ایران و جنگ جهانی اول

ایران و جنگ جهانی اول

نويسنده : تورج اتابکی

مترجم: مهدی حقیقت‌خواه 

308 صفحه

نشر ققنوس - ۱۳۸۷

 آغاز جنگ جهانی اول و پیامدهای آن شاید مهم‌ترین رویداد سیاسی در تاریخ جهان در قرن بیستم باشد. سقوط امپراتوری‌های اتریش - مجارستان، عثمانی و روسیه و از پی آن ظهور جمهوری اتریش، پادشاهی مجارستان، اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و جمهوری کمالیستی در ترکیه از جمله مهم‌ترین پیامدهای این جنگ بود.

شروع جنگ جهانی اول بر فشار خارجی در ایران افزود و سبب شد که اختلافات دیرینه در عرصۀ سیاست ایران گسترش یابد. حکومت مرکزی چنان دچار اختلاف و چنددستگی بود که دولت‌های مختلفی که بر سر کار می‌آمدند هیچ‌گاه بیش از چند ماه دوام نمی‌آوردند. و از آن گذشته، خود حکومت مرکزی تنها منبع قدرت در کشور نبود.

 از پی تأیید رسمی قانون اساسی ایران از سوی شاه قاجار در سال 1285، رقابت روس و انگلیس در ایران، دست کم به طور موقت، کاهش یافت و قراردادی بین این دو قدرت بزرگ بسته شد. بر اساس قرارداد 1907 (1286) ایران به سه منطقه زیر نفوذ روسیه، بریتانیا و بی‌طرف تقسیم شد.

کتاب «ایران و جنگ جهانی اول» مجموعه‌ای از نوشته‌های تورج اتابکی دارای کرسی تاریخ اجتماعی خاورمیانه و آسیای مرکزی در دانشگاه لیدن، اولیور باست مدرس تاریخ ایران و خاورمیانۀ معاصر در دانشگاه منچستر، مارتین فان بروئینسن، مردم‌شناس، استفانی کرونین پژوهشگر تاریخ، پژمان دیلمی پژوهشگر دانشنامه ایرانیکا، منصوره اتحادیه مؤسس نشر تاریخ ایران و محمدعلی همایون کاتوزیان تاریخدان و پژوهشگر است که مهدی حقیقت‌خواه آن را ترجمه کرده است.

«دولت موقت ايران»، «پيش به سوى شرق:فعاليت‌هاى دستگاه اطلاعاتى عثمانى در ايران»، «ملى‌گرايى ايرانى و ژاندارمرى دولتى»، «اسماعيل‌آقا سيمکو:جنگ سالار کرد در مرز ترکيه و ايران در اوايل قرن بيستم»، «روايت احمد کسروى از قيام شيخ محمد خيابانى»، «پان‌ترکيسم و ملى‌گرايى ايرانى»، «شوراى تبليغات بين‌المللى» و «تأسيس حزب کمونيست ايران» از جمله مقالات اين کتاب است.