آزادی گروگان های ایرانی در گرو آینده پاکستان؟

وزیر اطلاعات روز شنبه با ابراز تاسف از آزاد نشدن گروگان های ایرانی ربوده شده توسط گروه تروریستی جندالله گفت: با توجه به شرایط سیاسی حاکم بر افغانستان و به ویژه پاکستان حل این مشکل سنگین شده است.

 

غلامحسین محسنی اژه ای درباره نتایج تلاش های مقامات کشورمان برای آزادسازی گروگان های ایرانی که در بند نیروهای جندالله هستند، اظهار داشت: تلاش های دستگاه ها برای آزاد سازی گروگان ها تا کنون منجر به آزادی آنان نشده است.

 

سخنان وزیر اطلاعات از بی نتیجه ماندن پیگیری های وزارتخانه های اطلاعات، کشور و امور خارجه و نیز تداوم تلاشها در این زمینه حکایت می کند. محسنی اژه ای از سوی دیگر تلاش دارد این نکته را مورد تاکید قرار دهد که فیلم های منتشر شده درباره کشته شدن گروگان های ایرانی واقعی نبوده و نباید مورد استناد قرار گیرد.

فیلم اعدام دو سرباز ایرانی توسط جندالله را شبکه العربیه در روزهایی پخش کرده بود که هیچ کس در ایران اخبار مربوط به کشته شدن گروگان ها را تایید نمی کرد و بنابراین فیلم فوق نیز با واکنش منفی مقام های کشور روبرو شد. معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور 13 مرداد درباره ادعای گروهک ریگی مبنی بر کشتن تعدادی از گروگان ها گفت: این اخبار را نه تایید و نه تکذیب می کنم. وی همچنین به انتشار عکس های اعدام تعدادی از این گروگان های ایرانی واکنش نشان داد و گفت: می توان این عکس ها را جعل و مونتاژ کرد!

تجربه چنین حوادثی در کشور نشان دهنده ضعف در دو جبهه پراهمیت است. تکرار عملیاتی چون گروگان گیری جندالله در خرداد 87 از یکسو نحوه کنترل امنیت مرزهای کشور را از سوی وزارت کشور زیرسوال می برد و از دیگر سو از ناکامی دستگاه دیپلماسی کشور برای احقاق حقوق از دست رفته شهروندان یا دیپلمات ها و یا حتی ماموران دولتی خود حکایت دارد.

آنچه بعد از این اتفاق رخ داده و تاکنون نسبت به آن اظهار نظر دقیق و روشنی مشاهده نمی شود شیوه دیپلماسی مسئولان در حل معضل پیش گفته است. از فردای انتشار خبر گروگان گیری تقریبا همه مسئولان ذی ربط ابراز امیدواری کرده اند که این معضل از راه های دیپلماتیک حل و فصل شود اما همین مسئولان در عین حال گفتگو با ربایندگان را رد کرده اند. اینکه گفتگو با ربایندگان میسر است یا خیر و یا چنین گفتگوهایی با عوامل آشوبگر و تروریست چه ثمره ای دارد، مسئله ای است که فراتر از قواعد دیپلماتیک سویه ای امنیتی با خود دارد ولی در این بین توجه به این موضوع شاید مهم تر باشد که کشور متبوعی که اقدام شرانگیز در آنجا رخ می دهد چگونه می تواند طرف گفتگو و مراوده قرار گیرد؟ اساسا موضع کشور صاحب حق در چنین رخدادی بر کدام مبنا شکل می گیرد؟ فارغ از اینکه در سال های گذشته، ایران چندین بار در عراق و لبنان و افغانستان و... با چنین مشکل روبرو بوده و نیز بی التفات به اینکه ربوده شدگان از کدام پایگاه اجتماعی یا دولتی برخوردارند، می بایست به مناسبات سال های اخیر ایران با کشورهای فوق نظر داشت که خواه در زمانه مشکلاتی از این دست و خواه در روابط عادی اقتصادی و فرهنگی از سیری قابل قبول برخوردار نبوده و به کاهش نفوذ ایران بر کشورهای منطقه انجامیده است.

ضعف و تاخیر دستگاه دیپلماسی ایران در قبال این حادثه یکی از دلایل اصلی فرافکنی دیروز وزیر اطلاعات است که سعی دارد شرایط حاکم بر پاکستان را عاملی جدی تر در عدم توفیق در آزادسازی گروگان ها قلمداد کند. سید مهدی هاشمی سرپرست وزارت کشور 12 تیرماه از برگزاری جلسات و دیدارهایی با وزیر اقتصاد پاکستان برای رفع مشکل فوق خبر داده و گفته بود: "ما همچنان پیگیر وضعیت گروگان ها به طرق مختلف هستیم که از جمله آن پیگیری از طریق وزیر اقتصاد پاکستان بوده که به ایران سفر کرده است." کشور ما نیز در دهه گذشته آبستن حوادثی برای برخی تبعه های آمریکایی و کانادایی و... بوده که نمونه های رفتار دیپلماتیک و بهره گیری از اتوریته و نفوذ را برای احقاق حق شهروندی پیش رویمان گذاشته است. بطور حتم مقامات اقتصادی ما طرف مذاکره با آمریکایی ها و کانادایی ها و... نبوده اند.

 شرایط افغانستان و پاکستان امروز هر چقدر پیش بینی ناپذیر و در آستانه تحول باشد، نسبت به سال های پیشتر مخاطره انگیز و پرابهام نیست. چه بسا تغییرات جدید در پاکستان جدید و روی کار آمدن دولتمردان تازه در این کشور موقعیت متفاوت تری نسبت به امروز برای ایران ایجاد کند بنابراین اختیار کردن انفعال و دیپلماسی غیرشفاف و غیرمقتدرانه در برابر حادثه ای مهم چون گروگان گیری و تهدید شهروندان ایرانی حتی در فضایی نامتجانس تر از حال نیز جایز نیست.