ایران و روسیه به رقیب هم تبدیل می شوند؟

نویسنده: موسی مهدی

دیپلماسی ایرانی: به گفته کارشناسان، مسکو از طریق همکاری‌های تجاری، نفتی و دفاعی خود با تهران به دنبال دستیابی به مجموعه‌ای از منافع است که مهم ترین آنها محدود کردن نفوذ آمریکا در منطقه به ویژه در خلیج فارس است. مسکو همچنین حمایت خود از ایران در مذاکرات غنی سازی، سوخت هسته‌ای و پرونده هسته‌ای را به کار می‌گیرد و از آن به عنوان اهرم فشار بر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس استفاده می کند.

کشورهای حوزه خلیج فارس و به ویژه عربستان سعودی از احتمال تبدیل شدن ایران به یک قدرت اتمی نگران هستند آن هم در زمانی که سیاست آمریکا بر آسیا متمرکز است و به تدریج از منطقه خاورمیانه خارج می‌شود و در نتیجه مسکو از ترس کشورهای خلیج فارس در قبال جاه طلبی‌های توسعه طلبانه تهران برای تقویت نفوذ خود در ائتلاف «اوپک پلاس» و سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران استفاده می‌کند تا از این طریق کنترل عرضه جهانی نفت و تعیین قیمت آن را در دست بگیرد.

تحلیلگران بر این باورند که مسکو همچنین درصدد است از روابط خود با تهران برای تقویت سیطره خود بر کریدورهای نفتی راهبردی در تنگه هرمز (روزانه 17 میلیون بشکه نفت از آن عبور می کند) و نیز در دریای سرخ (روزانه حدود 4.5 میلیون بشکه از آن عبور می کند) استفاده کند.

در پرتو این ملاحظات و منافع متناقض، تحلیلی از سوی موسسه صلح آمریکا به تازگی منتشر شده است که می‌گوید منافع تهران و مسکو در بازارهای اصلی واردکننده انرژی؛ یعنی بازارهای چین و هند رو در روی هم قرار می‌گیرند.

تهران تمایل دارد روابط تجاری با مسکو برقرار کند که به وسیله آن تحریم‌های اقتصادی آمریکا را دور بزند و به حمایت مسکو در مجامع بین المللی دست یابد و گذرگاه‌های تجاری مستقیمی برپا کند که این کشور را به آسیا و روسیه متصل می‌کند. در راس این گذرگاه‌ها گذرگاه راهبردی شمال – جنوب قرار دارد که از شبکه‌ای از خطوط دریایی، زمینی و راه آهن به طول 7200 کیلومتر تشکیل شده است.

در این راستا، فارین پالیسی بر این باور است که حکومت ایران سابقه اغراق کردن در نتایج شراکت‌های اقتصادی خارجی و نقش آنها در رویارویی با تحریم‌های اقتصادی آمریکا را دارد همچنین این‌که هیچ کدام از این دو کشور (روسیه و ایران) فناوری یا بودجه لازم برای اجرای پروژه‌های عظیم در این اندازه را ندارند. هم زمان این‌که پروژه‌های مشترک نفت و گاز دو کشور با موانعی روبه رو است.

مسکو اهدافی راهبردی برای کنترل بازار جهانی انرژی و کریدورهای استراتژیک آن از طریق نفوذ از ایران به عراق دارد.

در این میان، تحلیل تازه موسسه صلح آمریکا نشان می‌دهد که حمله روسیه به اوکراین و تحریم‌های غرب علیه مسکو در پی آن باعث شده است که ایران به تدریج درآمد خود را از بازارهای چین و هند از دست بدهد؛ چرا که شرکت‌های هر دو کشور خواهان تخفیف‌های زیاد درخصوص محموله‌های نفتی صادراتی از ایران هستند؛ زیرا سهم نفت روسیه در بازارهای آسیایی افزایش یافته، در نتیجه روابط میان مسکو و تهران در زمینه انرژی از وضعیت ائتلاف به رقابت تبدیل شده است.

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11