تعامل سازنده با جهان ضامن امنیت، توسعه و منافع ملی

دیپلماسی ایرانی: تامین منافع ملی و مصالح شهروندان اولویت سیاست خارجی هر کشور است. دولت ها با بهره گیری از تمام ظرفیت ها و فرصت ها، موانع را از میان برداشته و دستیابی به آن را میسر می سازند؛ این امر در واقع تحقق ارزش‌ هایی همچون ثبات سیاسی، امنیت و افزایش قدرت ملی، ارتقاء جایگاه بین‌المللی کشور، رفاه اقتصادی و تامین آینده ای روشن و با ثبات برای مردم و ارتقاء کرامت آنها در تعامل با جهان است.

از آنجا که سیاست خارجی تداوم سیاست داخلی بوده و همواره با شرایط محیط سیاسی و اجتماعی در تعامل است، و همچنین با توجه به اثر پذیری متقابل این دو، یک سیاست خارجی منسجم و کارآمد که بر اساس منافع ملی تدوین شده باشد، حامی امنیت و ثبات نظام بوده و روند پیشرفت و توسعه کشور را تسریع می کند در حالی که دخالت و حضور افراد و نهادهای غیر مرتبط و نا آشنا در این جایگاه، کشور را با مشکلات عدیده، تهدیدات امنیتی و تحریم های جدی مواجه می کند.  

جمهوری اسلامی ایران با بکارگیری تمام ابزارهای قدرت و بازدارندگی و استفاده از همه ظرفیت ها و فرصت ها و ارزیابی هزینه در مقابل فایده، می تواند با تنظیم چارچوبی از همکاری، مشارکت و رقابت با دولتها، رویکردی واقعی و عمل گرایانه را به منظور کاهش تنش ها و پیشبرد منافع ملی در مشارکت با دولت ها و جامعه جهانی، بویژه همسایگان در پیش گیرد. تا کنون هیچ کشوری قادر نبوده با سیاست خارجی بحران زا در مسیر توسعه و پیشرفت گام بردارد. 

توجه به موارد و نکات زیر، تا حدی آسیب پذیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را نمایان می کند و تصمیم گیران را به اهمیت و جایگاه منافع ملی در سیاست خارجی آگاهی می دهد:

1- آمریکا و غرب در یک اقدام جمعی با تحریک روسیه، این کشور را به گرداب جنگ اوکراین کشانده اند. این سوال که برنده این جنگ ویرانگر، کدام یک از طرفین منازعه خواهد بود، موضوعی قابل بحث است. اگرچه دولت ایران به لحاظ حقوقی، بیطرفی را نقض نکرده ولی سوال اینجاست که آیا در رویکرد کنونی ایران به جنگ اوکراین، به مصالح نظام و کشور توجه کافی مبذول شده است؟ همچنین، جمهوری اسلامی ایران که از دیر باز پرچمدار مبارزه با استکبار و حمایت از مردم مظلوم و سرکوب شده در اقصی نقاط جهان بوده، اکنون با این سوال از سوی افکار عمومی در داخل و خارج مواجه است که در شرایطی که مردم اوکراین مورد تجاوز قرار گرفته اند جایگاه اخلاقی نظام اسلامی در کجای این منازعه  قراردارد. 

ادعای اخیر مقامات اوکراینی درباره ارسال پهپاد و تسلیحات موشکی از سوی ایران برای تقویت جبهه روسیه در جنگ اوکراین با واکنش های بی شمار از جمله تایید روسیه، آمریکا، دبیر کل سازمان ناتو، اتحادیه اروپا و اظهارات متناقض از سوی مسئولان عالیرتبه ایرانی مواجه شده؛ این درحالی است که مسکو رفتاری دوگانه در قبال ایران در همکاری نزدیک با عربستان سعودی، ترکیه و کشورهای عربی رقیب و یا دشمن ایران در فروش تسلیحات پیشرفته به آنها و همکاری های نفتی و گازی در مقابل جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفته که با انتظارات ایران از این کشور همخوانی ندارد. بیم آن می رود که جمهوری اسلامی با جهت گیری های خود در موضوع جنگ اوکراین، مرتکب اشتباهی فاحش در این برهه تاریخی شود و عزت نظام اسلامی و کرامت مردم ایران در جهان مورد خدشه قرار گیرد و آیندگان، ما را مورد قضاوت و شماتت قرار دهند. 

در وضعیت فعلی کشور، ورود مستقیم در جنگی ناخواسته که در طرف دیگر آن، ناتو بزرگترین ائتلاف نظامی جهان قرار دارد، رویدادی به شدت نگران کننده است. این در حالی است که وزرای امور خارجه روسیه و آمریکا با یکدیگر گفت وگو داشته و برای کاستن از شدت تنش میان دو کشور با ایجاد یک خط تلفن اضطراری موافقت کرده اند.

2- تیم جدید مذاکره کننده هسته ای ایران در مذاکرات احیای برجام، با وجود ماه ها مذاکره، هنوز نتوانسته است نتیجه ملموسی در این حوزه داشته و به دستاوردی در کاهش تحریم ها برسد، موضوعی که دولت را در حل مسائل و رفع مشکلات ناتوان نشان می دهد و بازخورد این ناتوانی را می توان در انباشت مطالبات مردم و نارضایتی عمومی از وضعیت اقتصادی مشاهده کرد. 

بدون نتیجه رها شدن مذاکرات هسته ای در کنار طرح ادعای فروش پهپاد و تسلیحات موشکی ایران به روسیه در جنگ اوکراین، بازی خطرناکی را برای ایران بوجود آورده و اروپا و آمریکا را در موقعیتی قرار داده تا علاوه بر تحریم های جدید علیه ایران، اقدام جمهوری اسلامی را بعنوان نقض آشکار قطعنامه 2231، در دستور کار شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دهند و احتمالا مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال و مجموع تحریم های بین المللی را باز گردانند.

3- معضلات اقتصادی، تورم، بیکاری، انفجار قیمت ها و کاهش ارزش پول ملی در کنار فشارهای اجتماعی و سوء مدیریت و ناکارآمدی، ناشی از رویکردهای مغایر با منافع ملی است که استمرار آن بی اعتمادی عمومی به ویژه قشر جوان را افزایش داده است؛ نسلی که آینده روشنی را پیش روی خود نمی بیند، اعتماد به کارگزاران و مشروعیت نظام را مورد پرسش قرار می دهد که لاجرم بی ثباتی در داخل، تضعیف سیاست خارجی و فرصت بهره برداری بیگانگان را فراهم  می سازد.

در مقطع کنونی، جهت گیری جهانی به ویژه آمریکا و اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران و در حمایت از معترضان پیش می رود و رسانه های خارجی اخبار تحولات داخلی را با بزرگنمایی مورد نظرشان بصورت مداوم پوشش می دهند، که خود تبعات سنگینی علیه منافع ملی ایران در پی دارد، موضع گیری همزمان مقامات رسمی سیاسی آن کشورها بر شدت نگرانی از رویکرد سیاست خارجی می افزاید. 

شنیدن سخن نخبگان، دلسوزان و معترضان و تعامل با آنها از سوی دولتمردان، از شدت نگرانی می کاهد و امکان حل مسائل و رفع معضلات به طریق مسالمت آمیز را میسر می کند. 

ما، امضاکنندگان این بیانیه، جمعی از سفرا و دیپلمات های ارشد پیشین جمهوری اسلامی ایران، با کوله بار تجاربی که طی دهه ها در کوران حوادث در سنگر خارجی اندوخته ایم، در مقطع حساس و سرنوشت ساز کنونی وظیفه و مسئولیتی خطیر در برابر کشور و مردم فهیممان به ویژه جوانان عزیز این مرز و بوم که به حق آینده سازان ایران فردا هستند احساس کرده و تجدید نظر در سیاست و شیوه حکمرانی، توازن در سیاست خارجی با همه دولت های کوچک و بزرگ و تاثیر گذار، تعامل سازنده با همه کشورهای جهان بویژه همسایگان، با تاکید بر محوریت منافع ملی را خواستار هستیم. به باور ما اصلاح امور تنها از طریق قانون گرایی و شفافیت، مردم سالاری و شایسته سالاری، پاسخگویی و شنیدن سخنان دل سوزان با هر گرایش و عقیده در چارچوب مصالح کشور، مبارزه جدی و قاطع با فساد و رانت، اجرای قوانین و مقررات معطل مانده، اعتماد به جوانان و التزام به نقش و جایگاه نخبگان در برنامه ریزی و تصمیم سازی ها عملی خواهد شد؛ تنها از این طریق است که می توان کشور را از گزند سختی و بحران خارج کرده و امید و نشاط و عزت و کرامت را به ملت و کشور باز گرداند و به نارضایتی و نا آرامی هایی که سیل بنیان کن مهاجرت و فرار مغزها و سرمایه های ملی را به همراه دارد، خاتمه داد.

تهران – یازدهم آبان ماه 1401 شمسی  
امضا کنندگان : 
مسعود ادریسی
جواد آسایش
کورش احمدی
مصطفی اعلایی
سید همایون امیرخلیلی
جواد انصاری
نعمت الله ایزدی
مرتضی بانک
محمد بختیاری
نصرت الله تاجیک
مرتضی توسلی
بهمن حسین پور
عباس حقیقت
مرتضی خلج
ابوالقاسم دلفی
محمد رئیسی
طاهر ربانی
ابراهیم رحیم پور
سید جلال ساداتیان
ناصر سرمدی
محسن شریف خدایی
حمید رضا شیرخدایی
محمود صدری
حسن طاهریان
رضا طباطبایی
جاوید قربان اوغلی
اصغر قریشی
وحید کریم نیا
علی اشرف مجتهد شبستری
سید مهدی محبی
منصور معظمی
سید حسین موسویان
حسین نصیری
علی نعمت اللهی
سید موسی هاشمی گلپایگانی