ترور مهمان در خانه میزبان

دیپلماسی ایرانی: بامداد چهارشنبه اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در پی ترور اسرائیل به شهادت رسید. به  گزارش شرق، حوالی ساعت شش صبح دیروز (دهم مرداد)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیه شماره یک خود از مورد اصابت قرارگرفتن محل اقامت اسماعیل هنیه، در یکی از اقامتگاه‌های جانبازان در شمال تهران با پرتابه‌ای از هوا و به شهادت رسیدن او به همراه یک نفر از محافظانش خبر داد. هنوز جزئیات این ترور مشخص نیست و همه چیز در حد حدس و گمان رسانه‌ای است. کما اینکه خبرگزاری میزان اظهار کرد که یک منبع ایرانی به المیادین گفته است «شهادت اسماعیل هنیه در تهران با شلیک موشک از کشوری به کشور دیگر بوده و از داخل ایران انجام نشده است». فعلا صحت این ادعا و دیگر ادعاهای مطرح‌شده نظیر حمله پهپادی هم محل بحث است.

در این میان اگرچه مقامات تل‌آویو و شخص بنیامین نتانیاهو به شکل صریح از پذیرفتن مسئولیت این ترور شانه خالی کرده‌اند، اما تقریبا برای همه روشن و واضح است که کسی جز اسرائیل نمی‌تواند مسئول این اقدام تروریستی باشد. درخصوص چرایی سکوت تل‌آویو برخی این باور را دارند که اسرائیل با شانه خالی‌کردن از مسئولیت ترور هنیه، سعی در مشروعیت‌بخشی به هرگونه واکنش بعدی خود را دارند که پس از اقدام تهران صورت خواهد گرفت. همچنان که مشابه همین عملکرد در رابطه با پاسخ مستقیم ایران به اسرائیل بعد از حمله تل‌آویو به کنسولگری ایران در دمشق صورت گرفت.

همچنین تل‌آویو می‌خواهد منطق واکنش ایران در «منطقه خاکستری» باقی بماند که یقینا نحوه ترور هنیه و مکان و زمان رئیس دفتر سیاسی حماس مبین آن است که احتمالا تحولات از منطقه خاکستری عبور خواهد کرد. به این دلیل که ترور هنیه با حملات موشکی یا پهپادی اسرائیل در حریم ایران صورت گرفته که از مصادیق «تجاوز» براساس منشور سازمان ملل شناخته می‌شود و حق دفاع مشروع بر اساس ماده ۵۱ برای پاسخ متصور است. بر اساس این ماده منشور ملل متحد: «در صورتی که یک عضو ملل متحد مورد تجاوز مسلحانه واقع شود، هیچ‌یک از مقررات این منشور به حق طبیعی دفاع مشروع انفرادی یا اجتماعی تا موقعی که شورای امنیت اقدام لازم برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی به عمل آورد، لطمه وارد نخواهد آورد».

از زاویه دیگر باید در نظر داشت که ترور هنیه با در نظر گرفتن زمان و مکان آن پس از تحلیف مسعود پزشکیان و آن هم در تهران مؤیدی بر این واقعیت است که تل‌آویو از یک سو به دنبال تحت‌الشعاع قراردادن ریاست‌جمهوری جدید ایران و امید به فضای تازه سیاسی در کشور است و در سوی دیگر قطعا شخصی مانند نتانیاهو با ترور اسماعیل هنیه در تهران به دنبال آن است که جمهوری اسلامی ایران در یک واکنش احساسی و عبور از منطقه خاکستری، جنگ گسترده‌ای را با اسرائیل کلید بزند تا در نهایت با ورود ایالات متحده، عملا خاورمیانه وارد یک رویارویی بی‌سابقه شود. در همین رابطه محمدرضا عارف در بخشی از پیام تسلیت دیروز چهارشنبه خود پس از ترور هنیه به این نکته مهم اشاره داشت که «این اقدام مذبوحانه مبتنی بر اهدافی شوم از جمله بحران‌آفرینی جدید در سطح منطقه و به چالش کشیدن مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در این مقطع زمانی به ویژه در آغاز به کار دولت وفاق ملی بوده است».

مشابه چنین تحلیلی هم توسط حسن روحانی مطرح شده که در پیام تسلیت خود به مناسبت شهادت اسماعیل هنیه اذعان دارد «ترور مهمان عزیز ما در مراسم تحلیف منتخب ملت ایران، شهید سرافراز و مجاهد نستوه اسماعیل هنیه در این مقطع، هم‌زمان امنیت و ثبات ایران در آستانه تشکیل دولت جدید و فلسطین و منطقه را هدف گرفته است. از این جهت واکنش به آن هوشیاری زیادی می‌طلبد؛ آنچه حائز اهمیت است آن که ترورها و رفتارهایی از این دست از سوی رژیم غاصب و اشغالگر صهیونیست در مقاطعی روی می‌دهد که فرصت‌ها و موفقیت‌هایی پیش‌روی ملت ایران قرار می‌گیرد و رژیم غاصب دقیقا در چنین مقاطعی چالش‌هایی را پیش‌روی ایران به وجود می‌آورد تا مانع فرصت‌ها و گشایش‌هایی شود که می‌تواند مسیر پیشرفت ایران و تعاملات سازنده را برای کشورمان فراهم کند». راه مقابله با این توطئه دشمن صهیونیستی، حفظ انسجام ملی، همراهی و همکاری با نهادهای مسئول امنیتی، اطلاعاتی، نظامی و انتظامی کشور و تقویت راهبردهای آنها، پرهیز از شعارهای ناصواب و باور به درایت و جامع‌نگری ارکان نظام در هر نوع پاسخ و واکنش است. علاوه بر آنکه این اقدام جنایتکارانه، اراده مقاومت و ایستادگی در برابر تروریسم دولتی اسرائیل را بیشتر خواهد کرد.

ولی نصر، استاد دانشگاه جان هاپکینز و تحلیلگر برجسته مسائل منطقه‌ای هم در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «دو ترور، یکی در بیروت و دیگری در تهران، شانس آتش‌بس در غزه را از بین می‌برد و در عوض خاورمیانه را به یک جنگ فاجعه‌بار منطقه‌ای نزدیک‌تر می‌کند... همه در خلأ [حاصل از] دولت اردک لنگ [اشاره به دوران پایانی دولت مستقر] در ایالات متحده». تریتا پارسی، معاون اجرایی مؤسسه کوئینسی برای حکمرانی مسئولانه نیز همسو با همین تحلیل، ذیل یادداشتی در شبکه اجتماعی ایکس، مدعی شد که ترور اسماعیل هنیه، چهار مزیت برای نتانیاهو خواهد داشت. او در این یادداشت نوشته است که هنوز [به طور رسمی] تأیید نشده که آیا اسرائیل هنیه را ترور کرده. اما اگر چنین باشد، این ترور چندین مزیت را برای نتانیاهو به ارمغان می‌آورد که فراتر از هدف آشکار برای ترور هنیه در پاسخ به عملیات هفتم اکتبر بود. این چهار مزیت شامل «ازبین‌رفتن مذاکرات آتش‌بس بین حماس و اسرائیل»، «امکان ازبین‌رفتن دیپلماسی جدید ایران و آمریکا در دولت پزشکیان»، «احتمال آغاز جنگ مطلوب نتانیاهو با ایران در منطقه» و «به گوشه رینگ رفتن کامالا هریس در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا».

جدای از آنچه گفته شد، این ترور انتقاداتی را هم متوجه عملکرد دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی کشور، آن هم در شرایطی کرده که به واسطه تحلیف رئیس‌جمهور، این نهادهای اطلاعاتی و امنیتی طبیعتا به دلیل میزبانی ایران از مقامات و مدعوین خارجی در حالت آماده‌باش کامل قرار داشته‌اند. با این وجود اکنون موضوع کلیدی‌تر ناظر به شدت، وسعت و چگونگی واکنش تهران به این ترور خواهد بود و آسیب‌شناسی کارنامه نهادهای امنیتی و دستگاه‌های اطلاعاتی کشور، پرونده‌ای است که باید بعد از عبور از این مقطع حساس از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران مربوطه مورد واکاوی قرار گیرد.

 واکنش سران سه قوه

به دلیل اهمیت ترور اسماعیل هنیه و جایگاهش به عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس طبیعی بود که مقامات و چهره‌های سیاسی از هر جریانی به این ترور واکنش نشان دهند. در همین راستا مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری کشورمان در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس با اشاره به اینکه شهادت هنر مردان خداست، تأکید کرد «جمهوری اسلامی ایران از تمامیت ارضی و عزت و حیثیت و افتخار و شرف خود دفاع و اشغالگران تروریست را از اقدام بزدلانه خود پشیمان خواهد کرد». در ادامه رئیس‌جمهور با صدور پیامی، ضمن تأکید بر پاسداری جمهوری اسلامی ایران از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی خود، این‌گونه اقدامات را نشانه به بن‌بست رسیدن سیاست‌های رژیم صهیونیستی دانست و افزود: «جمهوری اسلامی ایران در پاسداری از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی و عزت و اعتبار خود کوتاهی نخواهد کرد و رژیم صهیونیستی به‌زودی نتایج اقدام بزدلانه و تروریستی خود را خواهد دید».

دولت جمهوری اسلامی ایران نیز با صدور اطلاعیه‌ای سه روز عزای عمومی اعلام کرد. به گفته ایسنا، در بخشی از این اطلاعیه آمده است: «دولت جمهوری اسلامی ایران این اقدام وحشیانه که با اهداف خاص در آغاز به کار دولت وفاق ملی صورت گرفت و همه اصول و قواعد انسانی و حقوق بین‌الملل را زیر پا گذاشت و میهمان رسمی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران برای حضور در آیین تحلیف ریاست‌جمهوری را هدف قرار داد، محکوم کرده و آن را نشانه آشکار دیگری بر تروریستی‌بودن رژیم صهیونیستی و در امان نبودن هیچ نقطه‌ای در کره زمین از شرارت‌های این غده فاسد و اصلاح‌ناپذیر می‌داند».

سران قوه قضائیه و مقننه هم به این ترور واکنش نشان دادند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامحسن محسنی‌اژه‌ای در پیام تسلیتی نوشت: «شهادت رهبر پر‌افتخار و سردار مجاهد جبهه مقاومت «آقای اسماعیل هنیه» که عمر بابرکت خود را در مسیر جهاد فی سبیل‌الله طی نمود و در این راه از تقدیم اولاد و اَحفاد خود نیز دریغ نورزید، بدون‌تردید برای او فوزی عظیم و فرجامی سعادتمندانه و برای ملت مقاوم و مظلوم فلسطین مایه فخر و مباهات است». محمدباقر قالیباف هم در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس با اشاره به اینکه دو ملت ایران و فلسطین در آغوش یکدیگر داغدار این مصیبت بزرگ هستند، خاطرنشان کرد که ایران اسلامی و جبهه مقاومت از خون برادر شهید خود نخواهد گذشت. رئیس‌ مجلس‌ شورای‌ اسلامی همچنین در پیامی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران خون‌خواهی شهید اسماعیل هنیه را وظیفه قطعی خود می‌داند، گفت: «شهادت اسماعیل هنیه این مجاهد والامقام باعث تقویت پیوندهای ناگسستنی مسلمانان و پایبندی و اتحاد بیشتر مجاهدان جبهه مقاومت و آزادی‌خواهی در راه مبارزه با غاصبان و جنایتکاران خواهد بود».

واکنش دیگر مقامات

به دنبال واکنش سران سه قوه، دیگر مقامات کشوری هم به این ترور واکنش نشان دادند. محمدرضا عارف، معاون‌ اول رئیس‌جمهور، در پیام تسلیت خود تأکید کرد «شهادت جناب آقای اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، به‌عنوان یکی دیگر از جلوه‌های «تروریسم دولتی» و از پیامدهای سکوت مجامع بین‌المللی در قبال جنایات مستمر رژیم صهیونیستی و نقض آشکار و پی‌درپی مقررات بین‌المللی است». حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در دوره‌های یازدهم و دوازدهم، نیز در پیامی شهادت اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، در پی اقدام تروریستی در تهران را تسلیت گفت و خاطر‌نشان کرد «اسرائیل در ۷۶ سال گذشته جز ترور، تخریب، تجاوز و ناامنی منطقه ثمره دیگری نداشته و مردم منطقه دهه‌هاست با استراتژی این رژیم در جنگ‌آفرینی، اشغالگری، کشتار بی‌رحمانه و ترورهای بزدلانه آشنا هستند. سکوت جامعه جهانی در قبال این تجاوزات، روزبه‌روز به بحران و جسارت و خسارت بیشتری منجر می‌شود که مسببان آن، دولت‌های حامی این رژیم جنایتکار هستند».

آیت‌الله صادق آملی‌لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با تأکید بر اینکه قطعا رژیم ددمنش صهیونی تاوان بسیار سختی خواهد داد، در پیامی نوشت: «هرچند این شهید والامقام پس از سال‌ها مجاهدت، مبارزه و پایداری در مقابل ظلم صهیونیست‌های اشغالگر به آرزوی دیرین خود دست یافت، اما این حادثه‌ تلخ آن‌هم در حریم جمهوری اسلامی، همه ما را در سوگ خود نشانده و داغدار کرده است». محمدجواد ظریف هم در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس با اشاره به اینکه شهید اسماعیل هنیه قهرمان خستگی‌ناپذیر آزادی مردم فلسطین از اشغال اسرائیل بود، نوشت: «ترور ناجوانمردانه میهمان ما، عزم ایران را برای دفاع از خود و حمایت از عزم مردم فلسطین برای مبارزه برای آزادی‌شان دوچندان خواهد کرد. جهان نباید اجازه دهد که اهداف ویرانگر نتانیاهو محقق شود». حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدحسن خمینی نیز ضمن تبریک و تسلیت این شهادت عظیم به ملت مظلوم فلسطین، خانواده و دوست‌داران شهید اسماعیل هنیه، ابراز امیدواری کرد که این شهادت‌ها مقدمه پیروزی نهایی آرمان فلسطین باشد. علی لاریجانی، مشاور رهبری انقلاب اسلامی، هم در پیام تسلیت خود خاطرنشان کرد: «اقدامات اخیر رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد که این رژیم به دنبال آن است که شکست خود را در غزه با اقدامات مغشوش اما تحریک‌آمیز تغییر دهد. البته با اقدامات متقابل در این مسیر نیز نه‌تنها از این بن‌بست راهبردی-امنیتی خارج نمی‌شود بلکه در گرداب جدیدی گرفتار می‌شود».

همچنین چهره‌هایی مانند محمد مخبر، سرپرست سابق ریاست‌جمهوری، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصطفی پورمحمدی، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز، سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، احمد وحیدی، وزیر کشور، محسن رضایی، فرمانده پیشین کل سپاه پاسداران، مهدی فضائلی، عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبری انقلاب اسلامی، سیدامیر‌حسین قاضی‌زاده‌هاشمی و بسیاری از نمایندگان فعلی و پیشین مجلس هم به این ترور واکنش نشان دادند. همچنین جمعی از مردم تهران با حضور در میدان فلسطین نسبت به ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، این اقدام صهیونیست‌ها را محکوم کردند.

 از واکنش دیپلماتیک تهران تا تشکیل جلسه فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی مجلس

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم در واکنش به ترور اسماعیل هنیه در بیانیه‌ای تأکید کرد «این اقدام تروریستی نه‌تنها نقض فاحش اصول و قواعد حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد است، بلکه تهدیدی جدی علیه صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی است». نمایندگی ایران در سازمان ملل هم در پیامی در شبکه مجازی ایکس در واکنش به ترور اسماعیل هنیه در تهران نوشت «پاسخ ترور، عملیات ویژه‌ است؛ اما سخت‌تر و پشیمان‌کننده».

علی باقری، سرپرست وزارت خارجه، در پیامی در شبکه ایکس نوشت: «جمهوری اسلامی ایران این اقدام مجرمانه نفرت‌انگیز را به شدیدترین وجه ممکن محکوم کرده و بر حق خود برای پاسخ مناسب تأکید می‌کند». ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، با اشاره به استمرار بررسی ابعاد و جزئیات ترور رئیس دفتر سیاسی حماس از طرف نهادهای ذی‌ربط ایرانی، بیان کرد: «شهادت اسماعیل هنیه، پیوند ناگسستنی میان ایران و فلسطین و مقاومت را مستحکم‌تر خواهد کرد». سیدعباس عراقچی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی که گزینه جدی تصدی وزارت امور خارجه دولت چهاردهم است، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «بدون‌تردید رژیم اشغالگر تاوان سختی پس خواهد داد و البته به هدف شوم خود برای سدکردن راه دولت در ابتدای شروع به کار، نخواهد رسید».

هم‌زمان با واکنش دیپلماتیک تهران، ابراهیم رضایی در جایگاه ریاست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی هم ضمن محکومیت شدید ترور اسماعیل هنیه و درخواست برای برخورد با عوامل این ترور، دیروز چهارشنبه خبر داد که کمیسیون متبوعش جلسه فوق‌العاده‌ای را با هدف بررسی ابعاد این ترور برگزار می‌کند که البته تا لحظه تنظیم گزارش خبری درباره خروجی این نشست در رسانه‌ها منتشر نشد./شرق