تماس با ایران در گرو حل مسائل پیچیده
جمعه بیست و چهارم آبان ماه، در حالی‌که نشست گروه 1+5 در جنوب فرانسه و در مورد برنامه هسته‌ای ایران با دستاورد ویژه‌ای همراه نبود، خاویر سولانا، مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا از تماسی زودهنگام با تهران خبر داد.
جمعه بیست و چهارم آبان ماه، در حالی‌که نشست گروه 1+5 در جنوب فرانسه و در مورد برنامه هسته ای ایران با دست آورد ویژه ای همراه نبود، خاویر سولانا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از تماسی زودهنگام با تهران خبر داد.
در حالی‌که چند روز پس از پیروزی باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا، خبرهایی مبنی بر احتمال ادامه تماس های غرب با ایران منتشر شد و بسیاری بر این باور بودند که فضای جدیدی برای حل و فصل موضوعات اختلاف برانگیزی چون برنامه هسته ای ایران میان ایران و غرب فراهم شده است، سولانا نامه ای را به تهران فرستاد که در آن تلاش شده تهران را به از سر گیری مذاکرات با غرب ترغیب کند.
در طرف دیگر ماجرا تهران و نشانه هایی از انعطاف و نرمش بیشتر تصمیم گیران این کشور در برابر طرح موسوم به " تعلیق در برابر تعلیق" به نوعی از تمایل و استقبال ایران برای ادامه مذاکراتی نتیجه بخش خبر می‌دهد، در این راستا به‌دنبال اقداماتی غیر رسمی برای بازگشایی مجدد باب مذاکره در موضوع هسته ای ایران و حل و فصل اختلافات، هیات پارلمانی ایران سفری به بروکسل داشت که طی آن مذاکراتی با سولانا نیز انجام شد. پس از آن برخی زمزمه ها در خصوص ضرورت پذیرش طرح " تعلیق در برابر تعلیق" از گوشه و کنار شنیده شد که البته تهران هنوز هم جنبه رسمی به این زمزمه ها نداده است و تنها به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، ایران در حال بررسی نامه اخیر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپاست که این خود نشانه ای موثر برای ایجاد فضایی هدفمند در حل و فصل موضوع هسته ای ایران است.
خاویر سولانا زمانى که نزدیکی زمان تماس با تهران را اعلام کرد، بر این نکته تاکید داشت که
این تماس‌ها به شرط آنکه منتج به روشن شدن برخی مسائل پیچیده شود، می‌تواند راه را برای مذاکرات آینده با سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد ایران در موضوع هسته ای هموار کند.
تاکید بر حل مسائل پیچیده، ناخواسته ذهن را بسوی مسئله اصلی مورد نظر اروپا و امریکا یعنی تعلیق غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران سوق می دهد، و لزوم پذیرش طرح تعلیق در برابر تعلیق به عنوان راهکار اساسی در شرایط کنونی برای خروج از وضعیت بن بست نیز نشان از آن دارد که اولا 1+5 با وجود اینکه در نشست های اخیر خود پیرامون برنامه هسته ای ایران به نتیجه قابل ارائه ای دست نیافته است؛ اما همچنان بر پیش شرط خود برای ادامه مذاکرات پایبند است و ثانیا برخی در مجموعه دیپلماسی کشور بر قابل بررسی بودن راهکار تعلیق در برابر تعلیق صحه می گذارند.
با این وجود علی رغم زمزمه های پذیرش طرح تعلیق در برابر تعلیق در داخل ایران، آنچه بیشتر مورد نظر تصمیم گیران هسته ای کشور است، تغییر در طرح مذکور به گونه ای است که تعلیق غنی سازی از مجموعه آن حذف شود، با توجه به جدیت طرف غربی در ضرورت پذیرش تعلیق به عنوان نقطه آغاز هرگونه تعامل اثر بخش، به نظر می رسد ادامه شرایط کنونی یعنی عدم ارائه راهکاری مرضی الطرفینی از سوی غرب یا ایران و تاکید تهران بر ادامه مسیر کنونی و خودداری از عقب نشینی در مسئله غنی سازی، یا به استمرار سیاست دو وجهی 1+5 در برابر ایران یعنی تحریم و دیپلماسی می انجامد و یا در صورت بی نتیجه ماندن این سیاست، منتهی به اقداماتی غیر مسالمت آمیز خواهد شد.
رئیس جمهور جدید امریکا و برنامه هسته ای ایران
از سوی دیگر با روی کار آمدن باراک اوباما، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده امریکا، بسیاری بر این باورند که فرصت مناسبی برای گفت و گوی سازنده میان تهران و غرب با هدف دست یابی به نتیجه ای قابل قبول در برنامه هسته ای این کشور فراهم شده است.
طرفداران این دیدگاه، گفت و گوی مستقیم تهران و واشنگتن را مشکل گشای بسیاری از مسائل لاینحل باقی مانده ایران در عرصه بین المللی ارزیابی می کنند، محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز یکی از افرادی است که به این دیدگاه اعتقاد دارد، او می‌گوید راهشگای مسأله هسته‌ای جمهوری اسلامی گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریکا است.
البرادعی در یک سخنرانی با عنوان "امنيت انسان و تلاش برای صلح" که روز سه‌شنبه بيست و يکم آبان در پراگ، پايتخت جمهوری چک برگزار شد، به تشریح اهمیت گفت و گو میان دولت ها برای استقرار امنیت جهانی پرداخت و در ارتباط با ایران گفت: "سؤال‌هايی در ارتباط با فعاليت‌های ادعایی ايران، برای دستيابی به سلاح هسته‌ای مطرح است که آژانس هنوز جوابی برای آنها دريافت نکرده است.جدا از فعاليت‌های ادعايی، موضوع ديگری که در میان است نگرانی جامعه جهانی از اهداف ايران برای ادامه فعاليت‌های غنی‌سازی است؛ اين موضوع در اصل موضوعی امنيتی است. از همين رو، معتقدم که ايران و آمريکا بايد به مذاکره بنشينند و در باره مسایل گوناگون مذاکره کنند. مانند راه‌های اعتمادسازی متقابل، ضمانت های امنيتی به ايران و جلب اعتماد جامعه جهانی."
البرادعی گفت و گوی مستقیم تهران و واشنگتن را نقطه آغاز حل بسیاری از مشکلات خاورمیانه تلقی می کند، حال زمانی که در امریکا رئیس جمهوری بر سر کار آمده که در مبارزات انتخاباتی خود از مذاکره بی قید و شرط - یعنی همان نوع مذاکره ای که مورد نظر جمهوری اسلامی ایران است- سخن گفته است؛ می توان امید به نزدیکی زمان حل و فصل نهایی موضوع هسته ای ایران و توافق تهران و غرب داشت؟
به عقیده برخی پاسخ به این سوال مستلزم آغاز بکار رسمی کابینه اوباما و مشخص شدن سیاست های او در عرصه فرا ملی است، اما برخی دیگر معتقدند که او در سخنرانی های پس از انتخابات و در اشاره به موضوع هسته ای ایران تکلیف را مشخص کرده و همچون جرج بوش بر ضرورت توقف و تعلیق غنی سازی با هدف محدود کردن امکان حرکت ایران بسوی ساخت سلاح هسته ای و تبدیل شدن به خطری بالفعل برای ایالات متحده تاکید داشته است و بر این اساس نباید منتظر تغییرات شگرف با روی کار آمدن اوباما بود، حتی برخی دیگر به تشدید فشارها بر ایران با روی کار آمدن دموکرات ها اشاره دارند.
حال باید دید که تماس هایی آتی سولانا با مسئولین هسته ای ایران با چه محتوا و نتایجی همراه خواهد بود و به راستی امکان منتج شدن این تماس ها به روشن شدن مسائل پیچیده وجود دارد؟
نظر شما :