ابری‌ترین روزهای سیاست هند
فصل باران‌های موسمی در هند هنوز به آخر نرسیده و آسمان دهلی اغلب روزها ابری است. امروز حتی کارکشته‌ترین تحلیل‌گران سیاسی نیز نمی‌توانند تشخیص دهند ابرهای تیره‌ای که بر سر مان‌موهان سینگ شکل گرفته‌اند، باران رحمت بر سر نخست‌وزیر نازل خواهند کرد یا سیل بنیان کن.
فصل باران‌های موسمی در شبه قاره هند هنوز به آخر نرسیده و آسمان دهلی اغلب روزها ابری است. اما این آسمان تیره به تعبیر سیاستمداری بازنشسته اکنون به فضای سیاسی هند نیز سرایت کرده است. امروز حتی کارکشته‌ترین تحلیل‌گران مسائل سیاسی هند نیز نمی‌توانند تشخیص دهند که ابرهای تیره‌ای که بر سر مان‌موهان سینگ شکل گرفته‌اند، باران رحمت بر سر نخست‌وزیر نازل خواهند کرد یا سیل بنیان کن. همه اما از یک چیز اطمینان دارند: سه‌شنبه باران خواهد آمد و پس از آن آسمان سیاست هند دوباره باز خواهد شد، خواه سینگ همچنان نخست‌وزیر باقیمانده باشد و خواه سیل او را با خود از دفتر نخست‌وزیری برده باشد.
در این تمثیل و استعاره، روز باران، روزی است که در پارلمان هند برای دولت سینگ رای اعتماد می‌گیرند. شمارش معکوس برای این روز سرنوشت‌ساز پارلمان از دوشنبه آغاز شده است. بهانه این آشفتگی البته نزدیکی بیش از حد دهلی‌نو و واشینگتن در دوران نخست‌وزیری سینگ است که دوستان سابق و دشمنان امروز او را از سیاست‌هایش آزرده کرده است.
سینگ در سال 2006 با شکستن سدی که از اولین انفجار آزمایشی هسته‌ای هند در همکاری‌های هسته‌ای هند و امریکا پدید آمده بود توانست موافقتنامهای برای همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای با امریکا امضا کند؛ موافقتنامهای که موجب رنجش کمونیست‌های پشتیبان ائتلاف حاکم شد و در نهایت با کناره‌گیری 59 نماینده آن‌ها در پارلمان هند، سینگ را وادار کرد بار دیگر از پارلمان رای اعتماد کسب کند.
قرار است رای‌گیری در پایان جلسات بحث و سخنرانی موافقان و مخالفان که دو روز متوالی در روزهای یکشنبه و دوشنبه برگزار می‌شود، در تاریخ 22 ژوئیه انجام شود. اگر دولت سینگ بتواند رای اعتماد اکثریت 543 نماینده مجلس عوام هند (لوگ سابها) را کسب کند به طور طبیعی تا پایان دوره مقرر پنج ساله نخست‌وزیری که ماه مه سال آینده منقضی می‌شود همچنان رئیس دولت خواهد بود و حزب متبوع او یعنی حزب کنگره هند حزب حاکم به شمار خواهد رفت.
اما روز رای‌گیری برای سینگ بسیار نفس‌گیر خواهد بود چرا که رقابت حزب او و ائتلاف و پشتیبان‌هایش با مخالفان حزب کنگره که حزب «بهاراتیا جاناتا» (حزب مردم هند) به رهبری واجپایی، نخست‌وزیر سابق هند، در راس آن قرار دارد، رقابتی تنگاتنگ است. دو حزب کنگره و مردم در انتخاباتی که در سال 2004 برگزار شد از مجموع کرسی‌های مجلس عوام هند به ترتیب 145 و 138 کرسی کسب کرده‌اند.
حزب کنگره بعد از این پیروزی ائتلافی به نام «ائتلاف متحدان پیشرو» (United Progressive Alliance) تشکیل داد که همچنان در مجموع 215 کرسی پارلمان را در اختیار دارد. بزرگ‌ترین متحد «کنگره ملی هند» در این ائتلاف «حزب ملی مردم» (Rashtriya Janata Dal) است که با 24 کرسی، پنجمین حزب قدرتمند پارلمان به شمار می‌رود. اما این ائتلاف برای تشکیل اکثریت مطلق و تشکیل دولتی با ثباتی نیازمند کرسی‌های بیشتری بود که مجموع احزاب کمونیست هند در چهار سال گذشته این خلا سیاسی را برای حزب سینگ پر کردند.
احزاب چپگرایی که از ائتلاف حاکم پشتیبانی می‌کردند، شامل «حزب کمونیست هند (شاخه مارکسیست‌ها)» با 43 کرسی، «حزب کمونیست هند» با 10 کرسی، «حزب انقلابی سوسیالیست» با 3 کرسی و «اتحاد پیشرو سراسری هند» با 3 کرسی می‌شوند که در مجموع 59 کرسی پارلمانی را در اختیار داشتند و حمایت آن‌ها از «ائتلاف متحدان پیشرو» مجموع کرسی‌های حامی دولت سینگ را به 274 کرسی رسانده بود، یعنی بیش از نیمی از تمامی 543 کرسی مجلس عوام.
اما زمانی که کمونیست‌ها در اعتراض به قرارداد هسته‌ای هند و امریکا حمایت برون ائتلافی خود را از دولت سلب کردند حزب کنگره تنها توانست از طریق رایزنی‌ها نظر مساعد حزب سوسیالیست را با 38 کرسی به حمایت از خود و طره همکاری صلح‌آمیز هسته‌ای با واشینگتن جلب کند. حزب سوسیالیست تا این لحظه به طور قطع اعلام نکرده که به سود یا زیان دولت سینگ رای خواهد داد و حتی با احتساب آرای سوسیالیست‌ها، سینگ برای اطمینان از کسب اکثریت مطلق آرا به مساعدت حدود 18 رای از آرای احزاب کوچک و پراکنده پارلمان نیاز دارد و این مساله‌ای است که شاید از هم‌اکنون سینگ و حزب کنگره را نگران کرده باشد.
مساله دیگری که شاید خاطر دولت و حزب حاکم هند را درباره رای سه‌شنبه پارلمان مشوش می‌کند خاطره‌ای تاریخی است که به 10 سال پیش باز می‌گردد. در سال 1997 دولت «دو گودا» نخست‌وزیر وقت هند به این خاطر که حزب کنگره حمایت خود را از ائتلاف حاکم قطع کرده بود، تنها با یک رای اختلاف بین آرای موافق و مخالف سقوط کرد. وضعیت آن دوره هند از بسیاری جهات شبیه وضعیتی است که اکنون حزب کنگره خود دچار آن شده است. از آن جمله این که در آن دوران نیز حزب مردم (که معمولاً به اختصار حزب BJP خوانده می‌شود) اپوزیسیونی قدرتمند به شمار می‌رفت و در واقع اکثریت نسبی کرسی‌های پارلمان از آن این حزب بود اما به این خاطر که نتوانست در مهلت تعیین شده دولت خود را معرفی کند، تشکیل دولت به ائتلافی به نام «جبهه متحد پیشرو» محول شد که با حمایت حزب کنگره توانست به اکثریت دست پیدا کند. در آن دوره حزب کنگره مشابه وضعیتی که احزاب کمونیست در چهار سال گذشته داشتند، از خارج حلقه ائتلاف حاکم از دولت حمایت می‌کرد.
ایندر مالهورتا، سیاستمدار بازنشسته هندی با مقایسه آن روزها با شرایط کنونی فضای سیاسی هند پیش‌بینی می‌کند که سرنوشت دولت سینگ و بقا یا سقوط آن نیز با اختلاف حداکثر سه تا چهار رای بین آرای موافق و مخالف دولت او رقم خواهد خورد. مالهورتا سربسته به «گاوبندی»های پشت صحنه سیاست اشاره می‌کند و می‌گوید: «بیش از 50 سال در عرصه رویدادهای ملی و بین‌المللی هند فعال بوده‌ام و به تحلیل و اظهار نظر در این باره پرداخته‌ام. اما با کمال تاسف باید اعتراف کنم که هرگز فضای سیاسی هند را چنین تیره و تار ندیده‌ام.»
آن چه مالهورتا با اکراه به آن اقرار می‌کند در واقع شایعاتی است که این روزها در صدر اخبار مطبوعات هند قرار گرفته و البته آن چنان که از شواهد نیز برمی‌آید چندان عاری از حقیقت نیست. در همین زمینه یکی از دوستان گذشته و دشمنان جدید سینگ در احزاب کمونیست هند هفته گذشته مدعی شد که دولت سینگ برای خرید هر یک رای پارلمان 5 میلیون دلار می‌پردازد. البته این مخالف هیچ سندی برای ادعای خود ارائه نکرده است.
اما چیزی که در این میان قابل انکار نیست و افکار عمومی هند را نسبت به دولت سینگ و حزب کنگره بدبین کرده، گردش 180 درجه‌ای است که در حزب «ساماجوادی» (حزب سوسیالیست) روی داده است. این حزب که پیش‌تر از مخالفان برنامه همکاری‌های هسته‌ای هند و امریکا به شمار می‌رفت به ناگهان از دو هفته پیش در موضع‌گیری‌های رسمی خود اعلام کرد نه تنها توافقنامه هسته‌ای دهلی – واشینگتن را تهدیدی برای استقلال سیاست خارجی و برنامه تسلیحاتی هند نمی‌داند، بلکه از آن به عنوان فرصتی استثنایی برای پیشرفت صنایع هسته‌ای هند استقبال می‌کند. البته این تغییر موضع به طرز مشکوکی با ارائه فهرستی از مطالبات و سیاست‌های «پیشنهادی» حزب سوسیالیست به حزب کنگره همزمان شده است.
در واقع رفتار حزب کنگره در این مدت مردم هند را دچار این تردید کرده است که مان‌موهان سینگ، شخصیت سیاسی که به درستکاری شهرت داشت و به همین خاطر به «سیاستمدار اتفاقی» معروف شده بود، قانون و ملت هند را برای بقای دولتش به سیاست‌ها و منویات احزابی می‌فروشد که نتوانسته‌اند اکثریت چشمگیری در پارلمان به دست آورند و به بیان دیگر افکار و سیاست‌های تحمیلی‌شان با آرای اکثریت مردم هند مطابق نیست.
در این شرایط سینگ حتی اگر موفق شود که سه‌شنبه 272 رای اعتماد لازم برای بقای دولت‌اش را کسب کند، اولاً خود به عنوان چهره‌ای کاریزماتیک از آن سیاستمدار معتمدی که نوک تیز پیکان اصلاحات اقتصادی دولت ناراسیمها رائو (در سال‌های 1991 تا 1996) به شمار می‌رفت، فاصله گرفته و محبوبیت خود را به عنوان یکی از اولین مغزهای متفکر اقتصاد پویای امروز هند از دست داده است، و ثانیاً چنان خدشه‌ای بر وجهه حزب کنگره وارد کرده است که به نظر نمی‌رسد به این حزب اجازه دهد در انتخابات پارلمانی 2009 بر رقیب سنتی خود، یعنی حزب BJP پیروز شود.
نظر شما :