مجمع کاردینال ها

نویسنده: علی اسدیان ارشد علوم‌سیاسی

دیپلماسی ایرانی: مجمع کاردینال ها یا مجمع سری نام اثری در ژانر معمایی هیجانی با نقدهای عمیق دینی به کلیسای کاتولیک است که توسط ادوارد برگر ساخته شده است. این اثر مسقیم از رمان شاهکار رابرت هریس اقتباس شده است؛ اثری که ما را به عمق تفکرات کلیسای کاتولیک به رهبری پاپ و واتیکان و همچنین کاردینال ها آشنا می کند.

داستان از آنجایی شروع می شود که پاپ، بلندپایه ترین روحانی در کلیسای مسیحیت که پطروس قدیس کلید بهشت را به او سپرده و طی قرن ها حافظ سنت کلیسا و مسیحیت بوده است، فوت می کند. همه دور بدن بی جان پاپ جمع می شوند، انگشتر او را جدا می کنند و سریعا پاپ را به سردخانه منتقل می کنند. همه اعضای مرکزی واتیکان مشغول کار می شوند دعوت نامه ها به سراسر جهان ارسال می شود و کاردینال های هر کشور که بالاترین مقام قبل از پاپ هستند و نماینده کلیسا و مسیح در کشورهای مختلف هستند به واتیکان این بهشت ابدی دعوت می شوند. فارغ از رنگ، پوست، زبان و ملیت همه با انواع ایدئولوژی ها اعم از سنت گرا، لیبرال و محافظه کار دور هم جمع می شوند تا نماینده عیسی ناصری را روی زمین انتخاب کنند.

کارگردان مدام به سراغ لانگ شات هایی می رود که فضای اصلی کلیسا و واتیکان را نشان دهد. کاردینال ها همگی با چمدان هایی پر و تفکرات آرمان گرایانه به واتیکان پا می گذارند. رسانه ها همگی بر واتیکان تمرکز دارند. جهانیان می خواهند یکی از بزرگ ترین مردهای تاریخ را ببینند و کاردینال ها هم وظیفه انتخاب و معرفی این شخص را به جهانیان به عهده دارند. وظیفه سختی است؛ چه کسی می تواند آنقدر پاک دامن باشد که به مقام پاپ نایل آید. کارگردان مدام صحنه هایی را به ما نشان می‌دهد که گمان نکنیم آنها قدیس هستند؛ برای مثال صحنه ای را می بینیم که کاردینال ها به دور هم جمع شده اند و مشغول سیگار کشیدن هستند و بعد نمایی نزدیک از فیلترهای سیگار را به ما نشان می‌دهد. همه به دنبال این هستند که خودشان را ثابت کنند. آنها می خواهند کسی باشند که زین پس مردم را کنترل خواهند کرد. سخنگوی واتیکان و با نفوظ ترین شخص در میان کاردینال ها مراسم را هماهنگ می کند. همه می خواهند روی تفکرات او تأثیر بگذارند.

داستان از جایی شروع می شود که یکی از مقامات کلیسا پیش او می رود و صریحا به او می گوید که یکی از کاردینال ها که امکان دارد پاپ بعدی شود توسط پاپ قبلی از همه مسئولیت هایش برکنار شده است. سخنگو به فکر فرو می رود؛ او باید چکار کند؟ او گمان می کرد این مسئولیت را می تواند بدون چالش پیش ببرد؛ اما حالا اولین چالش پیش روی اوست. کاردینال ها همگی دور هم جمع می شوند تا رای گیری آغاز شود. سخنگو به دنبال جمع آوری اطلاعات است تا افکارش را ثابت کند. همه چیز در پشت درهای بسته انجام می شود. هیچ رسانه ای نمی تواند به اتاق نفوذ کند. رای گیری به صورت سنتی انجام می شود. رای ها خوانده می شوند و سپس کاغذهای رای سوراخ می شوند و بعد به صورت مرتب داخل بخاری سوزانده می شوند. دودی که از دودکش بیرون می رود نشان دهنده پایان رای گیری است. آری هیچ کس حداکثر رای را کسب نکرده است. ظاهرا نماینده مسیح به این راحتی ها انتحاب نمی شود. همه دور هم جمع می شوند موقع صرف شام است، سخنگو مدام یادآوری می کند که همه ما برادران هم هستیم و باید این وظیفه سخت را به اتمام برسانیم اما بقیه به او یاد آوری می کنند که دور و برت را نگاه کن اسپانیایی ها دور یک میز نشسته‌اند، آمریکایی ها دور میزی دیگر. زبان همه ما را از هم جدا می کند. این زبان لعنتی باعث جدایی ما شده است. دیگری یادآوری می کند که به مدت ۶۰ سال است هیچ پاپی از سرزمین مقدس یعنی ایتالیا انتخاب نشده است. باید برنامه طوری پیش رود که پاپ بعدی ایتالیایی باشد. دیگری می گوید که مهم نیست چه کسی رای بیاورد اما فلانی اگر رای بیاورد ما را دهه ها به عقب بر می گرداند، او مخالف جریانات امروزی است و باعث سرافکندگی کلیسا خواهد شد. همه به فکر جا انداختن تفکرات خود هستند. هیچ کس به یاد حفظ آبروی مسیح و کلیسا نیست، الا سخنگو که تمام تلاشش را می کند تا به همه چیز نظم ببخشد و جریان را کنترل کند.

رای گیری دوم شروع می شود رای ها خوانده می شود و همان مراحل تکرار می شود این بار بعضی از کاردینال ها دست بالا را دارند. کاردینال سیاه پوست تا حدودی اکثریت رای را به خود اختصاص داده است باقی افراد احساس خطر می کنند ناگهان بر سر میز شام اتفاقی غیر منتظره می افتد؛ کاردینال رنگین پوست داستان از دست یکی از خواهران کلیسا عصبانی می شود، سخنگوی باهوش ماجرا را پیگیری می کند و بعد متوجه می شود که شخصی که قرار است پاپ شود با تمام شایستگی هایش ۳۰ سال پیش لغزشی داشته است. لغزشی که تا زمان حال بارها آبروی کلیسای کاتولیک را خدشه دار کرده است، پس باید به ماجرا ورود کند. او به کاردینال می فهماند که از ماجرا خبر دارد. کاردینال با گریه و غم می گوید تنها یک لغزش بود می می توانم جبران کنم اما دیگر دیر شده است در اینجا حتی کوچک ترین لغزش خیانت محض به مسیح و کلیسا است.

حال بیایید وجهه دیگر اثر را بررسی کنیم. در زمان شروع رای گیری اول خبر می رسد که یک کاردینال که اسمش در فهرست نیست به واتیکان آمده است. هیچ‌کس او را نمی شناسد. اما مشخص می شود که پاپ او را به این مقام رسانده است. پس از او پذیرایی می کنند. او کاردینال کشور افغانستان است و در جاهایی خدمت کرده است که کاردینال های دیگر حتی جرات فکر کردن به آن را ندارند. او هم در رای گیری شرکت می کند و یک الی دو رای را کسب می کند. در همین بین مشخص می شود که آن راهبه ای که باعث آبروریزی کاردینال رنگین پوست ما شده بود توسط یکی از کاردینال های رغیب به اینجا آورده شده است تا تنها عرصه رقابت را بر دیگران تنگ تر کند. خبر به گوش سخنگو می رسد و همه ناهماهنگی ها و دسیسه ها را در نطفه خفه می کند. او آبروی این کاردینال را در سر میز غذا می ریزد تا دیگر کسی به او اطمینان نکند. حال واتیکان دچار چالشی عظیم شده است. انتخابات به دور چهارم رسیده است و سخنگو گمان می کند که جهانیان به سریر مقدس و کلیسای کاتولیک شک خواهند کرد. آنها پیش خود خواهند گفت اینان نمی توانند در بین خود نماینده ای انتخاب کنند پس چگونه قرار است از لحاظ دینی ما را هدایت کنند. برخی از کاردینال های مهم در پشت درهای بسته جلسه می گذارند و صحبت می کنند، تک به تک نظرات خودشان را می گویند یکی از کاردینال ها از جنگ با مسلمانان صحبتمی کند، او یادآوری می کند به دلیل مدارای کلیسا با مهاجرین آنها تا پشت درهای تمدن ما پیش رفته اند. ناگهان کاردینال ناشناخته ماجرا بلند می شود و صحبت می کند که کدام یک از شما تا به حال جنگ و خونریزی را از نزدیک دیده اید؟! من با دستان خودم صدها زن و کودک را به خاک سپرده ام. دوستان عزیز همه ما انسان هستیم نباید خواهان جنگ باشیم.

تفکرات موازی زیادی در طول فیلم به ما نمایانده می شود. همه چیز در تقابل با هم قرار دارند. در طول فیلم دوباره اسنادی توسط یکی از اعضای کلیسا به سخنگو می رسد که گویا اسناد و فاش کردن حقایق گذشته جزئی از امور کلیسا و مسیحیت است. گمان می رود کاردینال ناشناخته ما در کشوری تحت درمان پزشکی قرار گرفته و تمام هزینه های آن را پاپ پرداخت کرده است اما شاید هم این درمان صورت نگرفته باشد. همه چیز در بلاتکلیفی و تعلق به سر می برد. هیچ چیز مشخصی نیست اما همچنان مهم ترین تصمیم یعنی انتخاب پاپ در هاله ای از ابهام است به قول چرنیشفسکی چه باید کرد؟