دین در آمریکای لاتین

نویسنده: پریسا پورعلی، دکتری روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: ترسیم یک نقشه مذهبی دقیق از آمریکای لاتین و کارائیب یک کار چالش برانگیز است (گوتیرز، 2015)، ولی در عین حال، بدون در نظر گرفتن دین نمی توان تاریخ آمریکای لاتین را درک کرد.

اتحاد "صلیب و شمشیر" با انگیزه گسترش ایبری در دنیای جدید، به پروژه استعماری دامن زد (Oro & Ureta, 2007) ، فتح جهان جدید توسط اسپانیایی ها و پرتغالی ها را می توان به عنوان یک «فتح معنوی» تعریف کرد که در آن استعمار با گرویدن به کاتولیک گره خورده بود. بنابراین، تاریخ سیاسی آمریکای لاتین و کارائیب با کلیسای کاتولیک، که اقتدارش اغلب از خود ولیعهد در طول کار استعماری تأثیرگذارتر بود، گره خورده است.

در واقع کاتولیک با داشتن نقش کلیدی سیاسی – اجتماعی به شکل گیری دولت – ملت ها، مدیریت عمومی و هویت های فرهنگی در سراسر منطقه کمک شایانی کرد.

مذهب کاتولیک برای تطبیق فرهنگ‌های موجود، اغلب با باورها و شیوه‌های بومی و آفریقایی – دیاسپوریک از طریق فرآیندهای بی‌شمار بریکولاژ، ترکیب می‌شود. کلیسا نه تنها یک ایمان جدید، بلکه یک سیستم نمادین و جهان بینی را در دنیای جدید اعمال کرد. (گارارد – برنت، فرستون و داو، 2016).

تنها زمانی که امواج لیبرال، نوسازی احساسات ضد کاتولیک را در قرن نوزدهم ترویج کرد، موقعیت هژمونیک کلیسا شروع به کاهش کرد. در قرن بیستم، جنبش های سیاسی متنوع و حتی متناقض بوجود امد. کلیسا از یک سو، رسما از برخی از ظالمانه ترین دیکتاتوری های نظامی در منطقه مانند آرژانتین حمایت کرد، از سوی دیگر، الهیات بدیع را پرورش داد. الاهیات رهایی بخش، الهام بخش بسیاری از جنبش های کارگری و دهقانی گرفته تا انقلاب های سیاسی در کشورهایی مانند نیکاراگوئه و السالوادور شد (گوتیرز، 2015).

بنابراین، درک روایات تکوینی از آمریکای لاتین و کارائیب به معنای درک نقش چندوجهی فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کلیسای کاتولیک است و "کاتولیک عامیانه" عمدتاً در سراسر منطقه حضور دارد. علاوه بر این، خورخه ماریو برگولیو آرژانتینی به عنوان پاپ فرانسیس، نقش منطقه در قلب کاتولیک را تقویت کرده است.

با این وجود کاتولیک دیگر کلیت مناظر مذهبی آمریکای لاتین و دریای کارائیب را تعریف نمی کند. گسترش روزافزون اشکال پروتستانی مسیحیت، چهره مذهبی منطقه را تغییر داده است. بسیاری از پروتستان ها در آمریکای لاتین و کارائیب با پنطیکوستالیسم، شکل کاریزماتیک مسیحیت که در آن مؤمنان ماوراء طبیعی را از طریق شفا، )glossolaliaگلوسولالیا) و پیشگویی تجربه می کنند، همذات پنداری می کنند. در سال 2014، 19 درصد از منطقه به عنوان پروتستان طبقه بندی شد که به 22 درصد در برزیل و 40 درصد در برخی از مناطق کارائیب رسید. در برزیل، "bancada evangélica"  (گروه انجیلی) بخش مهمی از کنگره قانونگذاری را نمایندگی می کند.

اغراق نیست اگر بگوییم که امروزه هر قرائت جدی اجتماعی – سیاسی در مورد آمریکای لاتین و کارائیب باید «عامل دین» را در حوزه عمومی در نظر بگیرد.

محققان به تدریج توجه خود را به نقش فرهنگی و سیاسی ادیان بومی و آفریقایی – دیاسپوریک معطوف کردند. «چرخش استعماری» اخیر در علوم انسانی و اجتماعی این پتانسیل را دارد که به بینش‌های جدیدی درباره این سنت‌های دینی کمک کند. کمک به تمرکززدایی از تمرکز شدید بر مسیحیت. برای مثال، اخیرا تحقیقات تاریخی و جامعه‌شناختی نوآورانه عناصر بومی و آفریقایی در سنت‌های مذهبی و فرهنگی آمریکای لاتین و کارائیب مورد ارزیابی مجدد قرار گرفته است.

پیشرفت‌های کنونی فناوری ارتباطات و فراملی‌سازی دین همچنین نشان داده است که چگونه مذاهب آفریقایی – دیاسپوریک آمریکای لاتین و کارائیب (مانند Candomblé، Santería، Umbanda و Vodou) توانایی منحصر به فردی را برای انتشار افوار خود در سراسر جهان ایجاد کرده‌اند.