گزارش دیپلماسی ایرانی از تحولات جنگ اوکراین پس از همه پرسی و الحاق مناطق چهارگانه
دست پا زدن های پوتین در بحران
دیپلماسی ایرانی: بحران اوکراین به نقطه حساس و سرنوشت سازی رسیده است. روسیه و شخص پوتین با درک دیرهنگام از باتلاق جنگ اوکراین در تلاش است با یک برگ برنده به تجاوز خود پایان دهد. در حالی که بدون شک اقدام مسکو در برگزاری همه پرسی نمایشی در مناطق چهارگانه اوکراین و نیز اعلام رسمی الحاق این مناطق به خاک روسیه عملا خود را در باتلاق این جنگ بیشتر فرو می برد. در این بین فراخوان پوتین برای بسیج نیرو در روسیه و به دنبال آن فرار مردم از این کشور و نیز برگزاری تجمعات اعتراضی نسبت به این اقدام پوتین سبب شده است تا رئیس جمهور روسیه علاوه بر باتلاق در اوکراین با بحران مشروعیت و مقبولیت در روسیه هم مواجه شود.
یک سخنرانی، یک ادعا
رئیس جمهور روسیه دیروز جمعه در مراسم ویژه الحاق چهار منطقه اوکراین به خاک کشورش ضمن حمایتش از این رخداد، آن را نتیجه انتخاب مردم این مناطق دانست. البته دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین قبل تر عنوان داشته بود که قرار است طی این مراسم، حاکمان این مناطق قراردادهای الحاق به روسیه را در تالار سنت جورج کرملین امضا کنند.
به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، ولادیمیر پوتنین، رئیس جمهور روسیه در جریان مراسم ویژه امضای رسمی اسناد پیوستن چهار منطقه «دونتسک»، «لوهانسک»، «زاپوریژیا» و «خرسون» به خاک روسیه در محل تالار سنت جورج کرملین به ایراد سخنرانی پرداخت.
پوتین در این سخنرانی با تاکید بر اینکه این مناطق حالا سرنوشتی مشترک با روسیه دارد، از حکومت اوکراین خواست سریعا آتش‌بس برقرار کرده و به مذاکرات بپیوندد. رئیس جمهور روسیه در این سخنرانی با تاکید بر اینکه مردم جمهوری خلق دونتسک، جمهوری خلق لوهانسک، خرسون و زاپوریژیا برای همیشه شهروندان روسیه شده‌اند گفت: «ما با هر ابزاری که در اختیار داریم از سرزمینمان محافظت خواهیم کرد».
روسیه به دنبال امضای فرمانی از سوی ولادیمیر پوتین، مناطق خرسون و زاپوریژیای اوکراین را به عنوان کشورهای مستقل به رسمیت شناخت. به گزارش پایگاه اینترنتی شبکه تی.آر.تی، رسانه‌ها گزارش دادند، فرمان‌هایی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در راستای به رسمیت شناختن استقلال این دو منطقه اوکراین امضا کرد، گامی در راستای الحاق رسمی این مناطق به روسیه محسوب می‌شود.
پوتین در متن این احکام تصریح داشت: «دستور به رسمیت شناختن حاکمیت و استقلال مناطق زاپوریژیا و خرسون در جنوب اوکراین به عنوان کشور را صادر می‌کنم».پس از این اقدام، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در ارتباط با برنامه الحاق چهار منطقه اوکراین به خاک روسیه نسبت به هرگونه حمله به این مناطق هشدار داده و تاکید کرد: «هرگونه حمله خمپاره‌ای به اراضی جدید روسیه، در حکم حمله علیه این کشور است.»
واکنش ها
در پی برگزاری این همه پرسی در مناطق چهارگانه اوکراین و ادعای پوتین برای الحاق آنها به خاک وسیه، دبیرکل سازمان ملل در واکنشی، این اقدام را «تشدید خطرناک تنش توسط روسیه» خواند.
به گزارش شبکه الجزیره، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در واکنش به برگزاری همه پرسی بر سر الحاق چهار منطقه دونتسک، لوهانسک، زاپوریژیا و خرسون اوکراین به روسیه گفت: «طرح روسیه برای الحاق این چهار منطقه اوکراین به خاکش به منزله تشدید خطرناک تنش در جنگ در اوکراین است که چشم انداز صلح را به خطر می‌اندازد.»
گوترش به خبرنگاران در مقر سازمان ملل در نیویورک گفت: «هر گونه تصمیم در راستای پیشبرد طرح الحاق مناطق دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیای اوکراین ارزش قانونی ندارد و مستحق محکوم شدن است.»
گوترش در ادامه اظهاراتش در واکنش به این همه‌پرسی‌ها تصریح کرد: «می‌خواهم تاکید کنم این به اصطلاح همه پرسی‌ها، در جریان درگیری‌های فعال مسلحانه در مناطق تحت اشغال روسیه و خارج از چارچوب قانونی و اساسی اوکراین اجرا شد. آنها را نمی‌توان بیان واقعی اراده مردم خواند. طرح الحاق این مناطق به روسیه جایی در جهان مدرن ندارد.»
البته این گفته های گوترش بی پاسخ نماند. روسیه با انتقاد از موضع دبیرکل سازمان ملل درباره همهپرسیهای الحاق در چهار منطقه اوکراین، او را به سوءاستفاده از اختیاراتش متهم کرد. به گزارش راشاتودی، مسکو اعلام کرد: «آنتونیو گوترش صرف داشتن سمت دبیر کلی سازمان ملل این حق را که بیانیه‌های سیاسی صادر کند، ندارد.» هیات روسیه در سازمان ملل در واکنش به موضع‌گیری های گوترش گفت: «دبیرکل سازمان ملل نباید سعی کند بر موضع اعضای این سازمان تأثیر بگذارد.»
هیات روسیه در سازمان ملل در بیانیه‌ای این سخنان گوترش را ناقض منشور سازمان ملل خوانده و نسبت به آنها ابراز تأسف کرد.در این بیانیه نوشته شده است: «منشور سازمان ملل، دبیرکل این سازمان را به عنوان کارمند اداری ارشد سازمان معرفی می کند.» در ادامه این بیانیه آمده است: «وظایف اداری به دبیرکل سازمان ملل این حق را نمی دهد که از طرف کلیت سازمان ملل بیانیه‌های سیاسی صادر کند چه رسد به اینکه به صورت یکجانبه دست به تفسیر هنجارهای منشور و اسناد مجمع عمومی سازمان ملل بزند زیرا این سازمان به کشورهای عضو آن تعلق دارد.»
البته این پایان کار نبود. رئیس‌جمهور آمریکا نیز در واکنش به اعلام الحاق چهار منطقه «دونتسک»،«لوهانسک»، «زاپوریژیا» و «خرسون» به خاک روسیه اعلام کرد: «واشنگتن اقدام فریبنده روسیه برای الحاق این چهار منطقه را محکوم می‌کند.» جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا دیروز (جمعه) در سخنانی، بیانیه روسیه در مورد الحاق چهار منطقه «دونتسک»، «لوهانسک»، «زاپوریژیا» و «خرسون» به خاک روسیه را محکوم کرده و آنرا اقدام «فریبنده» مسکو خواند.
یایدن افزود: «ما به حمایت از تلاش‌های اوکراین برای بازپس گیری قلمرو خود از راه تقویت نظامی و دیپلماتیک ادامه خواهیم داد.» همزمان با مواضع بایدن، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هم در این رابطه گفت: «ما همه پرسی‌های ساختگی و تلاش‌های متقلبانه روسیه برای تغییر مرزهای بین المللی اوکراین را رد می کنیم.» وزیر خارجه آمریکا افزود: «اقدام روسیه نقض آشکار قوانین بین المللی و منشور سازمان ملل است.»
وی اضافه کرد: «ما به همراه متحدان و شرکای خود تحریم‌های شدیدی را علیه مقامات دولتی و خانواده‌های آنها در روسیه و بلاروس اعمال می‌کنیم.» بلینکن تصریح کرد: «ما و کشورهای G7، هر نهاد، فرد یا کشوری را که از اقدامات روسیه حمایت سیاسی یا اقتصادی کند، پاسخگو خواهیم کرد.» البته پیش تر کاخ سفید روز چهارشنبه گذشته اعلام کرد: «دور جدید تحریم‌ها، افراد و نهادهایی درون و خارج از روسیه را هدف قرار دهد که از این الحاق مناطق چهارگانه اوکراین به خاک روسیه حمایت می‌کنند.»
جنگ اوج می گیرد
اگر چه با این همه پرسی مد نظر روسیه و ادعای مسکو برای الحاق مناطق چهارگانه اوکراین به خاک روسیه، پوتین به شدت خواهان پایان جنگ است، اما به نظر می رسد این جنگ پس از همه پرسی و الحاق، تازه اوج گرفته است.
در همین راستا سخنگوی کرملین دیروز (جمعه) به خبرنگاران گفت: «از آنجا که کی‌یف تمایلی به مذاکره ندارد؛ مسکو بر ادامه عملیات نظامی ویژه خود در اوکراین تاکید می‌کند.» به گزارش خبرگزاری تاس، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین تشریح کرد: «در شرایطی که طرف اوکراینی بارها و بارها عدم تمایل خود برای برگزاری هرگونه مذاکره را اعلام کرده، (روسیه) بر ادامه عملیات ویژه نظامی خود در اوکراین تاکید می‌کند.»
این مقام کرملین همچنین اظهار داشت: «کی‌یف مسیر مذاکره را کاملاً رها کرده؛ در حالی که همچنان خواسته‌های روسیه و اهداف عملیات ویژه مسکو تغییر نکرده است.» سخنگوی کرملین به خبرنگاران گفت: «مسکو موضوع تشدید تنش هسته‌ای را بسط نخواهد داد و کسانی که در مورد آن صحبت می‌کنند، غیر مسئولانه عمل می‌کنند.»
دیمیتری پسکوف، در پاسخ به سوالی از وی درباره اینکه چه خط قرمزهایی برای تشدید تنش هسته‌ای وجود دارد، تاکید داشت: «مسئله دقیقا آن افرادی هستند که بی ملاحظگی کرده و درباره تشدید تنش‌های هسته‌ای صحبت می‌کنند. ما نمی‌خواهیم این موضوع را بسط دهیم. ما در نهایت از همه می‌خواهیم که مسئولانه عمل کنند.» وی افزود: «مسکو می‌تواند بار دیگر پیشنهاد دهد همه با دکترین هسته‌ای روسیه که در آن همه چیز نوشته شده است، آشنا شوند.»
در مقابل ولادیمیر زلنسکی دیروز جمعه در اولین واکنش خود به سخنان ولادیمیر پوتین در پیوستن چهار منطقه «دونتسک»، «لوهانسک»، «زاپوریژیا» و «خرسون» به خاک روسیه اعلام کرد: «کشورش هرگز با روسیه تا زمانی که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور باشد، مذاکره نخواهد کرد.»
به موازاتش دنیس شمیهال، نخست‌وزیر اوکراین هم به این اقدام روسیه واکنش نشان داد و گفت: «اوکراین مدت هاست که ثابت کرده است متحد قابل اعتماد ناتو است و زمان آن فرا رسیده است که این موضوع به صورت قانونی بیان شود.»
این گفته ها حکایت از آن دارد که جنگ در اوکراین تداوم و تشدید پیدا خواهد کرد، خصوصا آنکه پنتاگون در حال ایجاد یک فرماندهی نظامی جدید با تمرکز بر تسلیح و آموزش سربازان اوکراینی است. به گزارش خبرگزاری راشا تودی، این فرماندهی در کشور آلمان مستقر خواهد بود، جایی که آمریکا مقر اروپایی خود را برقرار کرده است. این نهاد متشکل از ۳۰۰ کارمند بوده و رهبری آن بر عهده ژنرال کریستوفر کاوولی، رئیس فرماندهی اروپای ارتش آمریکاست.
روزنامه نیویورک تایمز در همین باره نوشت: «این تغییرات که با هدف ساختارمند کردن اقداماتی انجام می‌شود که از آغاز جنگ صورت گرفته، از برنامه‌های آموزش و کمک آمریکا در عراق و افغانستان در دو دهه گذشته الهام می‌گیرد.»
از آغاز حمله روسیه به اوکراین در اواخر ماه فوریه، کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین در آلمان و لهستان رهبری و با ژنرال کریستوفر دوناهیو صورت گرفته است، شخصی که سال گذشته، رهبری خروج پر هرج و مرج آمریکا از افغانستان را برعهده داشت. اما قرار است که او و کارکنانش ماه آینده میلادی به آمریکا بازگردند، چراکه باید یک فرماندهی متخصص جدید با محوریت آموزش و تسلیح سربازان اوکراین ایجاد شود.
پای شورای امنیت به همه پرسی کشیده شد
پس از این واکنش ها بود که شورای امنیت سازمان ملل هم دیروز (جمعه) در مورد یک قطعنامه مورد حمایت آمریکا با موضوع محکوم کردن همهپرسیهای اخیرا در چهار منطقه اوکراین رای‌گیری داشت که با وتوی مسکو همراه شد. البته از قبل هم قابل پیش بینی بود که این رای‌گیری با توجه قدرت وتوی روسیه در این شورا شانسی برای تصویب نخواهد داشت. البته ممکن است در ادامه این قطعنامه در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شود کما اینکه. چند روز قبل لیندا توماس گرینفیلد، سفیر آمریکا در سازمان ملل گفته بود: «در صورت وتو شدن این قعطنامه در شورای امنیت، آمریکا و آلبانی این قطعنامه را در مجمع عمومی سازمان ملل که در آن وتویی وجود ندارد، به رأی خواهند گذاشت.»
این قطعنامه مشترکا توسط آمریکا و آلبانی طرح شده بود؛ به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، متن این قطعنامه، همهپرسیهای برگزار شده بر سر الحاق به روسیه در مناطق دونتسک، لوهانسک، زاپوریژیا و خرسون اوکراین را با لفظ «به اصطلاح همهپرسیهای غیرقانونی» توصیف کرده و آنها را از لحاظ حقوق بین الملل و چارچوب دیپلماتیک «فاقد اعتبار» خوانده است. همچنین در متن این قطعنامه از همه کشورها خواسته شده هیچگونه تغییری در وضعیت این چهار منطقه اوکراین را به رسمیت نشناسند.
در متن پیش‌نویس این قطعنامه که به دست خبرگزاری آسوشیتدپرس رسیده، از روسیه خواسته شده «از اقدامات با هدف مختل سازی کامل یا مقطعی تمامیت ارضی و اتحاد ملی اوکراین دست بردارد و از آن اجتناب کند.» همچنین پیش‌نویس این قطعنامه خواستار آن شده همه سربازان روسیه از اوکراین خارج شوند.
از فراخوان اسرائیل تا شریک جرمی ایران
در پی فراخوان بسیج مردمی روسیه برای حضور در جنگ اوکراین، اسرائیل نظامیان روس تبار خود را از روسیه فراخواندند. به گزارش آناتولی، ارتش اسرائیل به نظامیان روس‌تبار خود که در روسیه هستند دستور داد تا هرچه سریع‌تر به اسرائیل بازگردند و سفر به روسیه را ممنوع اعلام کرده است.
کارشناسان معتقدند که این اقدام برای دور کردن نظامیان روس‌تبار اسرائیل از بسیج مردمی و جنگ اوکراین است. گروهی دیگر از تحلیلگران نیز تهدیدهای اتمی روسیه در روزهای گذشته را در این مسئله دخیل می‌دانند.
پس از بسته شدن آژانس یهود در روسیه، روابط تل‌آویو و مسکو بسیار کاهش پیدا کرده است. یهودیان روس‌تبار و اوکراینی‌تبار درصد بالایی از بافت اجتماعی اسرائیل را تشکیل می‌دهند و همین مسئله پس از جنگ برای صهیونیست‌ها تبدیل به یک معضل شده است.
در مقابل جمهوری اسلامی ایران که ساز همنوایی با تجاوز پوتین را از همان آغاز جنگ کوک کرده بود، اخیرا با ارسال پهپاد به جنگ اوکراین، عملا خود را شریک جرم پوتین کرده است. این مسئله تا جایی پررنگ شد که خود را به مصاحبه المانیتور با حسین امیرعبداللهیان کشاند.
در این رابطه خبرنگار المانیتور در سوال خود عنوان داشت که آیا ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین پهباد می‌فروشد که وزیر امور خارجه دولت رئیسی در یک لفاظی دیپلماتیک و درست بر خلاف اخبار واصله عنوان داشت: «البته که ما با روسیه همکاری دفاعی داریم، اما از هیچ طرفی در جنگ اوکراین برای ادامه جنگ حمایت نمی‌کنیم و مخالف جنگ در یمن، اوکراین، فلسطین و ... هستیم. ما تلاش‌های زیادی هم برای برقراری آتش‌بس و صلح در یمن و اوکراین دنبال می‌کنیم. ارسال سلاح به اوکراین را از هر طرف که باشد، کاری نادرست می‌دانیم، زیرا کمکی به حل مسوله نمی‌کند و شرایط را پیچیده‌تر می‌کند. ما به تلاش خود برای برقراری آتش‌بس و حل‌وفصل موضوع از طریق سیاسی ادامه می‌دهیم.»
نظر شما :