداد ماه تقويت گردد.
آنچه که در اين نحوه نگاه جلب توجه مى‌کند، آمادگى و همکارى روس‌هاست. اصلى‌ترين موضوع در نگاه مشترک کاهش تسليحات، ادامه روند موافقتنامه موسوم به استارت يک مى‌باشد که در 2002 مذاکره شد و در دسامبر سال جارى مسيحى به پايان مى‌رسد و براساس آن آمريکا و روسيه موافقت کرده‌اند که هرکدام سطح زرادخانه هسته‌اى خود را تا سقف 6000 کلاهک و 1600 وسيله پرتاب اعم از موشک‌هاى قاره‌پيما، زيردريايى و بمب‌افکن نگاه دارند.
مدودف رئيس‌جمهور روسيه در اواخر خردادماه از اين سقف هم فراتر رفته و گفته که روسيه حاضر است که چند برابر سطح سلاح‌هاى هسته‌اى را کاهش دهد و به تعداد 1700 تا 2200 کلاهک بسنده کند که در حقيقت تحقق «معاهده کاهش سلاح‌هاى استراتژيک تهاجمى» مى‌باشد. نگاه اوباما به روسيه از زاويه منافع مشترک در تهديدات و امنيت بين‌المللى مخصوصا سلاح‌هاى هسته‌اى، اما با چالش بزرگى روبه‌رو است و آن نحوه نگاه روسيه به تعاملات خود در اين عرصه با آمريکاست.
به عبارت ديگر به نظر مى‌رسد که نگاه آمريکا و نگاه روسيه با يکديگر در نحوه نگرش به کاهش تسليحات هسته‌اى متفاوت است. آمريکا کم‌وبيش، مساله کاهش تسليحات هسته‌اى را جدا و مستقل از ساير پرونده‌هاى امنيتى در روابط خود با روسيه مى‌بيند و مى‌خواهد ديگر پرونده‌ها به اين مساله پيوند نخورد اما روسيه برعکس، ساير پرونده‌ها مخصوصا سپر دفاعى موشکى در اروپاى شرقى را به عنوان تهديد عليه امنيت خود ديده و مدودف صراحتا سرنوشت مذاکرات هسته‌اى را با برنامه سپر دفاعى گره زده است و اين چالشى بزرگ براى دولت اوباماست. بى‌جهت نيست که ويليام لين، معاون وزارت دفاع آمريکا در 26 خرداد در کنگره گفت که آمريکا در صدد راهى براى شريک کردن روسيه در برنامه سپر دفاعى در اروپاى شرقى است. اگر دولت اوباما راهى قابل قبول براى کم‌کردن فاصله خود در قضيه سپر دفاعى اروپاى شرقى بيابد، نه‌فقط گفت‌وگوهاى کاهش تسليحات هسته بين آمريکا و روسيه پيش خواهد رفت؛ بلکه اشتراک نظر و عمل آنها، آغازى براى تحولات امنيتى و استراتژيک خواهد بود که مى‌تواند سامانه جديدى از مناسبات بين‌المللى را شکل دهد.
منبع: روزنامه اعتماد ملی
نظر شما :