خاویر سولانا دیپلماتی در نقش وزیر خارجه اروپا

دکترفرانسیسکو خاویر سولانا ماداریاگا از خانواده ای معروف است که در 14جولای 1942 در مادرید اسپانیا متولد شده است. پدر بزرگش سالوادور د ماداریاگا مسئول اتحادیه خلع سلاح  ملت ها، دیپلمات، نویسنده و طرفدار الحاق به اروپا بود.

برادربزرگترش لوئیس نیز به دلیل مخالفت با دیکتاتوری فرانکو به زندان افتاد.در سال 1963 زمانی که در دانشگاه کومپلوتنسه مادرید تحصیل میکرد به دلیل ترتیب دادن اجلاس اپوزیسیون در هفته احیای دانشگاه مجازات شد.

  در سال 1964 به طور مخفیانه به حزب همبستگی کارگری اسپانیا  (PSOE) پیوست که پس از پایان جنگ اسپانیا در سال 1939 و روی کار آمدن فرانکو حزی غیر قانونی به شمار می رفت. او یک سالی را در شورای عالی تحقیقات علمی اسپانیا(CISC) و در انگلستان صرف ادامه تحصیل کرد. در سال 1965 راهی ایالات متحده شد و شش سال  در دانشگاه های مختلف به تحصیل پرداخت.

او مدتی در دانشگاه شیکاگو و لاخویا در کالیفرنیا فیزیک درس می داد و سپس به صف مبارزان علیه جنگ ویتنام پیوست. او در سال 1968 از دانشگاه ویرجینیا دکترا گرفت و تا سال 1971 در آنجا به تحقیق و آموزش پرداخت.

در بازگشت به اسپانیا در دانشگاه های این کشور از جمله کومپلوتنسه به تدریس پرداخت و طی این سال ها بیش از30 مقاله تحقیقی به رشته تحریر در آورد.

آقای سولانا طی این بازگشت به عنوان نماینده حزب همبستگی کارگری اسپانیا  به حزب همبستگی دموکراتیک مادرید ملحق شد. در سال 1976 و در اولین کنگره ملی  حزب همبستگی کارگری اسپانیا  در اسپانیا ،پس از پایان جنگ داخلی، به عنوان دبیرکمیسیون اجرایی فدرال و همچنین دبیر اطلاعات و مطبوعات انتخاب شد و 5 سال در این پست ماند.

او از دوستان نزدیک فلیپه گونثالث رهبر این حزب بود و به عنوان یکی از رهبران حزب همبستگی کارگری اسپانیا  و مسئول  تغییرات حزب در دوران پس از فرانکو در نظر گرفته شد. در سال 1976 او نماینده حزب همبستگی کارگری اسپانیا  در کنگره بین المللی سوسیالیست ها در سورسنس بود و همچنین سال بعد در اسپانیا همین وظیفه را بر عهده گرفت. در ماه مه 1977 او ه همراه گونثالث  برای دیدار با خوان کارلوس به کاخ ثارثوئلا رفت.

آقای سولانا نماینده سندیکای مدرسان دانشگاه کومپلوتنسه شد و با این عنوان توانست در 15 ژوئن 1977به پارلمان راه یابد. در 28 اکتبر 1982 حزب همبستگی کارگری اسپانیا  با کسب یک پیروزی تاریخی 202 کرسی از 350 کرسی مجلس عوام را به دست آورد . چندی بعد سولانا وزیر فرهنگ شد و کار هایی همانند بازدید رایگان از موزه ها را انجام داد. او تا سال 1988 در این سمت ماند و سپس وزیر آموزش شد. در سال 1985 همچنین به مدت سه سال سخنگوی دولت شد.

در22 جولای 1992 و پیش از بازگشایی کنفرانس سران کشورهای اسپانیایی آمریکایی ها او به جای فرانسیسکو فرناندز اوردونزکه بسیار بیمار بود وزیر خارجه اسپانیا شد و تا ژوئن 92 در این پست باقی ماند. دسامبر 1995 آقای سولانا دبیر کل پیمان اتلانتیک شمالی "ناتو" شده بود.

پایان ماموریت خاویر سولانا در ناتو همزمان با احساس نیاز اتحادیه اروپا به یک سخنگوی سیاست خارجی  بود و به نظر می رسید که با توجه به تجارب آقای سولانا در جنگ بالکان و حضور نیروی های تحت امر وی در بوسنی برای حفظ صلح تحت قطعنامه سازمان ملل متحد و پیمان صلح دیتون، وی گزینه ای مناسب برای احراز این سمت بود. آقای سولانا از سال 2000 عهده دار سمت کمیسر روابط خارجی اتحادیه اروپا است که از این جایگاه برای توصیف اهمیت آن به عنوان وزیر خارجه اتحادیه اروپا نیز نامبرده می شود.

سفرهای سولانا به تهران

ديپلمات اسپانيولى، خوش خنده، عينکى، محاسن دار و سوسياليست براى ششمین بار باز هم به تهران آمده است. خاوير سولانا مسئول سياست خارجى اتحاديه اروپا هميشه در لحظات مهم به تهران سفر مى کند.

هر بار يک پيام و درخواستى دارد آخرین  باری که آقای سولانا به تهران سفر کرد 16 خرداد 1385 بود که  پاکت پيشنهادى سه کشور اروپايى به نمايندگى از ۲۵ کشور قاره سبز را به پايتخت ايران آورد.

سابقه سفر سولانا به تهران به هنگامه اى مى رسد که محمد خاتمى سياست گسترش روابط با غرب را در پيش گرفت و باب مراودات ايران و اروپا بازتر شد. مقدمه مذاکره جامع اتحاديه و ايران براى امضاى توافقنامه بازرگانى تازه آغاز شده بود که سولانا دو بار به ايران آمد و خندان رفت. همه چيز خوب پيش مى رفت. آن روزها کمال خرازى ميزبان آقاى سولانا بود که از دبيرکلى سازمان پيمان آتلانتيک شمالى- ناتو- به اتحاديه اروپا رفته بود. ماندگارترين خاطره سفر ايرانى ديپلمات سوسياليست پروفسور خاوير سولانا که به نوعى در قامت وزير خارجه اروپا عمل مى کند، سفر سوم به تهران بود.

 هشت روز از شهريور ۱۳۸۲ مى گذشت، سولانا اين بار با درخواست پيوستن ايران به پروتکل الحاقى معاهده منع گسترش سلاح هاى اتمى به تهران آمد و براى ملاقات با وزير خارجه ايران به مقر وى در ميدان توپخانه رفت. سولانا در زمانى که وزير خارجى اسپانيا بود ديدارى از تهران نداشت اما درخواست اتحاديه اين فرصت را به او داده بود تا در دوره کميسرى اش به تهران بيايد. ميز ضيافت وزير خارجه ايران به افتخار سولانا چيده شده بود. مذاکرات به طول انجاميده بود و خبرنگاران معطل آغاز کنفرانس خبرى و مسئولان تشريفات منتظر سرو ناهار.

 سرانجام سولانا و خرازى از محل مذاکرات خارج شدند و با هياتى نه چندان خرسند پرسش و پاسخ آغاز شد. سولانا خوشحالى خود را از حضور در ايران پنهان نمى کرد.به خبرنگاران مى گفت که عصر پيش «دوستش» محمد خاتمى که آن زمان رئيس جمهور بود خواهد رفت و با وى ملاقات خواهد کرد و البته درگذشت آيت الله محمدباقر حکيم يکى از رهبران عراقى که پيش از سقوط حکومت صدام در ايران زندگى مى کرد را به وى تسليت خواهد گفت.

 محور پرسش خبرنگاران از سوى مهمانان و ميزبان عالى رتبه چند و چون پذيرش پروتکل الحاقى بود که شوراى حکام آژانس بين المللى انرژى اتمى براى پذيرش آن به تهران مهلت داده بود. يکى از سولانا پرسيد آقاى کميسر خواهش مى کنم صريحاً بگوييد که اتحاديه اروپا چه تعهداتى پس از امضاى پروتکل الحاقى در قبال ايران خواهد داشت، سولانا هم پاسخ داد که «خيلى صريح مى گويم انتظار نداشته باشيد در قبال امضاى پروتکل چيز زيادى به شما بدهيم. " اين موضوعى است که يک دوست به دوست ديگر خود مى گويد و فقط در جهت تعميق روابط دوستان است."

 خرازى که تا به اينجا تبسم هم مى کرد با اخم به سولانا گفت که شما گفته بوديد اگر ايران پروتکل را امضا کند ما فشارمان را برخواهيم داشت و روابط را گسترش خواهيم داد. سولانا هم حرکات دست را به کمک زبان انگليسى غيرمادرى  آورد و گفت اگر پروتکل را امضا نکنيد اکنون که در لحظه سختى زندگى مى کنيم ما و شما خبرهاى بدى خواهيم شنيد. ضيافت ناهار که آغاز شد، در فرصت کوتاهى که خبرنگاران از جلوى ميزهاى ناهار مى گذشتند فضاى گرمى نديدند.

 سولانا عصر آن روز رفت و چند هفته بعد دوباره به تهران بازگشت و پس از آن سه وزير خارجه فرانسه، بريتانيا و آلمان همزمان به ايران آمدند. ايران داوطلبانه پروتکل الحاقى را پذيرفت و داوطلبانه آن را به اجرا گذاشت.

 از آن روزها نزديک چهار سال مى گذرد و زمزمه های درباره به پایان رسیدن دوره ماموریت آقای سولانا به گوش می رسد. اما هنوز معلوم نیست او چه زمانی این جایگاه را ترک می کند و چه کسانی کاندیدای احراز پست مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هستند.