آيا ايران سرمايه گذاران خارجى را پس مى زند؟

آمریکا در صدد است تا شرکت های خارجی را که در بخش انرژی فعالیت می کنند، از انجام هرگونه همکاری با ایران بازدارد.

 اما تحلیلگران معتقدند که مشکلات سرمایه گذاری خارجی در ایران خطای خود ایران است چرا که ایران می تواند با ارائه پیشنهادهای بهتر، سرمایه های خارجی کلان ترى را جذب کند و از فشارهای بین المللی طفره رود.

میخائیل هربرگ که در دفتر بین المللی تحقیقات نفتی آسیا فعالیت می کند می گوید که ایران محدودیت هایی را برای ما ایجاد می کند.

 شرایطی را که ایرانیان برای شرکت های انرژی خارجی اعمال می کنند بسیار دشوار است و انجام چنین معاملاتی با ایران با توجه به شرایط ژئوپولیتیک منطقه و وجود ریسک بسیار بالا به صرفه نیست.

حتی کشور چین که برای سرمایه گذاری در کشورهای مشکل دار مانند سودان بسیار مشتاق است در خصوص قراردادهای انرژی با ایران با احتیاط برخورد می کند.

این شرایط نشان دهنده این واقعیت است که چگونه گاهی از توانایی تهران برای مقاومت در برابر فشارهای غرب کاسته مى شود.

منبع در آمد کشور ایران در حال حاضر نفت است، اما اقتصاد ایران که بر روی نفت و گاز می چرخد برنامه ای جهت سرمایه گذاری در بخش های دیگر با توجه به محدود بودن منابع انرژی ندارد. این عدم برنامه ریزی می تواند ایران را در آینده دچار مشکلات جدی کند و کشور را در مقابل فشارهای خارجی بدون سلاح قرار دهد.

کوندالیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا و رابرت گیت وزیر دفاع از تلاشهای خود جهت اعمال تحریم ها بر ایران کوتاهی نمی کنند و سفرهای خود به خاورمیانه از کشورهای هم پیمان خود خواستند تا در مورد اعمال فشارهای اقتصادی بیشتر بر ایران با آمریکا همکاری بهتری داشته باشند.

بسیاری از تحلیلگران صنعت نفت معتقدند که ایران با ارائه پیشنهادهای جذاب و قابل توجه می تواند سرمایه های خارجی را به سوی خود جذب کند.

 محمود احمدی نژاد معتقد است که کشور باید تنها به خودش متکی باشد و هدف وی واریز سرمایه های نفتی برای فقرای کشور است.

از دیگر مقام هاى ایرانی، اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس جمهور اسبق ایران است که به جذب سرمایه های خارجی برای ایجاد اصلاحات اقتصادی در کشور اعتقاد دارد.

اساس وضعیت کنونی ایران به دهه های پیشین باز می گردد، از زمانی که مالکیت منابع نفتی در ایران با توجه به ملی شدن صنعت نفت در این کشور در اوایل دهه 50 ممنوع شد.

اکنون برای جذب سرمایه های خارجی ایران پیشنهاد قراردادهای خرید متقابل را ارائه می دهد که مالکیت در اختیار ایرانیان است  و آنها به شرکت های بین المللی انرژی برای گسترش بخش های نفت و گاز سود مشخصی را پرداخت می کنند.

اما هربرگ معتقد است در واقعیت این قراردادها به اندازه کافی جذاب نیستند چرا که سود پرداختی در مقابل ریسکی که سرمایه گذاران در ایران می کنند با توجه به روابط ایران با کشورهای خارجی برابری نمی کند.

وی می گوید که آنچه شرکت های خارجی در این قراردادها به دست می آورند چیزی معادل 6 تا 9 درصد است و در مواقعی که خوش شانس باشید با مرز 10 درصد می رسد. در کشورهایی با ریسک سرمایه گذاری اندک سود 10 تا 12 درصد بسیار منطقی است اما در کشورهایی با ریسک سرمایه گذاری زیاد این مقدار باید به مرز 15 درصد برسد.

غلامحسین نوذری، مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران در اوایل سال جاری میلادی به خبرگزاری ایرنا اعلام کرده بود ایران با شرکت سینوپک چین در خصوص پروژه یادآوران به توافق نرسید چرا که این شرکت سودی معادل 15 در صد را طلب کرده بود و این بیشتر از آن چیزی بود که ما بر سر آن توافق کرده بودیم.

افزایش بی سابقه قیمت نفت در سال های اخیر در آمد های نفتی ایران را افزایش داده است و مرز 50 میلیارد دلار در سال 2006 رسانده است اما ایران با مشکلات اقتصادی با توجه به فقدان سرمایه گذاری در بخش های غیر نفتی رو به است که این مشکل با توجه به محدود بودن منابع انرژی در آینده افزایش می یابد. بسیاری از این مشکلات اقتصادی نیز به این دلیل است که ایران برای تامین مایحتاج بنزین و اجناس دیگر حدود 60 میلیارد دلار هزینه کرده است.

فراورده های نفتی ایران در صورتی که این کشور در بخشهای دیگر سرمایه گذاری کند می تواند سالانه 5 درصد کاهش یابد و برخی از کارشناسان معتقدند که صادرات نفتی ایران در ده سال آینده به صفر خواهد رسید.

نرسی قربان، یکی از مشاوران مستقل نفتی در تهران معتقد است که هر کدام از  صنایع انرژی در ایران از جمله، استخراج، توسعه، حمل و نقل و بازرگانی نیازمند یک مرکز مستقل هستند.

ایران در خصوص قراردادهای خرید متقابل پیشرفتهایی را در سال های اخیر داشته است.

و بالاخره در ماه دسامبر گذشته اکونومیست گزارش داد که مدیر NIOC اعلام کرده است که تهران برای اولین بار اجازه خواهد داد تا قراردادی شراکتی در بخش تولید را امضا کند.

چنین قراردادی به شرکتهای خارجی این امکان را می دهد که در امر تولید با ایرانیان شریک شوند بدون آنکه به آنها حق مالکیت واگذار شود.

هربرگ معتقد است امضای چنین قراردادهایی یک حرکت ابتکارى از طرف آن دسته ای است که مشتاق سرمایه گذاری خارجی هستند.

اما الکس فوربس، یکی از مشاوران بخش استراتژیهای گازی در بریتانیا است می گوید که در خصوص ادامه چنین روندی از طرف ایران شک دارد. وی اظهار داشت که قراردادهاى ایران برای انجام چنین پروژه هایی باید به طور ساختاری تغییر کند.

هربرگ می گوید که ایران می تواند در بخش سرمایه گذاری به یک پیشرفت قابل توجه دست پیدا کند و چنین پیشرفتی در زمینه گاز و نفت تنها نیازمند یک سری پیشنهادهای جذاب از طرف ایران است.