بعد از پریگوژین چه خواهد شد؟

نوینسده: مصطفی فحص

دیپلماسی ایرانی: مرگ یوگنی پریگوژین، رهبر شبه نظامیان واگنر و معاونش در ماجرای سقوط هواپیما، خواه ناشی از نقص فنی یا عملیات ترور باشد، نتیجه یکی است و آن، حذف شدن آنان از صحنه سیاسی و نظامی است که حتی ممکن است موجب منحل شدن گروه شبه نظامی واگنر یا محدود شدن نقش آن یا قرار گرفتن آن زیر چتر نهادهای رسمی روسیه دست کم در جنگ اوکراین شود. این روند برای نهادهای نظامی روسیه که نمی توانند با شبه نظامیان همزیستی کنند، روندی عادی است. 

به رغم تلاش های مسکو برای باثبات نشان دادن نظام حاکم و انسجام جبهه داخلی، کشته شدن پریگوژین بدون پیامد داخلی برای روسیه نخواهد بود. پریگوژین از زمان نافرمانی دو ماه پیش خود تا زمان سقوط مشکوک هواپیمایش، همواره تحت رصد افکار عمومی داخلی و خارجی بوده است که به تحلیل شورش و حرکت سریع و سپس توقف ناگهانی و عقب نشینی او سرگرم بودند. شورش پریگوژین و جنگجویانش علیه اراده ارباب کرملین موجب شد او و نیروهایش، تنها و بدون پوشش بمانند چرا که ارباب به هیچ مرکز قدرتی اجازه نخواهد داد به طور انفرادی یا فراتر از خطوط قرمز کرملین عمل کند. 

یکی از تاثیرات سقوط هواپیمای حامل پریگوژین بر خرد جمعی روسیه این است که هرکس به خود جرأت دهد علیه حکومت مرکزی شورش کند، بهای آن را پرداخت خواهد کرد و در مورد روسیه، اگر قدرت مرکزی به طور مستقیم، شورشیان را مجازات نکند، طبیعت و شرایط جوی یا فناوری های الکترونیکی او را مجازات خواهند کرد! اما حذف شدن پریگوژین در شرایط کنونی حتی اگر ناشی از حادثه ای طبیعی باشد، پرسش هایی درباره ساختار قدرت و توزیع مراکز قدرت در آینده مطرح خواهد کرد. 

جان باختن پریگوژین در میانه کشمکش پنهان بین اردوگاه طرفدار جنگ که بر ادامه جنگ با اوکراین تا پیروزی به هر قیمتی اصرار دارد و اردوگاه طرفدار پایان جنگ که تلاش می کند نبرد را متوقف و دستاوردهای کنونی در جبهه ها را حفظ کند، روی داده است. در شرایط کنونی به نظر می رسد کفه طرفداران جنگ که در وضعیت دفاعی قرار گرفته اند سنگین تر است چرا که خطوط مقدم نیروهای روسیه همچنان در برابر ضدحمله اوکراین که تاکنون نتایج مورد نظر را نداشته، پابرجاست. 

مشکل روسیه، فقدان جایگزین جدی برای نیروهای واگنر است. گردان قفقاز که متشکل از نیروهای قدیروف است در اجرای اکثر ماموریت های واگذار شده در اوکراین، شکست خورد و علاوه بر این، تعداد نیروهای رزمی این گردان در خطوط مقدم در مقایسه با نیروهای واگنر، اندک است. همچنین قدیروف تلاش می کند از فرسوده شدن نیروهایش در اوکراین جلوگیری کند تا بتواند آنها را علیه هرگونه شورش احتمالی در شمال قفقاز به عنوان یکی از کانون های تنش برای مسکو، به کار بگیرد. علاوه بر این، کرملین به توانایی نیروهای مسلح روسیه برای محافظت از رئیس جمهور در برابر هرگونه کودتا یا شورش داخلی جدید، تردید دارد و پوتین عملا از نظر امنیتی و نظامی به گارد ملی تکیه کرده است.

منبع: الشرق الاوسط / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11