تأثیر سیاست‌های ترامپ و نتانیاهو بر همسویی ایران و کشورهای منطقه
مرز باریک تهران
مهدی بازرگان، روزنامه نگار
دیپلماسی ایرانی: بعد از طرح ادعاهای دونالد ترامپ مبنی بر کوچاندن اجباری ساکنان فلسطینی غزه به کشورهای پیرامونی و تکرار آن از سوی مقامات اسرائیلی و به خصوص مواضع تند بنیامین نتانیاهو در گفت وگو با کانال ۱۴ اسرائیل مبنی بر انتقال فلسطینیان به عربستان سعودی و تشکیل دولت فلسطینی در خاک این کشور (عربستان)، شرایطی به وجود آمده است که از یک سو به شکاف میان اسرائیل و آمریکا با کشورهای عربی منجر شده و از سوی دیگر به نظر می رسد که سطحی از همسویی و همراهی منطقه ای با ایران را به دنبال داشته است؛ کما اینکه دوشنبه هفته جاری عباس عراقچی در تماسی تلفنی با فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان، سخنان وقیحانه نتانیاهو و طرح کوچاندن اجباری مردم غزه را محکوم کرد.
مسئول سیاست خارجی کشورمان، خواستار موضع واحد کشورهای اسلامی علیه این توطئه و برگزاری نشست فوق‌العاده وزرای سازمان همکاری اسلامی شد. سکاندار دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به سخنان وقیحانه بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی مبنی بر تشکیل کشور فلسطینی در سرزمین عربستان، «این سخنان نشانه طغیان بی‌سابقه رژیم اشغالگر و تهدیدی علیه صلح و امنیت منطقه دانست».
به گزارش وزارت امور خارجه، عباس عراقچی در ادامه رایزنی‌های خود راجع به تحولات منطقه، به‌ویژه شرایط فلسطین اشغالی و غزه با فیصل بن فرحان، همتای سعودی اش گفت وگو کرد. دیپلمات ارشد کشورمان، طرح آمریکایی - صهیونیستی کوچاندن اجباری مردم غزه و آواره کردن آنها در کشورهای دیگر را در راستای تکمیل طرح امحای استعمارگونه فلسطین توصیف کرد و در ادامه بر ضرورت اقدام قاطع جامعه جهانی برای مخالفت و مقابله با این توطئه تاکید نمود.
عراقچی با اشاره به رایزنی‌های خود با وزرای خارجه کشورهای اسلامی و حمایت آنها از تحرک جدی سازمان همکاری اسلامی برای مقابله با طرح مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی برای امحای فلسطین، تصریح کرد که، «جامعه بین‌المللی به‌ویژه کشورهای منطقه و جهان اسلام باید برای جلوگیری از عادی‌سازی نسل‌کشی و قانون‌شکنی رژیم اشغالگر تدابیر عاجل اتخاذ کنند و بر همین اساس ضروری است نشست فوق‌العاده وزرای سازمان همکاری اسلامی برای رسیدگی به این موضوع تشکیل شود.»
وزیر امور خارجه عربستان سعودی هم ضمن تاکید بر موضع ثابت این کشور در مخالفت قاطع با هر طرحی برای کوچاندن اجباری فلسطینیان از غزه به کشورهای دیگر، از پیشنهاد ایران برای برگزاری نشست وزرای سازمان همکاری اسلامی برای اعلام موضع واحد علیه این توطئه حمایت کرد. فیصل بن فرحان در این گفت وگوی تلفنی همچنین بر اهمیت گسترش مناسبات دوجانبه و تداوم مشورت‌ها درباره مسائل منطقه‌ای تاکید کرد که مورد استقبال طرف ایرانی قرار گرفت.
دیپلماسی هوشمندانه تهران
با توجه به این نکات و در پاسخ به این سوال که «تشدید گسل میان کشورهای عربی با آمریکا و اسرائیل بر سر کوچاندن اجباری فلسطینیان از غزه و انتقال آنها به کشورهایی مانند اردن، مصر یا عربستان سعودی تا چه حد می‌تواند فضا را برای همسویی بیشتر تهران با بازیگران منطقه فراهم سازد؟» علی مصیبی در گفت وگویی با «شرق» ابتدا به ساکن روی کلیدواژه «دیپلماسی هوشمند جمهوری اسلامی ایران» تمرکز می‌کند و معتقد است که «در شرایط کنونی باید با نهایت دقت و ظرافت، تهران به نحوی عمل کند که از یک سو، ضمن حمایت دیپلماتیک از ورود مستقیم یا بیش از حد به منازعه اعراب و اسرائیل یا اعراب و ترامپ خودداری کند.» چون در این صورت، تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل، «نقش آفرینی پررنگ تهران به عنوان عاملی در جهت افزایش حساسیت بازیگران منطقه و به حاشیه رفتن اختلافات اعراب با نتانیاهو و دونالد ترامپ عمل خواهد کرد.»
لذا این کارشناس توصیه می‌کند که «جمهوری اسلامی ایران از یک مرز باریک و مشخص عبور نکند و اجازه دهد که تبعات و آثار مخرب و منفی سیاست‌های بنیامین نتانیاهو پیرامون موضوع فلسطین و طرح ضد انسانی در قبال کوچاندن اجباری ساکنان باریکه غزه، معادلات جدید خود را در خاورمیانه شکل دهد. چون در این صورت ایران بدون آنکه بخواهد مداخله یا هزینه‌ای در خاورمیانه انجام دهد، باعث تقویت توان و نفوذ خود در مناسبات غرب آسیا خواهد شد.» خاصه آنکه مصیبی به دیدار اخیر ملک عبدالله، پادشاه اردن با دونالد ترامپ هم اشاره دارد که به گفته اش «یک موج ضدآمریکایی و ضداسرائیلی را در جهان عرب شکل داده است.» پادشاه اردن که به واشنگتن سفر کرده پس از دیدار روز سه شنبه با رئیس جمهور امریکا، ضمن مخالفت با کوچ اجباری ساکان غزه، عنوان داشت که «مصلحت اردن و ثبات و حفاظت از اردن و اردنی‌ها برای من بالاتر از هر چیز دیگری است». ملک عبدالله این را هم افزود «تنها کاری که ما می‌توانیم فورا انجام دهیم پذیرش ۲۰۰۰ کودک بیمار از غزه است و منتظر خواهیم ماند تا مصر برنامه خود را ارائه دهد.
آغاز دوباره جنگ و معادلات جدید؟
در پیوست نکات فوق، علی مصیبی در تحلبیل تحولات چند روز اخیز منطقه، موضوع مهمتر را «ادعاها یا تهدیدهای جدید دونالد ترامپ مبنی بر آزادی اسرای اسرائیلی تا ساعت ۱۲ ظهر روز شنبه» می داند که به باورش، «معادلات را پیچیده تر خواهد کرد». در همین راستا، دونالد ترامپ روز سه شنبه در تهدیدی آشکار عنوان کرد که «اگر تا ساعت ۱۲ ظهر روز شنبه هفته آینده همه گروگان‌ها از غزه آزاد نشوند، خواهان لغو آتش‌بس می شود و در این صورت، درهای جهنم باز خواهد شد». رئیس جمهور آمریکا وضعیت نامطلوب اسرای اسرائیلی را بهانه و توجیهی برای تهدیداتش قرار داد و تصریح کرد که «ما نمی‌توانیم هر شنبه منتظر آزادی ۲ یا ۳ گروگان از غزه بمانیم.»
ترامپ در ادامه لحن هشدارآمیزش این را هم گفت که «حماس خواهد فهمید که من چه منظوری از این تهدید دارم.» البته وی این را مطرح کرد که «ممکن است با نتانیاهو درباره تعیین شنبه به عنوان ضرب‌الاجل صحبت کنم.» به گفته رئیس جمور امریکا، «اسرائیل تصمیم خود را خواهد گرفت، اما برای من، بعدازظهر شنبه آتش بس باید پایان یابد.» به دنبال این ادعاها، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل هم طی اظهاراتی همین گفته های ترامپ را تکرار کرد که «اگر حماس تا ظهر شنبه گروگان‌های ما را آزاد نکند، ارتش به شدت به جنگ ادامه خواهد داد تا حماس را به طور کامل شکست دهد.»
با توجه به تهدیدات نتانیاهو و دونالد ترامپ، علی مصیبی در ادامه گپ و گفت خود با «شرق» باور دارد که اگر «از ظهر شنبه هفته پیش رو جنگ در غزه دوباره از سر گرفته شود، این بار فضای جهان اسلام و جهان عرب به سمت حمایت جدی تر از حماس خواهد رفت. چرا که توافق آتش بس در نتیجه زحمات کشورهای منطقه و با هدف کنترل تنش و ناامنی صورت گرفت و در صورت هرگونه تلاشی برای شکستن این توافق آتش بس و آغاز جنگ، مسئولیت مستقیم آن با آمریکا و اسرائیل خواهد بود.» به همین دلیل تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل، «عملی شدن تهدبدت ترامپ و نتانیاهو آن را شکل‌گیری معادلات جدیدی در جهت تقویت مقاومت فلسطین ارزیابی می کند.»
نظر شما :