سرحد پاکستان دژ مطمئن تروریست‌ها و جایگاه ناامن دیپلمات‌ها

ماجرای ربوده شدن دیپلمات های ایرانی در کشورهایی که دستخوش تنش های داخلی و درگیری های تروریستی قرار دارند، حکایت تازه ای نیست ولی نگاه دیپلماتیک حکم می کند که حداقل از قرارگیری دیپلمات های بازرگانی خود در جغرافیاهایی پرخطر چون ایالت سرحد خودداری کنیم.

اخبار رسمی حاکی از این است که عناصر یکی از گروهک های تروريستی صبح روز پنجشنبه ديپلمات ايرانى حشمت الله عطارزاده نياکى را که کارشناس اقتصادى سرکنسولگرى ايران در پيشاور خوانده شده هنگام عزیمت از خانه به محل کار مورد حمله قرار دادند. در نتيجه این حمله محافظ وى به قتل رسيد و عطارزاده نیاکی و اتومبيل حامل وى نيز ربوده و به مکان نامعلومى منتقل شد.

اگرچه دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به کنوانسيون حقوق ديپلماتيک وين بر مسئوليت دولت پاکستان در ضرورت تلاش جدى براى صيانت از ديپلمات‌ها و اماکن ديپلماتيک تاکید کرد ولی به نظر می رسد تکرار این گونه اتفاقات که اغلب فرجامی تراژیک داشته اند، نیازمند تصمیم گیری هایی از سوی داخل ایران نیز هست.

چندی پیش وزیر کشور وقت ایران از مذاکرات با طرف پاکستانی جهت ایمن سازی مرزها و تقویت مقابله با گروهک های تروریستی مرزی خبر داد. البته همچنان از سربازان ربوده شده ایرانی که از بهار امسال تاکنون در اختیار گروه جندالله قرار دارند و تعدادی از آنها به دلیل عدم موافقت ایران با خواسته های ایشان به شهادت رسیده اند، خبر تازه ای اعلام نشده است.

به نظر می رسد جایگاه دیپلماتیک عطارزاده نیاکی سفارت و سرکنسولگرى ايران را به پیگیری دقیق تر ماجرا از مقامات دولت پاکستان و مقامات محلى واداشته تا نسبت به شناسايى عوامل رباينده و حفظ سلامت و آزادی دیپلمات ایرانی اقدام عاجل صورت گیرد.

ایالت سرحد واقع در شمال غربی پاکستان طی ماه های اخیر جولانگاه تروریست ها و تحرکات خشونت طلبانه القاعده بوده است و شدت و کثرت این اتفاقات به حدی بوده که چندی پیش فرماندار ایالت را به دلیل بروز خشونت های فزاینده وادار به کناره گیری از مقام خود کرده است.

دولت ايالت سرحد حتی بهار امسال در منطقه سوات با طالبان محلى قرارداد صلحی امضا کرد تا در منطقه سوات آتش بس اعلام شود. با این حال این منطقه در ماه های گذشته نیز آبستن حوادث بسیاری بود و بمب گذاری و عملیات های انتحاری فراوانی در آن صورت گرفت.

در یک گزارش تحقيقى که اخیرا از سوى وزارت خارجه آمريکا درباره فعاليت هاى تروريستى درجهان منتشرشده است، ایالت سرحد پاکستان به عنوان مستحم ترین دژ برای نیروهای القاعده و سازماندهی و اجرای فعالیت های تروریستی اعلام شده است. در بخش دیگری از این گزارش آمده است که تمام فعاليت هاى تروريستى اين گروه برای پیاده سازی در جهان و بویژه افغانستان از همين منطقه رهبرى مى شود.

به همین دلیل بوده که آمريکا همواره در تلاش بوده تا مجوز مقامات نظامى پاکستان را برای حمله هوايى به مواضع گروه هاى افراطى در ايالت سرحد اخذ کند ولی پاکستان هميشه با اين درخواست مخالفت کرده است. البته اصرارها و ادله آمریکا موجب شد تا در ماه های پایانی حضور پرویز مشرف موافقت ضمنى براى يک سرى حملات محدود هوايى در اين مناطق گرفته شود و به نظر می رسد در حال حاضر نیز وخامت اوضاع و قدرت گیری طالبان چنین مجوزی را در اختیار آمریکا قرار داده است.

ایالت سرحد مرکز افراطی گری و خشونت های سیاسی است و با وجودی که پاکستان به عنوان یکی از کشورهای متحد آمریکا در مبارزه با تروریسم تمام تلاش خود را برای مبارزه با طالبان به کار گرفته ولی این ایالت همچنان ناامن ترین نقطه زمین برای فعالیت های دیپلماتیک و فرهنگی و... به شمار می رود.

آنچه محرز است اینکه نیروهای امنیتی پاکستان در ایالت سرحد از توان کافی برای مقابله با نیروهای طالبان برخوردار نیستند. به همین علت تغییر در رویکرد گذشته و تاکید بر انجام مذاکره با طالبان محلی، روشی بود که همزمان با استقرار دولت جدید پاکستان مورد توجه قرار گرفت. این راهبرد نه تنها پاسخ مثبتی عاید پاکستانی ها نکرده بلکه آنها را با ربوده شدن دیپلمات ایرانی و کشته شدن یک ایرانی دیگر وارد چالشی مضاعف کرده است. این واقعه یک روز پس از آن روی داد که یک امدادگر آمریکایی و راننده او نیز که عازم یکی از شهرک های حومه پیشاور بودند هدف حمله مردان مسلح قرار گرفتند و به قتل رسیدند.

"رحمان مالک" مشاور نخست وزیر پاکستان در امور داخلی در این باره گفته است: "شبه نظامیان طالبان محلی بعد از تحمل شکست به ربودن اتباع خارجی حاضر در پاکستان روی آورده اند که ربودن دیپلمات ایرانی سومین مورد از این دست اقدامات در هفته های اخیر است."

البته با وجودی که او و دیگر مقامات پاکستانی، طالبان محلی را مسئول این اقدام معرفی می کنند هنوز هیچ گروهی مسئولیت این حرکت تروریستی را بر عهده نگرفته است. بنابراین ماهیت و هدف ربایندگان دیپلمات ایرانی پنهان است و نمی توان گفت که این اقدام با انگیزه های سیاسی صورت گرفته یا اعتقادی.

آخرین اخبار در این خصوص از پیدا شدن سرنخ هایی از ربایندگان توسط پلیس پاکستان حکایت دارد. "سليمان خان" رييس پليس پيشاور گفته است که بازرسان پليس صحنه جرم را با دقت بررسى کرده و سرنخ‌هاى مهمى يافته‌اند که به آزادى وابسته اقتصادى کنسولگرى ايران در پيشاور کمک خواهد کرد.

برای یافتن دلیل مخاطراتی که در این منطقه دیپلمات های ایرانی را تهدید می کند و علاوه بر آن موجب بروز خشونت های قومی و مذهبی می شود می بایست نگاهی به نحوه حضور ایران در این ایالت انداخت. جمهورى اسلامى ايران با ايالت سرحد اشتراکات ديرينه فرهنگى در زمينه‌هاى دينى، نژادی، زبانی و همسايگى دارد و به نظر مى رسد همين اشتراکات و دلايل سياسى سبب شده که ايران داراى پنج نمايندگى سياسى اعم از سفارت و کنسولگرى و 9 نمايندگى فرهنگى اعم از رايزن فرهنگى و خانه هاى فرهنگ و مرکز تحقيقات فارسى ايران و پاکستان باشد؛ ضمن اينکه دفاتر رسمى صدا و سيما و خبرگزارى ايرنا در اسلام‌آباد و ساير مراکز و دفاتر تجارى و اقتصادى هم در این کشور دایر است.  

واکنشی که دولت پاکستان در قبال این حادثه از خود نشان داده بیانگر جدیت آنها در پیگیری ماجراست اما دولت ایران نیز می بایست پیش بینی چنین اتفاقاتی را در جای جای این منطقه داشته باشد و در صورت لزوم، موقعیت دیپلمات های خود را به مناطقی امن تر و باثبات تر منتقل کند.