بایدن آمریکایی یا بایدن ایرانی

باراک اوباما، نامزد دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری 2008 آمریکا در حالی جوزف بایدن، سناتور با سابقه آمریکایی را به عنوان معاون خود در دولت آتی آمریکا معرفی کرده است که برخی معتقدند این انتخاب می تواند اوباما را در ترمیم وجهه اش به عنوان نامزدی که از سابقه چندانی در عرصه سیاست خارجی برخوردار نیست، یاری دهد.

اما بایدن که ششمین دور از حضورش در کنگره آمریکا را به ثبت رسانده در حالی کنار اوباما قرار گرفته است که به نظر می رسد این سابقه نمی تواند تماما به نفع نامزد دموکرات ها تمام شود. با وجودی که بایدن همواره یکی از منتقدان سرسخت سیاست خارجی جورج بوش بوده و هميشه حمایت از دیپلماسی به جای جنگ را پیشه کرده است، اما به نظر می رسد که این انتقادها بیشتر جنبه عوام فریبانه دارند.

موضوع ایران یکی از نقاطی بوده است که بایدن همواره به بهانه آن به سیاست های بوش تاخته است. انتقادهای شدید بایدن به سیاست های دولت بوش در قبال ایران تا حدى است که باعث شده است برخی از جمهوریخواهان تندرو در آمریکا وی را یکی از عوامل ایران در کشورشان بنامند. اوج انتقادهای وی سال گذشته میلادی در پی افزایش گمانه زنی ها در مورد افزایش احتمال حمله آمریکا به ایران بروز کرد.

 جوزف بایدن در آن زمان تهدید کرد در صورتی که بوش ایده تهاجم به ایران را بدون کسب تاییديه از کنگره آمریکا به اجرا درآورد، باید خود را برای استیضاح آماده کند. این اظهارات بایدن در یکی از جلسات سنای آمریکا که به منظور بررسی سیاست خارجی آمریکا در عراق برگزار شده بود، بیان شد. او در این جلسه تاکید کرد که به شدت خواهان استیضاح بوش است، اما مدارک و مستندات کافی برای محکوم کردن وی را در اختیار ندارد و حمله به ایران می تواند این مدارک را کامل کند.

ملاقات 90 دقیقه ای جوزف بایدن با کمال خرازی، وزیر خارجه سابق ایران در سال 2004 نیز یکی از رویدادهایی است که خیلی زود به بهانه ای برای سرزنش های گزنده منتقدان سناتور 66 ساله تبدیل شد. این ملاقات در اجلاس داووس آن سال در برابر دوربین های کنجکاو خیل روزنامه نگاران حاضر در این اجلاس صورت گرفت و انعکاس زيادى پيدا کرد.

در آن زمان خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران هم گزارش مفصلی را از این ملاقات منتشر کرد. ایرنا نوشت که بایدن در ملاقات با خرازی بر نقش ایران در منطقه حساس خاورمیانه تاکید کرده و ابراز امیدواری نمود که روزی مشکلات موجود میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا از بین برود.

اما دو سال پیش از این رویداد نیز بایدن به بهانه انتقاد از طرح محور شرارت جورج بوش موجبات خشم جمهوریخواهان را فراهم آورده بود. به گزارش مجله Insight او در یک تجمع در کالیفرنیا برای جمع آوری کمک های مالی در جریان مبارزات انتخاباتی خود با اظهارات و رفتار دوستانه خود در قبال ایران بسیاری از حاضرین را به شگفتی واداشت.

بایدن گفت: ایران همیشه می خواسته که یکی از متحدان آمریکا باشد و روابط خوبی با این کشور داشته باشد.

بايدن موفق شد با اين سخنرانى حمايت برخى از ايرانى-آمريکايى ها را در کاليفرنيا جلب کرده و بيش از 30 هزار دلار کمک دريافت کند. 

این سخنرانی بعدها وارد مباحث کنگره ای شد و بایدن اجرای یک برنامه 5 مرحله ای را برای بهبود روابط با ایران در سیاست خارجی آمریکا پیشنهاد داد. 

سابقه رفتاری جوزف بایدن در قبال ایران موجب تقویت این گمان شده است که با توجه به ایده باراک اوباما برای گفت و گوی بدون پیش شرط با ایران احتمالا این موضوع در سیاست خارجی آتی باراک اوباما از اهمیت زیادی برخوردار است که وی چنین فردی را به عنوان معاون آتی خود در کاخ سفید معرفی کرده است.

اما بایدن خود نیز می داند که عملی کردن این ادعا کار ساده ای نیست. هر گاه که او در کنار سایر چهره های سرشناس دموکرات نظیر جان کری و تد کندی ضرورت نزدیکی آمریکا به ایران را مطرح کرده، مورد انتقاد شدید سایر سیاستمداران کهنه کار آمریکایی و لابی یهودیان قرار گرفته است.

از سوی دیگر با وجودی که جوزف بایدن در عرصه سیاست خارجی آمریکا کارنامه پرباری دارد، برخی معتقدند که وی از ثبات فکری قابل اعتمادی برخوردار نبوده و در موقعیت های مختلف مواضع متفاوت و متمایزی را اتخاذ کرده است.

نظریه تقسیم عراق به سه بخش (فدرالیزه کردن) سنی نشین، شیعه نشین و کردنشین او در سال گذشته میلادی جار و جنجال های زیادی را آفرید، اما پس از مدتی با تاکید بایدن بر عقب نشینی نیروهای آمریکایی از عراق این طرح به تدریج به فراموشی سپرده شد و جزئیات بیشتری از آن منتشر نگرديد. او از جمله دموکرات هایی بود که در سال 2002 به قطعنامه تهاجم آمریکا به عراق رای مثبت داد.

همچنین با وجودی که بایدن همیشه تلاش کرده است که خود را به عنوان یکی از طرفداران سرسخت گفت و گو با ایران نشان دهد، اما گاهی سعی داشته است که خود را یکی از منتقدان دوآتشه برنامه های هسته ای ایران نیز نشان دهد.

او دو سال پیش در مصاحبه جنجالی خود با فاکس نیوز توان موشکی ایران را زیر سوال برده و گفته بود که این توانایی در ایران می تواند خطری جدی برای همسایگان این کشور محسوب شود. او همچنین تاکید کرد که "ایران یک تهدید هسته ای است" و این کشور می تواند از این تهدید به عنوان یک ابزار چانه زنی استفاده کند. وی در این مصاحبه تاکید کرده بود که برنامه های هسته ای ایران باید توسط یک دولت کاملا دموکراتیک اداره شود تا ریسک پذیری آن کاهش پیدا کند. 

با این حال یوروم کارسی، مولف کتاب "ایران هسته ای" در مورد این رفتار دوگانه بایدن گفته است که اظهارات بایدن را باید بر اساس سابقه ذهنی از او که بیشتر اوقات مبتنی بر نگاهی متناقض در مورد برنامه های هسته ای ایران است، مورد ارزیابی قرار داد.

این رفتار دو گانه باعث شده است که برخی از کارشناسان به این باور برسند که حمایت بایدن از برنامه های هسته ای ایران و تاکید وی به گفت و گو با ایران چندان واقعی نبوده و او به فراخور موقعیت های مختلف و گاهی به منظور متمایز نشان دادن خود در عرصه سیاست خارجی چنین مواضعی را اتخاذ می کند.

برخی معتقدند که همین "رفتار متناسب با شرایط" بایدن باعث شده است که وی بیش از سه دهه در سنای آمریکا دوام آورد. به همین جهت اکنون این سوال از سوی برخی از محافل رسانه ای آمریکا مطرح شده است که آیا حضور بایدن در کنار اوباما واقعا به افزایش وجهه وی در میان رای دهندگان آمریکایی منجر خواهد شد یا این که ناکامی وی برای دو بار نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ( سال های 1988 و 2008 )، در دولت آتی اوباما باز هم تکرار خواهد شد؟