نقطه جوش ایران و اسرائیل

دیپلماسی ایرانی: عملیات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ نه تنها نقطه تحولی در پرونده فلسطینی، امنیت اسرائیل و محور مقاومت بود بلکه نقطه تحولی در سیر تاریخی غرب آسیا و جهان عرب نیز محسوب می شود. در طول ۱۳ ماهی که از این عملیات گذشته است، کشورهای عربی پیرامون اسرائیل وزن واقعی خود را نشان دادند و میزان همراهی کشورهای عربی با پرونده فلسطین روشن شد. 

در عین حال که ثابت شد اسرائیل به هیچ کدام از اصول روابط با کشورهای عربی پایبند نیست و برای پیشبرد اهداف خود ابایی ندارد کشورهای دارای روابط دیپلماتیک با آن را تحقیر و حتی فدا کند. 

از سوی دیگر روشن شد که کشورهای عربی نیز چندان اهمیتی برای موضوع فلسطین قائل نیستند مگر تا جایی که بنا باشد خصومت‌ورزی‌های اسرائیل به مرحله تغییرات دموگرافیک و تحمیل مهاجران جدید برسد که در این حالت دولتمردان عرب به دلیل تهدید امنیتی و وجودی خود در برابر اسرائیل می‌ایستند. مثل طرح اولیه امریکا و اسرائیل برای کوچ اجباری و همیشگی فلسطینیان غزه به مصر یا اردن که با مقاومت قاهره و امان فعلا منتفی شده است. 

در این میان ایران و اسرائیل، بزرگترین دشمنان حدودا نیم قرن اخیر منطقه، زورآزمایی بزرگی را علیه یکدیگر تجربه کرده‌اند. اسرائیل برای نخستین بار از سوی دشمنی غیرهمسایه، غیرعربی و فراتر از مرزهایش هدف حمله موشکی قرار گرفت که در نوع خود بی‌سابقه بود. ایران نیز بعد از حدود  ۳۶ سال هدف حمله یک دولت خارجی قرار گرفت و بعد از بیش از سه‌ونیم دهه بار دیگر مزه جنگ را چشید. 

در حال حاضر به نظر می‌رسد بعد از یکسری حملات رفت‌و برگشتی ایران و اسرائیل، فعلا احساس می‌کنند که در نقطه توازن مقابل یکدیگر هستند و ظاهرا قصد ندارند دایره رویارویی با هم را به سطح یک جنگ کلاسیک و تمام عیار بکشانند. هر دو طرف سطح آستانه یکدیگر را آزموده‌اند و تصوری کلی از یک جنگ مستقیم با هم را به دست آورده‌اند. اسرائیل فهمیده است که اگر بخواهد با ایران وارد جنگ مستقیم شود حداقل در بعد منطقه ای، همراهی ندارد، کما اینکه کشورهای عربی نسبت به استفاده از حریم زمینی و هوایی خود علیه هر گونه حمله‌ای توسط اسرائیل و امریکا به ایران هشدار دادند و حتی در حمله دوم اسرائیل به ایران حریم هوایی خود را بستند؛ ایران نیز دریافت تا چه اندازه جامعه غربی، در راس آنها ایالات متحده پشتیبان اسرائیل در یک جنگ تمام عیار است و تا کجا حاضر است دست دولت عبری را برای خصومت‌ورزی باز بگذارد. در اینجا ایران فهمید در هر حالتی امریکا با خصومت‌ورزی‌های اسرائیل همراه است کما اینکه پایگاه نظامی خود در عراق را که حدود ۶۶ کیلومتر با مرز ایران فاصله دارد، در اختیار اسرائیل گذاشت و اجازه داد بر خلاف توافقاتش با دولت عراق اسرائیل از این پایگاه به ایران حمله کند. 

در حال حاضر دو طرف در نقطه جوش به‌سر می‌برند و اگر هر کدام یک گام بیشتر در جهت فشار نظامی و امنیتی علیه یکدیگر بردارند چه بسا وارد یک جنگ تمام عیار شوند و احتمالا کل منطقه نیز درگیر جنگ شود. از این رو وضعیت در لحظه حساس بسیار بالای خود به سر می برد.

این در حالی است که حدود دو ماه تا آغاز به کار دولت جدید امریکا به رهبری دونالد ترامپ زمانی باقی است و در این فاصله امریکا یا اسرائیل ممکن است هر کار پیش‌بینی نشده‌ای را با اهداف سیاسی معطوف به منافع مقطعی خود انجام دهند. این مساله بر حساسیت وضعیت فعلی می‌افزاید.

از سوی ایران، محور مقاومت در تمامی جبهه‌ها به‌شدت درگیر شده و هزینه‌های بسیار سنگینی را تا کنون پرداخته است. البته هنوز جبهه عراق وارد رویارویی مستقیم نشده که آن نیز با توجه به حملاتی که روز سه‌شنبه و چهار‌شنبه نیروهای امریکایی علیه نیروهای مقاومت عراق مستقر در مناطق مرزی سوریه و عراق انجام دادند، به‌نوعی درگیر شده‌اند و احتمال یک عملیات تلافی‌جویانه علیه آنها توسط امریکا و اسرائیل وجود دارد، اما فعلا خبری نیست و هنوز سطح درگیری در جبهه عراق در سطحی نیست که بتوان گفت عراق نیز مانند لبنان و فلسطین و یمن درگیر جنگ منطقه‌ای غیرمستقیم اسرائیل با ایران شده است.

در وضعیت کنونی تنها چیزی که می‌تواند از هزینه‌های هر دو طرف بکاهد و اجازه ندهد وضعیت از این بدتر شود، آتش‌بس فوری در تمامی جبهه‌های غزه و لبنان است. در حال حاضر هزینه جنگ برای هر دو طرف به اندازه‌ای بوده است که هر کدام از آنها احساس نکنند که طرف بازنده این آتش‌بس هستند. حذف رهبران مقاومت برای ایران آن قدری سنگین است که قبول آتش‌بس را به معنای پیروزی مطلق در برابر اسرائیل نداند. هزینه‌های سنگین اقتصادی، فرار ساکنان، آمار بالای کشته‌شدگان اسرائیلی و آواره شدن حدود ۲۰ درصد جمعیت اسرائیل که ساکنان شمالی این رژیم را در بر می‌گیرد و افزون بر آن، زخم عمیق عملیات ۷ اکتبر، آن قدری هست که اسرائیل نیز احساس پیروزی مطلق نکند، حتی با وجود اینکه در غزه نسل‌کشی کرده و جنوب لبنان را به تلی از خاکستر تبدیل کرده است. اما پرسش این است که آیا اسرائیل می‌پذیرد همه چیز در همین نقطه متوقف شود و جنگ بیش از این ادامه نیابد یا سطح تندروی به قدری بالاست که احساس می‌کند باید به هر قیمتی شده پیش رفت و امریکا و اروپا موظفند در کنارش بایستند؟!/ایران ویو۲۴