پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم غنی‌سازی خلیج فارس با محوریت ایران و عربستان
به پیشنهاد دو استاد دانشگاه، دو کشور ایران و عربستان می‌توانند محور ایجاد یک سیستم همکاری و امنیت جمعی در حوزه خلیج‌فارس شامل همکاری‌های جامع سیاسی، اقتصادی، امنیتی ـ نظامی و فرهنگی باشند. چنین سیستم جامع همکاری، می‌تواند شامل یک کنسرسیوم مشترک غنی‌سازی نیز باشد و کشورهای عضو کنسرسیوم متعهد به عدم ساخت بمب هسته‌ای شوند.
به گزارش ایسنا، سید حسین موسویان و فرانک فون هیپل اساتید دانشگاه پرینستون آمریکا در مقاله‌ای که در بولتن دانشمندان اتمی آمریکا منتشر شده است، به بررسی ابعاد درخواست عربستان برای در اختیار داشتن صنعت غنی‌سازی و ابعاد فنی و سیاسی آن در منطقه و جهان پرداخته است.
عربستان برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل سه شرط قائل شده است: پذیرش غنی سازی اورانیوم در عربستان، تضمین امنیت عربستان توسط آمریکا و به رسمیت شناختن یک دولت مستقل فلسطینی. از سویی عربستان به آمریکا پیشنهاد کرده که با مشارکت دو کشور، "آرامکو هسته‌ای" به منظور صادرات سوخت هسته‌ای به سایر کشورها در عربستان ایجاد شود.
از طرفی اسرائیل که بمب هسته‌ای دارد، نگران دسترسی سایر کشورهای منطقه خاورمیانه به توانمندی غنی‌سازی اورانیوم است چون امکان ساخت بمب اتم خواهند داشت. نتانیاهو در سخنرانی امسال در مجمع عمومی سازمان ملل گفت، از همه توانش برای ممانعت از دسترسی ایران به بمب هسته‌ای استفاده خواهد کرد. او در اقدامی متناقض، با دولت بایدن در حال رایزنی است که غنی‌سازی اورانیوم در عربستان تحت نظر آمریکا پذیرفته شود.
غنی‌سازی اورانیوم در عربستان، حتی اگر زیر نظر آمریکا باشد، باعث خواهد شد که سایر کشورهای منطقه مثل مصر، ترکیه و امارات متحده عربی نیز خواستار بهره‌مندی کشورشان از غنی‌سازی اورانیوم شوند. از این رو، ایده یک کنسرسیوم غنی‌سازی مشترک در خاورمیانه می‌تواند موجب اطمینان جهانی در مورد اهداف صلح‌آمیز آن باشد.
حمله اخیر حماس به اسرائیل موجب تاخیر توافق آمریکا، عربستان و اسرائیل در مورد ایجاد تاسیسات غنی‌سازی در خاک عربستان خواهد شد. در عین حال باید نیاز کشورهای خاورمیانه به سوخت هسته‌ای را مدنظر داشت و اینکه یک کنسرسیوم مشترک چندجانبه می‌تواند مانع انحراف تاسیسات غنی‌سازی به سمت ساخت بمب هسته‌ای شود.
طبق ماده ۴ معاهده عدم اشاعه (ان پی تی)، همه کشورهای عضو این معاهده حق بهره‌مندی از تکنولوژی صلح‌آمیز هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز را دارند. از ۱۹۷۰ کشور هند از طریق تکنولوژی فرآوری سوخت هسته‌ای و کشور پاکستان از طریق تکنولوژی غنی‌سازی به بمب هسته‌ای دست یافتند. از آن زمان به بعد حساسیت جامعه جهانی در مورد امکان ساخت بمب هسته‌ای توسط سایر کشورها بیشتر شده است. اصولا تاسیسات کوچک غنی‌سازی، اعم از اینکه در بزریل، ژاپن، ایران یا عربستان باشد، اقتصادی نیستند و نمی‌توانند با تامین‌کنندگان بزرگ فعلی سوخت هسته‌ای در جهان یعنی روسیه، چین و کنسرسیوم اروپایی یورنکو رقابت کنند. سه کشور آلمان، هلند و انگلستان صاحب کنسرسیوم مشترک غنی‌سازی اروپا هستند که دومین تولید کننده سوخت هسته‌ای جهان بعد از روسیه است. حتی کشوری مثل آمریکا هم حمایت از شرکت‌های غنی‌سازی اورانیوم آمریکایی را متوقف کرد و امروزه یورنکو اروپا، سوخت هسته ای آمریکا را تامین می‌کند و آمریکا غنی‌سازی ملی ندارد.
منطقه خاورمیانه هم می‌تواند مشابه اروپا، دارای یک کنسرسیوم بزرگ غنی‌سازی مشترک باشد که؛
ـ توجیه اقتصادی داشته باشد،
ـ ضامن ماهیت صلح آمیز آن باشد و
ـ موجب اعتماد سازی و همکاری بین کشورهای منطقه باشد و به تدریج جایگزین غنی‌سازی ملی در کشورهای مختلف شود.
روسای جمهور قبلی ایران اعم از اصولگرا و معتدل در سال ۲۰۰۵ پیشنهاد همکاری مشترک هسته‌ای کشورهای منطقه را مطرح کردند. آقای روحانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران هم در دیدار بهار سال ۲۰۰۵ با سران کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس پیشنهاد مشارکت و همکاری مشترک در تکنولوژی هسته‌ای مطرح کرد. آقای احمدی نژاد رئیس جمهور وقت ایران نیز در سخنرانی سپتامبر ۲۰۰۵ خود در مجمع عمومی سازمان ملل گفت، ایران برای مشارکت جدی با بخش خصوصی و دولتی کشورهای دیگر در امر غنی‌سازی مشترک در ایران، آمادگی دارد.
در ادامه این مقاله آمده است: موضوع "مکان" تاسیسات غنی‌سازی مشترک یک موضوع اختلافی بین کشورهای خاورمیانه خواهد بود. اسرائیل هم که تنها دارنده بمب هسته‌ای است، صرفا به شرط نابودی کلیه سلاح‌های هسته ای خود، ممکن است بتواند عضو چنین کنسرسیومی شود. اما در هر حال این موضوعات ممکن است مانع تحقق چنین ابتکاری شود.
دو کشور ایران و عربستان می‌توانند محور ایجاد یک سیستم همکاری و امنیت جمعی در حوزه خلیج فارس شامل همکاری‌های جامع سیاسی، اقتصادی، امنیتی ـ نظامی و فرهنگی باشند. چنین سیستم جامع همکاری می‌تواند شامل یک کنسرسیوم مششترک غنی‌سازی در حوزه خلیج فارس باشد و کشورهای عضو کنسرسیوم متعهد به عدم ساخت بمب هسته‌ای باشند.
چنانچه اسرائیل بپذیرد بمب‌های هسته‌ای خود را نابود کند و به معاهده ان پی تی بپیوندد، مصوبات بین‌المللی در مورد خاورمیانه عاری از سلاح‌های هسته‌ای تحقق خواهد یافت. باتوجه به اینکه بحران جاری جنگ حماس و اسرائیل، بی اعتمادی‌ها در خاورمیانه را بیشتر کرده و خواهد کرد، ممکن است این ایده ما در شرایط فعلی عملی نباشد، اما اگر رهبران جهان برای صلح و امنیت منطقه چاره‌اندیشی نکنند، پیشرفت در سایر موارد هم عملی نخواهد بود.
در هر حال ابتکار ایرانی ـ سعودی برای ایجاد یک کنسرسیوم مشترک غنی‌سازی یک قدم به سمت کاهش ریسک اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در منطقه خواهد بود.
نظر شما :