تاثیر توافق ایران و عربستان بر عادی سازی روابط ریاض با اسرائیل

عبدالله المجال

دیپلماسی ایرانی: مطالب زیادی درباره توافق ایران و عربستان برای از سرگیری روابط دیپلماتیک نوشته شده ولی برجسته ترین مطالب، آنهایی است که رسانه های اسرائیلی منتشر کردند. برخی رسانه ها تاکید کردند با وجود این توافق، باید فاتحه تشکیل ائتلاف عربی ضد ایران را خواند و برخی دیگر نیز این توافق را پیامی غیرمستقیم به تل آویو دانستند با این مضمون که ریاض از هیچ گونه اقدام نظامی علیه ایران حمایت نمی کند.

برخی رسانه های اسرائیلی توافق ایران و عربستان را شاهدی بر این دانستند که عادی سازی روابط بین عربستان و اسرائیل، دور از دسترس است یا دست کم تا زمان مشخص شدن دستاوردها و نتایج توافق پکن، به تعویق افتاده است. با این حال برای درک تاثیر توافق پکن بر روند احتمالی عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل، باید به چند نکته توجه کرد.

نکته نخست این است که هرچند جزئیات مذاکراتی که به دستیابی به توافق در پکن منجر شد فاش نشده ولی بعید است در این مذاکرات به مسئله روابط عربستان و اسرائیل پرداخته شده باشد. احتمال دارد دو طرف متعهد شده باشند دست به اقدامی نزنند که می تواند تهدیدی برای امنیت ملی طرف مقابل باشد ولی این مورد هم به توسعه روابط ریاض و تل آویو ارتباطی ندارد زیرا مسئله ای داخلی برای عربستان است، همانطور که روابط با حوثی ها و حزب الله لبنان تا زمانی که خطری متوجه امنیت ریاض نکند، موضوعی مربوط به ایران است.

نکته دوم این است که عربستان می تواند به آسانی روابط خود با تهران را از روابط با تل آویو جدا کند همانطور که امارات متحده عربی چنین کاری انجام داده است. ابوظبی روابط خود با اسرائیل را توسعه داد و در همان حال کانال های ارتباطی با نظام ایران ایجاد کرد به طوری که سفارتخانه خود در تهران را در اوت گذشته یعنی فقط دو سال بعد از امضای توافقنامه عادی سازی روابط با اسرائیل، بازگشایی کرد.

نکته سوم این است که می توان گفت هدف کشورهای خلیج فارس از عادی سازی روابط با اسرائیل، صرفا تلاش ها برای دلجویی از واشنگتن یا مقابله با خطر ایران و عواملش در منطقه یا حتی نقش آفرینی در حل مسئله فلسطین نبوده است بلکه متاسفانه این باور در کشورهای خلیجی وجود دارد که عادی سازی روابط با اسرائیل، منافع امنیتی و اقتصادی آنها را تامین می کند.

با توجه به روابط نزدیک واشنگتن با تل آویو و ریاض، دولت آمریکا در تلاش ها برای عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل مشارکت دارد و حتی این احتمال وجود دارد که واشنگتن بعد از توافق عربستان و ایران، بر تلاش های خود در این زمینه بیفزاید تا نشان دهد آمریکا همچنان در منطقه نقش آفرین است.

به نظر می رسد ایران توانسته است موضوع برقراری روابط بین کشورهای عربی و اسرائیل را تا زمانی که این روابط تهدیدی برایش نداشته باشد، هضم کند. به همین علت بود که ایران با عادی سازی روابط امارات و بحرین و حتی تماس های عمان با اسرائیل کنار آمده است. به طور خلاصه می توان گفت توافق عربستان و ایران برای از سرگیری روابط دیپلماتیک، به احتمال زیاد هیچ تاثیر یا بازتاب ملموسی بر پرونده عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل نخواهد داشت.

منبع: عربی 21 / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11