اشتها برای نابودی

نویسنده: سجاد عطازاده

دیپلماسی ایرانی: جنگ اسرائیل در غزه با بسیاری از درگیری‌های دیگر از این جهت متفاوت است که یک هدف محدود در آن وجود ندارد. خبری از هیچ نیروی مهاجمی برای بیرون راندن، هیچ سرزمینی برای تسخیر و هیچ دیکتاتوری برای سرنگونی نیست. با این وجود اکنون و دو ماه پس از آغاز جنگ، فهرست کم و بیش روشنی از اهداف در حال ظهور است. اسرائیل به دنبال نابودی حماس، دستگیری یا کشتن رهبران این گروه، از بین بردن ظرفیت نظامی آن و پایان دادن به قدرت حماس در غزه است. تل آویو به دنبال آزادی گروگان‌هایی است که در 7 اکتبر ربوده شده‌اند و زنده هستند و همچنین در پی آن است که اجساد گروگان هایی را که کشته شده‌اند، بازگرداند. اسرائیل همچنین در پی آن است تا از حمله دیگری به خاک خود، به ویژه از حزب الله لبنان، جلوگیری کند. این کشور تمایل دارد تا حمایت های بین المللی از خود، به ویژه از سوی ایالات متحده، را همچنان حفظ کند و از دستاوردهای دیپلماتیکی هم که در سال های اخیر با کشورهای عربی به دست آورده است، محافظت کند. تل آویو همچنین به دنبال بازسازی اعتماد مردم به نهادهای امنیتی خود است که در پی حملات مذکور از دست رفته اند.

پاسخ اسرائیل برای خارجی ها شاید گیج کننده به نظر برسد؛ اما زمانی که این اهداف رقابتی با هم در نظر گرفته شود، منطقی تر به نظر می رسند. هر کدام از این اهداف معیارها و پیچیدگی های خاص خود را دارند و برخی از آنها در تضاد مستقیم با یکدیگر هستند. نتایج عملیات اسرائیل تاکنون ضد و نقیض بوده است؛ اسرائیل ضربه سختی به حماس وارد کرده، اما در بسیاری از جهات نیز نتوانسته به اهداف خود برسد و ضمن آن که جان تعداد بسیار زیادی از غیرنظامیان را گرفته، بهای سنگینی نیز از نظر حمایت های بین المللی پرداخته است. رهبران اسرائیل اغلب سعی می کنند به همه اهداف خود جامه عمل بپوشانند؛ اما باید دست به اولویت بندی اهداف خود بزنند.

از آنجایی که حفظ حمایت ایالات متحده برای اسرائیل امری حیاتی به شمار می رود، این کشور باید بر هدف قرار دادن رهبران حماس بیشتر از نابودی نیروهای نظامی و زیرساخت های گسترده تر این گروه تمرکز کند. تل آویو همچنین باید تلاش بیشتری برای کاهش تلفات غیرنظامیان انجام دهد. اسرائیل باید به جای نابود کردن حزب‌الله، در پی ایجاد بازدارندگی در مقابل آن باشد و با حفظ تعداد زیادی از نیروها در مرز خود با لبنان و غزه، به مردم خود اطمینان دهد. اسرائیل باید بیشتر روی این که چه کسی جایگزین حماس در غزه خواهد شد، تمرکز کند؛ امری که مستلزم تقویت تشکیلات خودگردان فلسطین و فن سالاران فلسطینی است. اگر اسرائیل به جای اولویت بندی در پی برخوراری از همه این اهداف باشد، شاید به هیچ کدام از آنها نرسد.

هر بازدیدکننده‌ای از اسرائیل به سادگی متوجه درد، خشم و بی‌اعتمادی که در مکالمات مردمان این سرزمین وجود دارد، می شود. زمانی که از آنها درباره 7 اکتبر پرسیدم، اصطلاح "زلزله" بارها و بارها تکرار شد. یکی از مقامات امنیتی اسرائیل اظهار داشت که در آن روز "چیزی اساسی" در این کشور شکست (برای جلب صراحت، موافقت شد تا اسامی افراد ذکر نشود). اسرائیلی ها معتقدند تا زمانی که حماس متخاصم در آن سوی مرز سالم و دست نخورده باقی مانده است، آنها نمی توانند به دنیای ماقبل 7 اکتبر بازگردند. از نظر آنها، توحش حملات حاکی از آن است که حماس راهی به سمت رستگاری ندارد و نمی توان در مقابل این گروه بازدارندگی ایجاد یا آن را مهار کند.

اما مشکل چیزی فراتر از غزه است. بسیاری از اسرائیلی ها، به دلایل موجه، ایران را مسئول زرادخانه چشمگیر حماس و روش های نوآورانه جنگجویان این گروه می دانند. آنها بیم آن را دارند که حزب الله، گروه نیابتی ایران در لبنان، نیز به اسرائیل حمله کند و از زرادخانه موشکی بسیار بزرگتر و رزمندگان بسیار ماهرتر خود برای انجام حملات ویرانگرتر به شمال اسرائیل استفاده کند. از 7 اکتبر، بیش از 200 هزار اسرائیلی از مناطق نزدیک به غزه و لبنان فرار کرده اند.

در عین حال، اسرائیلی ها دیگر به نهادهای امنیتی خود اعتمادی ندارند. همان طور که یکی از مقامات امنیتی اسرائیل اظهار داشت، "قبل از 7 اکتبر، دستگاه اطلاعاتی  به مردم می گفت: "ما حماس را می شناسیم" ؛ ارتش نیز اظهار می داشت: "ما می توانیم حماس را مدیریت کنیم." او گفت که هر دوی آنها در اشتباه بودند. اکنون برای رهبران اسرائیل سخت است که به مردم این کشور اطمینان دهند که دفعه بعد، ارتش و سرویس های اطلاعاتی، آنها را در امان نگه خواهند داشت.

منبع: فارن افرز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11