روابط خانوادگی به کمک گسترش روابط دیپلماتیک می آید
شهباز شریف و بازنگری در روابط اسلام‌آباد-ریاض
دیپلماسی ایرانی: عربستان و پاکستان در عرصه بین الملل به لحاظ حضور در منطقه خاورمیانه و به عنوان دو کشور مهم جهان اسلام، همچنین مسائل و مشکلات مشترکی که هر دو کشور را درگیر کرده و در حوزه هایی مجبور به تعامل بیشتر با یکدیگر می کند، در روابط خارجه خود دچار فراز و فرودهای بسیاری بوده اند و همیشه از دلایل این فراز و فرودها به دو کشور هند و ایران می توان اشاره کرد که هر کدام به صورتی بر این روابط در دوره های مختلف تاثیر گذار بوده اند، به عنوان مثال عربستان با توجه به رقابت سیاسی دیرینه خود با ایران همیشه به دنبال تخریب رابطه ایران و پاکستان بوده و همچنین پاکستان نیز در حوزه های مشارکت اقتصادی با عربستان در حال رقابت با هند است، اما با توجه به نیاز متقابل دو کشور به یکدیگر روابط اسلام‌آباد-ریاض معمولا دارای یک ثبات نسبی است.
به گزارش میدل ایست نیوز، با کنار رفتن عمران خان نخست وزیر سابق که از دوران پر تنش اسلام‌آباد-ریاض بود به خصوص با توجه به نزدیکی عمران خان به ایران با روی کار آمدن شهباز شریف، همکاریهای دو کشور در حال تبدیل شدن به یک ائتلاف راهبردی است، با توجه به تنشهای بین عربستان و امریکا در دوره بایدن و کاهش حمایتهای امریکا ازعربستان به خصوص در مسئله جنگ یمن، عربستان بیش از گذشته نیازمند حمایتهای منطقه ای است به خصوص با روی کار آمدن طالبان در افغانستان و نفوذ پر رنگ پاکستان در میان سران طالبان عربستان به همکاری اسلام‌آباد برای مدیریت بیشتر و بهینه طالبان در جهت دولت سازی در همسایگی رقیب منطقه ای خود ایران نیاز دارد علاوه بر این نیازمندی‌های اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی دو طرف، همکاری دو دولت را ناگزیر کرده است.
از دیگر سو خانواده شهباز شریف روابط نزدیکی با خاندان پادشاهی عربستان سعودی داشته و دارند به خصوص آنکه نواز شریف و شهباز شریف به همراه برخی از بستگانشان در سال 2000 میلادی به عربستان سعودی تبعید شدند و در دوران تبعید خاندان سعودی مهمان نواز خوبی از خاندان شریف کردند و حال شهباز شریف، نخست وزیر جدید پاکستان در دوران بازگشت از تبعید به دنبال جبران لطف دوستان سعودی خود است به همین منظور در روز 28 آوریل در رأس هیاتی بلندپایه از مقام‌های پاکستان و به عنوان اولین سفر خارجی خود، اسلام‌آباد را به مقصد ریاض، پایتخت عربستان سعودی ترک کرد و در حساب توئیتری خود نوشت: «امروز سفری به عربستان سعودی دارم تا پیوندهای برادری و دوستی خود را تجدید و تأیید کنم.»
البته باید اشاره کرد در هر دولتی معمولا اولین سفر نخست وزیر پاکستان به عربستان بوده و این دیدار تبدیل به یک سنت در دولت پاکستان شده اما سابقه روابط و نزدیکی ویژه خاندان شریف با آل سعود این دیدار را خاص کرده و نخست وزیر جدید پاکستان در این سفر به دنبال جلب همکاریهای اقتصادی و حمایتهای مالی از کشوری است که چندین سال در آن با خانواده خود تبعید بوده است.
عربستان نیز در راستای تقویت همکاری خود با دولت جدید پاکستان با تمدید سپرده 3 میلیارد دلاری در بانک مرکزی این کشور در حالیکه اسلام آباد در حال مذاکره برای دریافت بسته کمکی از صندوق بین المللی پول است، موافقت کرده با توجه به این نکته که عربستان بزرگترین صادرکننده نفت به پاکستان محسوب شده و همچنین مقصد صادرات محصولات پاکستانی است و همچنین حدود دو میلیون تبعه پاکستانی در بازار کار عربستان به عنوان یکی از بازوهای فعالیتهای اقتصادی و تولیدی این کشور مشغول به فعالیت هستند و ارز ارسالی از عربستان به پاکستان در تبادلات تجاری، سالانه حدود چهار و نیم میلیارد دلار می شود، تقویت همکارهای دوجانبه می تواند برای هر دو دولت سودمند باشد.
اما نکته قابل توجه اینجاست از این تعامل اقتصادی و سیاسی طرفی که بیشترین سود را کسب می کند پاکستان است، کشوری که بحرانهای سیاسی مداومی را پشت سر می گذارد و در بعد اقتصادی نیز نیازمند حمایتهای صندوق بین المللی پول و عربستان بوده و در هر دوره سیاسی نخست وزیر اسلام آباد دست کمک به سوی ریاض دراز می کند چه در دوره عمران خان و چه در دوره شریف، شاید تنها تعامل ویژه ای که در رابطه با اسلام آباد برای عربستان سودمندی بیشتری دارد همکاری های نظامی با پاکستان است، چون این کشور به عنوان یکی از قدرتمندترین ارتش های جهان و تنها کشور اسلامی که دارای سلاح هسته ای است در منازعات نظامی می تواند یکی از متحدان ویژه عربستان باشد.
همچنین شنیده ها از همکاری خاص دو کشور در حوزه هسته ای خبر می دهد، یسرائیل هیوم در گزارشی در این رابطه ادعا کرد، عربستان به شکل محرمانه هزینه برنامه‌های هسته‌ای پاکستان را پرداخت کرده است و در صورتی که ایران به بمب هسته‌ای دست پیدا کند، عربستان هم قصد دارد سرمایه‌های خود را نزد پاکستانی‌ها نقد کرده و کلاهک‌های هسته‌ای آماده‌ای از این کشور بگیرد.
شایان ذکر است روابط اسلام‌آباد-ریاض خالی از اختلاف و مناقشه نبوده به خصوص در موقعیتهای خاصی که پای کشور هند درمیان باشد.
هند و پاکستان در موضوع کشمیر دارای اختلافات دیرینه بوده و همیشه پاکستانی ها از حمایتهای کم رنگ یا عدم حمایت سازمان همکاری اسلامی که مقر آن در خاک عربستان است و این کشور نفوذ ویژه ای در این سازمان دارد، گلایه کرده و از دیگر سو از عدم واکنش قاطعانه عربستان در مسئله کشمیر و عدم حمایت دستگاه دیپلماسی سعودی ها از مواضع اسلام آباد در برابر هند شکایت کرده اند.
اما با توجه به اقتصاد قدرتمند هند که در مقام مقایسه با پاکستانی که همیشه درگیر مشکلات اقتصادی است و همیشه دست نیاز به سمت ریاض دارد، هند شریک مطمئن تری برای سعودی ها در حوزه اقتصادی قلمداد می شود و عربستان تحکیم روابط با دهلی را به ناخرسندی اسلام آباد ترجیح داده است، ضمن آنکه ریاض توانسته با تکیه بر حربه های اقتصادی و با توجه به نیازمندی اقتصادی اسلام آباد تنشهای خود با پاکستان را در کمترین سطح نگه دارد.
به عنوان نمونه با انتقاد وزیر خارجه پاکستان از “کوتاهی سازمان همکاری اسلامی از حمایت از کشمیری ها” و گلایه از کوتاهی عربستان در این مورد در اقدامی تلافی جویانه، ریاض وام بدون بهره یک میلیارد دلاری 999 میلیون یورو) ای را تعلیق کرد که در سال 2018 به پاکستان اهدا کرده بود و تحویل نفت با تاخیر پرداخت را تمدید نکرد که پاکستان را در تنگای اقتصادی بی سابقه ای قرار میداد برای برون رفت از این بحران ژنرال قمر جواد باجوا، فرمانده ارتش پاکستان، در 17 اوت 2020 در یک سفر به ظاهر معمولی برای بررسی روابط و همکاری های نظامی به عربستان سعودی رفت و در ادامه نیز وزارت امور خارجه پاکستان از مواضع سابق خود عقب نشینی و از عملکرد سازمان همکاری اسلامی در مورد کشمیر قدردانی کرد که بعد از این تحولات ریاض نیز تعلیقهای اعمال شده را لغو کرد.
فصل جدید روابط اسلام‌آباد-ریاض با روی کار آمدن شهباز شریف نشان از تحکیم بیشتر روابط دو کشور دارد که برای هر دو دولت سودمند خواهد بود، برای پاکستان در حوزه اقتصادی و برای عربستان در حوزه نظامی و سیاست خارجی اما در سایر موضوعات به خصوص حوزه هایی که پای هند در میان باشد، عربستان سمت شریک تجاری قدرتمندش و منفعت اقتصادی خود خواهد ایستاد.
نظر شما :