آیا رکود جهانی اجتناب ناپذیر است؟

تهیه کننده: سیدرحمان موسوی 

دیپلماسی ایرانی: بانک جهانی نسبت به رکود جهانی هشدار می دهد و هزینه تقریباً همه چیز از غذا گرفته تا رکود در حال افزایش است و باعث می شود مصرف کنندگان کمتر هزینه کنند. از آنجایی که دولت ها قصد دارند هزینه های زندگی را کاهش دهند، مهار تورم بدون سوق دادن اقتصادها به سمت رکود دشوار است. در همین حال، جنگ روسیه در اوکراین و بیماری همه گیر همچنان زنجیره تامین را محدود و چشم انداز ماه های آینده را تیره می کند. بنابراین، آیا باید برای یک رکود جهانی آماده باشیم؟ در جاهای دیگر مانند بریتانیا، افزایش قبوض انرژی را هدف قرار داده است. آیا بسته کمکی 19 میلیارد دلاری می تواند فشار بر درآمد را کاهش دهد؟ 

در این گزارش، از جفری فرانکل، آن او کروگر، جیم اونیل و استفن اس. روچ می‌پرسیم که رکود اقتصادی جهان تا چه حد ممکن است شدید باشد. 

1. جفری فرانکل: رکود جهانی کاملاً قابل اجتناب است. درست است که احتمال رکود در اروپا بسیار بیشتر از حد معمول است که به دلیل کاهش عرضه گاز طبیعی روسیه به شدت آسیب دیده است. اما من همچنان معتقدم که دو سه ماهه متوالی رشد منفی تولید ناخالص داخلی گزارش شده توسط دفتر تجزیه و تحلیل اقتصادی به این معنا نیست که رکود در ایالات متحده در نیمه اول سال 2022 آغاز شده است. سه دلیل برای این امر وجود دارد. تولید ناخالص داخلی سه ماهه اول در 29 سپتامبر و تولید ناخالص داخلی سه ماهه دوم در 25 آگوست بازنگری می شود. سایر شاخص‌ها مانند درآمد ناخالص داخلی (GDI) و اشتغال مثبت بودند. و حکم رکود بر عهده اداره ملی تحقیقات اقتصادی است. اما افزایش نرخ بهره و دورنمای تیره در میان شرکای تجاری آمریکا به این معنی است که احتمال رکود اقتصادی آمریکا در مقطعی در دو سال آینده بیشتر از حد معمول است. 
اما "رکود جهانی"؟ ایالات متحده تنها جایی نیست که در آن قانون رشد منفی یک معیار توافق شده برای تعریف رکود نیست. تولید ناخالص داخلی جهانی را در نظر بگیرید. در دوره پس از جنگ به ندرت اتفاق افتاده است که رشد جهانی حتی برای یک دوره سه ماهه به زیر صفر برسد، چه رسد به دو. حتی رکودهای شدید 1974 و 1981 نیز اینطور نبود. حتی در زمان رکود ظاهری، رشد منفی در اقتصادهای پیشرفته معمولاً با رشد مثبت در میان اقتصادهای بازارهای نوظهور و در حال توسعه جبران می شود. (دو استثناء شامل بحران مالی جهانی 2008 و رکود اقتصادی ناشی از همه گیری سال 2020 بود.) صندوق بین‌المللی پول اکنون پیش‌بینی می‌کند که رشد تولید ناخالص داخلی جهانی از 6.1 درصد در سال 2021 به 3.2 درصد در سال 2022 و 2.9 درصد در سال 2023 کاهش خواهد یافت. این کاهش چشمگیری است. اما همچنان بعید می‌داند که رشد جهانی به آستانه دو چهارم منفی برسد. حتی با معیارهای سهل‌تر مانند رشد تولید ناخالص داخلی زیر 2.5 درصد، رکود جهانی بسیار اجتناب‌ناپذیر است.

2. آن او کروگر: وقتی همه‌گیری COVID-19 شروع شد، مردم هزینه‌های خود را کاهش دادند. اگرچه به دلیل اقدامات مهار بیماری همه گیر، بیکاری افزایش و عرضه به شدت کاهش یافت، بسیاری از کاهش درآمد بالقوه توسط سیاست های دولت جبران شد. در ایالات متحده حتی برای بیکار بودن هم پول می دادند. نتیجه این بود که پس انداز شخصی افزایش یافت. وقتی محدودیت‌های مربوط به کووید بعداً کاهش یافت، تقاضا به سرعت افزایش یافت. اختلالات زنجیره تامین، زمان مورد نیاز برای شروع مجدد تولید، و ادامه کمبود کارگر به کاهش قابل توجهی در پاسخ به عرضه منجر شد. در ایالات متحده، این افزایش تقاضا در ابتدا بسیار بیشتر از افزایش عرضه بود که منجر به فشارهای تورمی شد. اگرچه فدرال رزرو پاسخ داده، اما واضح است که هنوز تقاضای مازاد در اقتصاد وجود دارد و تداوم انقباض بر آن تاثیر می گذارد. 
اقدام متعادل کننده فدرال رزرو دشوار است: کاهش تقاضا برای برخی، اما نه بیش از حد ضروری است. در همان زمان، موجودی ها (افزایش هایی که در آن تا حدی ذخایر در زمان کمبود عرضه منعکس می شود و به طور اجتناب ناپذیری کاهش می یابد) شروع به انباشته شدن می کنند و خرده فروشی در حال کاهش است. این که آیا تشدید سیاست فدرال رزرو به اندازه کافی رشد تقاضا را با افزایش عرضه کنترل می کند یا خیر، تعیین کننده این است که آیا فشارهای تورمی یا رکودی در ایالات متحده غالب است یا خیر. اگر قضاوت سیاستگذاران درست باشد، ایالات متحده می تواند دوباره به نرخ تورم هدف فدرال رزرو و رشد رضایت بخش بدون سقوط در رکود دست یابد. آنچه در بقیه اقتصاد جهانی اتفاق می افتد حتی نامشخص تر است. اثرات جنگ در اوکراین و کمبود انرژی اروپا، رکود اقتصادی چین و مشکلات بدهی احتمالی برخی از اقتصادهای در حال توسعه و بازارهای نوظهور در حال حاضر نامشخص است. اینکه تعادل ریسک ها به سمت تورم، رکود، یا فرود آرام ناشی از تلاطم فعلی باشد به موارد ناشناخته ای مانند مدت زمان جنگ اوکراین و همچنین عوامل ذکر شده در بالا بستگی دارد اما رکود جهانی قطعا اجتناب ناپذیر نیست.

3. جیم اونیل: برخلاف رویه رایج در اقتصادهای غربی، رکود جهانی واقعاً به عنوان دو فصل متوالی رشد منفی تولید ناخالص داخلی تعریف نمی شود، زیرا در بسیاری از اقتصادهای بزرگ در حال ظهور، مانند هند چنین شرایطی به ندرت ایجاد می شود. حتی اگر بسیاری از اقتصادهای غربی فصل‌های متوالی رشد منفی را تجربه کنند، می‌توانیم با یک رکود «جهانی» مواجه شویم که در آن رشد تولید ناخالص داخلی جهانی به طور متوسط حدود 2 درصد است. در طول 25 سال گذشته، ایالات متحده و چین بیش از 80 درصد از رشد سالانه تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص داده اند. بنابراین، اگر این دو اقتصاد هر دو در نسخه های مربوط به خود از رکود باشند، آنگاه عملاً رکود جهانی را تضمین می کند. با توجه به ضعف ها و چالش های فعلی آنها، چنین سناریویی کاملاً ممکن است. اما من نسبت به چند ماه پیش کمتر در این مورد متقاعد هستم. دلیل آن این است که شواهد خزنده ای وجود دارد که نشان می دهد افزایش تورمی – حداقل تا کنون – گذرا بوده است، با کاهش قیمت کالاها و معیارهای انتظارات تورمی بلندمدت کاملاً باثبات. اگر این روند ادامه پیدا کند، بانک‌های مرکزی مجبور نخواهند بود اقتصاد خود را بیشتر برای تثبیت قیمت‌ها تضعیف کنند. همه اینها گفته شد، تأثیر منحصر به فرد روسیه بر قیمت گاز طبیعی اروپا به این معنی است که رکود اقتصادی در اروپا بدون پیشرفت بزرگ در جنگ اوکراین کاملا محتمل است که متأسفانه، در حال حاضر چندان محتمل به نظر نمی رسد.

4. استفن اس. روچ: علی‌رغم مشکلات پیش‌بینی هر چیزی در این روزها، توپ کریستالی ترک خورده و فرسوده من شاهد یک رکود جهانی در سال آینده است. برای من، ارزیابی ریسک رکود همیشه یک فرآیند دو مرحله‌ای بوده است: هشدار سرعت توقف و اثرات شوک‌های اجتناب‌ناپذیر. اقتصادها – چه در کشورهای منفرد و چه در کل جهان – که به سرعت به توقف نزدیک می شوند، انعطاف پذیری لازم برای مقاومت در برابر ضربه شوک ها را ندارند. برای اقتصاد جهانی، پنج رکود اخیر همگی زمانی رخ داده اند که رشد تولید ناخالص داخلی جهان به زیر 2.5 درصد کاهش یافته است. این نشان دهنده یک درصد کسری نسبت به میانگین 3.5 درصدی پس از سال 1980 است. به این ترتیب، زمانی که رشد جهانی در محدوده 2.5٪ تا 3.5٪ قرار می گیرد، قانون من این است که هشدار سرعت توقف را به صدا درآورم. 

- یک پیش بینی کامل از رکود جهانی

چندین تجدیدنظر پیش‌بینی اخیر در «چشم‌انداز اقتصاد جهانی» صندوق بین‌المللی پول نشانه‌های غیرقابل انکار هشدار سرعت توقف را به‌شمار می‌آورد. تخمین رشد جهانی فعلی صندوق برای سال 2022 به میزان 3.2 درصد، بازبینی خیره کننده 1.7 درصدی نسبت به ارزیابی اکتبر 2021 را نشان می دهد و آخرین برآورد آن از رشد جهانی 2.9 درصدی برای سال 2023 در نیمه پایینی منطقه خطر توقف سرعت است. بازنگری های نزولی بیشتر محتمل است. اقتصاد اروپا – که تحت تأثیر کمبود انرژی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین، تورم بالاتر، و انقباض پولی بانک مرکزی اروپا قرار گرفته است – باید راهگشا باشد. اقتصاد ایالات متحده به تازگی شروع به احساس اثرات تاخیری یک تغییر بسیار محدودتر در سیاست فدرال رزرو شده است. و اقتصاد در حال تلاش چین، که از کاهش اهرم‌زدایی بخش دارایی و قرنطینه‌های صفر کووید درگیر است، فاقد بالشتکی است که از عود رکود جهانی در طول سال‌های 2012-2016 جلوگیری کند. در مجموع، اروپا، ایالات متحده و چین حدود نیمی از تولید ناخالص داخلی جهان را بر اساس برابری قدرت خرید تشکیل می دهند. از آنجایی که هیچ اقتصاد دیگری قادر به پر کردن خلاء نیست، می ترسم رکود جهانی در واقع اجتناب ناپذیر به نظر برسد.

منبع: پراجکت سیندیکیت