ترکمنستان: سردار بردی محمداف کیست؟

دیپلماسی ایرانی: سابقه رئیس جمهور بعدی ترکمنستان چیز عجیبی ندارد. سردار بردی محمداف، پسر قربانقلی، رهبر کنونی، که در آخر هفته خبر از آمادگی خود برای کناره گیری از قدرت داد، صعودی ناگهانی در نردبان قدرت را تجربه کرده است.

باید اعتراف کرد که اطلاعات نه چندان زیادی در این زمینه وجود دارد که بتوان از طریق آن با قطعیت در مورد شخصیت این فرد چهل ساله سخن گفت. سردار بردی محمداف به ندرت در جمع سخن می گوید. در موارد معدودی که در خارج از کشور سخنرانی کرده، با وابستگی تمام از روی متن صحبت های خود را خوانده است. در حالی که قربانقلی سعی می‌کند رفتاری با نشاط از خود به نمایش بگذارد، سردار خجالتی است و تقریبا در هیچ یک از کارهای عجیب مورد علاقه پدرش شرکت نکرده است.

حساب‌های رسانه‌ ای در تبعید هم اخبار دلگرم‌ کننده ای مخابره نمی کنند. سردار در گزارش های آن ها به عنوان یک شخصیت بداخلاق شناخته می شود.

اما کاملا قابل پیش بینی بود که در روز ۱۴ فوریه، یعنی زمانی که اعضای حزب دمکرات گرد هم آمدند تا به اتفاق آرا به نامزدی سردار رای دهند، تنها چیزهای خوبی برای گفتن درباره وی داشته باشند. یک مقاله متعلق به خبرگزاری دولتی در مورد این مجمع چنین گزارش می دهد: «سخنرانان به ویژگی های عالی رهبری و قدرت سازماندهی نامزد خود برای ریاست جمهوری اشاره کردند. او به عنوان فردی متواضع و دوست داشتنی، یک مرد خانواده دوست و کسی که به دنبال زندگی سالم است، مورد احترام همکاران خود می باشد.»

همین مقاله خلاصه ای از سابقه شغلی او تا به امروز را ارائه داده است. سردار در سال ۲۰۰۱ از دانشگاه دولتی کشاورزی ترکمنستان فارغ التحصیل شده است. در حین کار در سفارت ترکمنستان در مسکو که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ به طول انجامیده، تحصیلات خود را به طور همزمان در آکادمی دیپلماتیک وزارت خارجه روسیه دنبال می کرده است. سال‌های پس از آن هم به نظر می رسد در راهی قدم برداشته که وی را به سرعت برای رهبری کشور آماده کرده است. او به مدت سه سال، یعنی تا سال ۲۰۱۳ میلادی، به عنوان معاون در سازمانی دولتی مشغول به کار بوده که مسئولیت مدیریت منابع انرژی کشور را بر عهده داشته است. همچنین، برای یک دوره دو ساله در سال های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷، ریاست اداره اطلاع رسانی وزارت خارجه را بر عهده داشته است. در نوامبر ۲۰۱۶ هم به عنوان نماینده مجلس انتخاب شده است.

از مارس ۲۰۱۸، زمانی که به عنوان معاون وزیر امور خارجه منصوب شده، به سرعت مجموعه ای از مشاغل مهم را در دست گرفته است. وی در ژانویه ۲۰۱۹ معاون استاندار زادگاهش آخال شده و تنها پنج ماه بعد به عنوان استاندار انتخاب شده است. یک سال به عنوان وزیر صنعت دوام آورده و در فوریه ۲۰۲۱ این شغل را ترک و پست فعلی خود را به عنوان معاون نخست وزیر با تمرکز بر امور اقتصادی آغاز کرده. سردار از زمان شروع به کار در آخرین شغل خود، سفرهای متعددی را به خارج از کشور داشته و به طور فزاینده ای به عنوان نماینده واقعی پدرش ایفای نقش کرده است.

معاونت نخست وزیری بالاترین درجه بعد از ریاست جمهوری است که هر مقام ترکمن می تواند به آن نائل شود چرا که رئیس جمهورهمزمان به عنوان رئیس کابینه هم مشغول است. بنابراین منصب نخست وزیری عملا وجود ندارد.

اما سردار بردی محمد اف در نقش های دیگر نیز تاثیر داشته است. همزمان با تصدی سمت معاون نخست وزیری، ریاست شورای امنیت ملی به او داده شده و همچنین به عنوان ریاست اتاق عالی کنترل، که نهادی برای نظارت بر هزینه های دولت است، منصوب گشته است. برای آن دسته از افرادی که به سمت های نمادین بها می دهند، باید گفت که فرزند رئیس جمهور ترکمنستان در اواسط آوریل ۲۰۲۱، رهبری انجمن بین المللی پرورش اسب آخال تکه مستقر در عشق آباد را از پدرش تحویل گرفته است. این نژاد اسب در ترکمنستان مورد احترام ویژه قرار دارد و توسط دولت به عنوان موضوع اصلی «آیین اسب» تبدیل شده است. قربانقلی از زمان تاسیس آن در سال ۲۰۱۰ ریاست این سازمان را بر عهده داشت.

این طیف از تجربیات شغلی، سردار را از جهات مهمی با پدرش متمایز می کند. با وجود تمام وسواس آسیب‌ شناختی قربانقلی در مدیریت خرد – وی تمام توجه خود را تنها به موضوعات بی اهمیتی مانند درست کردن چاله‌های خیابان داد – به طور کامل مشخص نیست که فرزند وی درک روشنی از وضعیت واقعی کشور داشته باشد. البته از لحاظ تاریخی در دیکتاتوری‌های تک نفره این امری عادی بوده است که پادوهای اطراف دیکتاتور از ترس خشمگین شدن فرماندهان خود، آن ها را در تاریکی نگه داشته باشند.

این در حالی است که سردار بردی محمداف به طور خاص وظیفه نظارت دقیق بر وضعیت اقتصاد کشور را بر عهده داشته است. این وظیفه در مواقعی با تلاشی سختگیرانه انجام شده که یادآور بردی محمداف ارشد بوده است. در جلسه کابینه در ماه دسامبر، پدرش به وی ماموریت انجام نظارت بر مناطق مختلف ترکمنستان را داد تا از عدم افزایش قیمت توسط بازاریان در آستانه تعطیلات سال نو میلادی اطمینان حاصل کند.

واینکه جوان بودن رئیس جمهور آینده به این معناست که او تقریبا اولین رئیس دولت در آسیای میانه خواهد بود که با عرصه دیجیتال آشنایی دارد. در صورتی که بخواهد، وی باید توانایی این را داشته باشد که از منابع فناوری اطلاعات استفاده کند تا بتواند درک روشن تری از روایت جهان خارج در مورد ترکمنستان به دست آورد، که در نتیجه خطر غرق شدن او در اطلاعاتی که توسط عوامل فریبنده به وی رسانده می شود را به میزان قابل توجهی کمتر خواهد کرد.

اما معما اینجاست که آیا سردار اصلا در مورد جهان کنجکاو و پذیرای ایده های جدید است یا نه؟‌ گفته می شود که او علاوه بر ترکمنی و روسی به زبان انگلیسی نیز صحبت می کند، اگرچه قرائت از متن سخنرانی در تمام مدتی که در اجلاس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل در سال ۲۰۲۱ در گلاسکو برگزار می شد، نشان می دهد که او چندان هم با این زبان راحت نیست. در واقع سردار بردی محمداف با هیچ زبانی برای صحبت در جمع راحت نیست. در مجمع بین المللی اقتصاد در سن پترزبورگ که در ماه آوریل برگزار می شد حتی صحنه ای عجیب رخ داد: وی به صورت رباتیک در حال قرائت یک سخنرانی بیهوده در رابطه با توسعه شهری در ترکمنستان بود که بعد از چهار دقیقه مجری برنامه ناگهان سخنرانی او را قطع کرده و تذکر داد که باید صحبت های خود را جمع بندی کند.

ظاهرا سردار نسبت به پدرش اعتماد به نفس بیشتری دارد، اما شخصا بدعنق است. به گفته وب سایت «کرونیکلز آف ترکمنستان» که در وین مستقر است، زمانی که فرزند رئیس جمهور ترکمنستان استان آخال را اداره می کرده، رفتاری بسیار شبیه به مستبدان داشته است. یکی از منابع به این وب‌ سایت در تبعید گفته که عبارت مورد علاقه سردار بردی محمداف در هنگام صحبت با زیردستان خود همیشه این بوده: «گردنت را خواهم شکست.»

این خشکی رفتار اما طرفداران شیرین کاری های بی شمار قربانقلی بردی محمداف را که شامل شلیک اسلحه به سمت اهداف در حین دوچرخه سواری، انجام حرکات نمایشی با خودرو تنها چند متر دورتر از لبه چاله آتشین [دروازه جهنم]، و شلیک با مسلسل به بشکه های انفجاری می شد را ناامید خواهد کرد. و البته اسب سواری! اسب سواری به مقدار قراوان!

با توجه به علاقه سنتی ترکمن ها به اسب ها، مشخص نیست که او از بودن در کنار اسب ها لذت می برد یا نه و این هم برای سردار مشکل ساز خواهد بود. شایعه ای که مدت هاست در محافل خارج از ترکمنستان می چرخد، حاکی از آن دارد که فرزند رئیس جمهور ترکمنستان حتی ممکن است از اسب ترس داشته باشد و نتواند سوار آن بشود. وقتی پدر و پسر در ماه ژوئن از یک مجموعه سوارکاری دولتی بازدید کردند، سردار بر روی زین ناآرام و ناراحت به نظر می رسید و پدرش مجبور بود تا اسب پسرش را با گرفتن افسارش هدایت کند. با این حال، همه این نکات منفی غیرقابل تایید ممکن است تنها یک تلاش خام برای تضعیف جایگاه او در میان هموطنانش باشد.

در هر صورت، اگر بیزاری سردار بردی محمداف از سرگرمی های دمدمی مزاج ناشی از وجدان کاری وی و تعهد جدی برای ایجاد تغییرات مثبت باشد، تعداد کمی از ترکمن ها ممکن است از آن شکایتی داشته باشند. اما اگر که رفتار شنیع او نشان دهنده قصد وی برای دنبال کردن یک خط مشی سخت و مشت آهنین باشد، در آن صورت باید گفت که آینده تاریکی در انتظار وی خواهد بود.

منبع: اوراسیانت / ترجمه: علی مفتح