تکاپوی ایران برای محدودکردن آسیب

دیپلماسی ایرانی: برای یک هفته، تمام نگاه‌ها به ایران و واکنش آن به حملات اسرائیل علیه حزب‌الله، گروه شیعه لبنانی که بزرگترین نیابتی ایران است، متمرکز شده بود. اما در نشست سازمان ملل در نیویورک در ۲۴ سپتامبر، رئیس‌جمهوری تازه‌ ایران، مسعود پزشکیان، لحنی مصالحه‌ جو داشت و یک "دوران جدید" و احیای توافق هسته‌ای را خواستار شد که قبلاً با ایالات متحده آمریکا و دیگر قدرت‌های جهانی مذاکره شده بود. با وجود حملات اسرائیل علیه حزب‌الله، او خواستار نابودی "رژیم صهیونیستی" نشد. او حتی گفت اگر اسرائیل سلاح‌های خود را کنار بگذارد، ایران نیز همین کار را خواهد کرد.

او همچنین با افرادی از ادیان مختلف، از جمله چندین خاخام آمریکایی و یک کارشناس اسرائیلی – آمریکایی خاورمیانه به نام لیور استرنفلد Lior Sternfeld، که توسط ایران نشان شده بود، دیدار کرد. آقای استرنفلد گفت: "او کاملاً متمرکز بر از سرگیری مذاکرات با غرب، تعامل معنادار و برقراری ثبات در خاورمیانه است". استرنفلد افزود که این نخستین باری است که از زمان انقلاب ۱۹۷۹، یک اسرائیلی با رئیس‌جمهوری ایران دیدار کرده است.

بسیاری از ایرانیان این بدگمانی را دارند که این تنها یک ژست جذاب برای خارج کردن ایران از موقعیت دشوار کنونی باشد و سپاه پاسداران و روحانیون عالی رتبه ایران در حال استفاده از آقای پزشکیان به عنوان نماینده خود هستند. با این حال، ایران پس از چندسال‌ تقابل در دوران رئیس‌جمهوری پیشین، ابراهیم رئیسی، اکنون لحن خود را تغییر داده است. آقای پزشکیان می‌گوید زنان باید بتوانند در خیابان‌های تهران، پایتخت، بدون مزاحمت پلیس اخلاقی راه بروند. شروین حاجی‌پور، ترانه‌سرا که آهنگی محبوب برای اعتراضات سال ۲۰۲۲ ایران ساخته بود، می‌گوید حکم زندانش لغو شده است. آقای پزشکیان امیدوار است که احیای توافق هسته‌ای به تحریم‌های آمریکا که اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده و موجب سقوط ارزش پول کشور شده است، پایان دهد.

ایران باید نسبت به نفوذ عمیق اسرائیل در لایه های دفاعی خود احساس آسیب‌پذیری کند. رهبر حماس، اسماعیل هنیه، در ماه ژوئیه در یک مهمانخانه دولتی ایران ترور شد. یکی از بازدیدکنندگان اخیر از تهران از نگرانی در میان سپاه سخن می گوید چرا که گفته می‌شود نیروهایش از همان بی‌سیم‌هایی استفاده می‌کنند که در لبنان منفجر شدند.

آقای پزشکیان گفت ایران در "تله" اسرائیل نخواهد افتاد که می خواهد دیپلماسی تهران را از مسیر خود خارج کند. وزیر امور خارجه او، عباس عراقچی، می گوید که تصمیم‌گیری درباره چگونگی واکنش بر عهده رهبر حزب‌الله، حسن نصرالله، است؛ یک روش محترمانه برای گفتن اینکه شبه‌نظامیان شیعه لبنان به تنهایی عمل می‌کنند. با این حال، خویشتن‌داری ایران هم حد و مرزی دارد. ایرانی‌ها نگرانند که اسرائیل ممکن است در مرحله بعد به شبه‌نظامیان طرفدار ایران در عراق و یمن حمله کند. اگر "محور مقاومت" بخواهد پاسخ دهد، شاید قبل از اینکه بیشتر ضربه بخورد، واکنش نشان دهد.

ایران هنوز به درخواست اسرائیل برای توقف شلیک موشک‌های حزب‌الله در حمایت از حماس و عقب‌نشینی به آن سوی رودخانه لیتانی که حدود ۳۰ کیلومتری شمال مرز اسرائیل قرار دارد، پاسخ نداده است. اما یک واسطه به ایران توصیه می‌کند که همچنان خویشتن‌داری کند. او می گوید: "من هفته‌ها پیش به آنها گفتم، حماس تمام شده است. حزب‌الله و نفوذ خود در لبنان را از دست ندهید، همان‌طور که حماس را از دست دادید."

منبع: اکونومیست / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱