پیشرفت هسته‌ای ایران فراتر از احیای برجام است

دیپلماسی ایرانی: در بیست ماه گذشته، ماموران اطلاعاتی اسراییل، یک دانشمند ارشد هسته ای ایران را ترور کردند و انفجارهای عمده ای را در چهار تاسیسات هسته ای و موشکی ایران انجام دادند به این امید که دستیابی ایران به بمب هسته ای را به تاخیر اندازند اما مقام های اطلاعاتی اسراییل و بازرسان بین المللی می گویند که ایران به سرعت این تاسیسات را سرپا و عملیاتی کرده و اغلب هم ماشین های پیشرفته تری نصب کرده که می توانند با سرعتی بیشتر به غنی سازی اورانیوم بپردازند. یک مقام آمریکایی به طعنه می گوید این همان طرح "دوباره سازی بهتر Build Back Better" (اشاره به برنامه بازسازی دولت بایدن)  است.

چندین مقام آمریکاییِ آشنا به گفت وگوهای پشت پرده می گویند که مقام های دولت بایدن به اسراییلی ها هشدار داده اند که هرچند حملات مکرر به تاسیسات هسته ای ایران ممکن است از نظر تاکتیکی، خشنودکننده باشد اما نهایتا نتیجه وارونه ای می دهد. 

مقام های اسراییلی این هشدار آمریکایی ها که شما تنها به بازسازی برنامه هسته ای ایران، سرعت می دهید را نادیده گرفته و گفته اند که قصد کوتاه آمدن ندارند. این هم یکی از زمینه های پرشماری است که آمریکا و اسراییل بر سر منفعت دیپلماسی به جای زور، با هم اختلاف نظر دارند.

پنج ماه پیش، مقام های شرکت کننده در گفت وگوهای وین، به احیای برجام خوشبین بودند و عمدتا بر سر متن کار هم توافق حاصل شد. اکنون با بدبینی بیشتری به وین باز می گردند. به نظر می رسد که اکنون، آن متن مرده و چشم انداز بایدن برای بازگشت به توافق در نخستین سال ریاست جمهوری اش و سپس دستیابی به توافقی "محکمتر و طولانی تر" کاملا رنگ باخته است.

علی باقری کنی، حتی نامی هم از گفت وگوی هسته ای نمی برد و به جای آن می گوید "گفت وگو برای رفع تحریم های غیرقانونی و غیرانسانی". آمریکایی ها هم می گویند که اگر ایران در برابر گفت وگوها دیوار بکشد، به گزینه های دیگر روی می آورند.

اما در داخل کاخ سفید، این روزها به این گزینه فکر می شود که آیا امکان نوعی توافق موقت وجود دارد که اورانیوم با غنای بالاتر ایران و تبدیل آن به سوخت فلزی را متوقف کند و آمریکا هم شمار محدودی از تحریم ها را آسانتر کند؟ چنین توافقی، مشکل را حل نمی کند اما شاید فرصتی را برای گفت وگو بوجود آورد و تهدیدهای اسراییل برای بمباران تاسیسات هسته ای ایران را هم متوقف سازد.

خریدن زمان، شاید هم زمان زیاد، چه بسا که کار کارسازی باشد. بسیاری از مشاوران بایدن تردید دارند که اعمال تحریم های تازه بر بخش های رهبری، نظامی و نفتی ایران – فراتر از 1500 تحریم ترامپ، بتواند به موفقیتی بیش از گذشته برای فشار بر ایران و تغییر رویکردش دست یابد.

همچنین گام های شدیدی که سال های پیش موفق بودند، اکنون چه بسا نتیجه مورد نظر را نداشته باشند. در درون آژانس امنیت ملی و فرماندهی سایبری آمریکا، این اجماع وجود دارد که اکنون به نسبت ده سال پیش، انجام آن نوع حملات سایبری که آمریکا و اسراییل انجام می دادند، دشوارتر شده است. مقام های کنونی و پیشین آمریکا و اسراییل گوشزد می کنند که ایرانیان از آن زمان، سپرهای دفاعی خود را بهتر کرده و نیروهای سایبری خودشان را دارند که طبق هشدار هفته گذشته دولت آمریکا، به شکل فزاینده ای در داخل آمریکا فعال هستند.

در این میان، خلاء بازرسی های بین المللی هم یک نگرانی ویژه است چرا که ایرانی ها اعلام می کنند که تقریبا 55 پوند اورانیوم با خلوص شصت درصد دارند. به نظر می رسد منظور اصلی ایران از این کار، افزایش فشار بر غرب است.

دولت بایدن در پیوستن دوباره به برجام تاخیر کرد و دیپلمات های اروپایی در گفت وگوهای خصوصی می گویند که این تاخیر، زیانبار بود. یک مقام ارشد دولت آمریکا می گوید که در ماه ژوئن، توافق برای بازگشت به برجام "تقریبا کامل شده بود" اما بر ما روشن شد که ایران، کار را متوقف کرده تا رییس جمهوری تازه بر سر کار بیاید.

هرچند مقام های اروپایی می گویند که در صورت ادامه بن بست کنونی، به دنبال یک طرح B نیستند اما در کاخ سفید، پنتاگون و وزارت امور خارجه آمریکا، انواع این طرح ها، از انزوای اقتصادی گرفته تا خرابکاری، مورد بررسی قرار می گیرد. هرچند جو بایدن در این باره گفت که فعلا نمی خواهد نظری بدهد اما اسراییلی ها نظر می دهند و می گویند که در حال سرعت دادن به طرح های عملیاتی و آمادگی خود برای برخورد با تهدید نظامی هسته ای ایران هستند.

شاید به نقطه ای برسیم که به گفته مقام های دولت بایدن، آنها مجبور شوند اعلام کنند که برنامه هسته ای ایران پیشرفته تر از آنی است که بتوان به توافق 2015 بازگشت. رابرت مالی ماه گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: "این یک ساعت زمانی نیست، یک ساعت فن آورانه است. ممکن است به نقطه ای برسیم که برنامه هسته ای ایران، آنقدر به جلو رفته باشد که امکان بازگشت آن وجود نداشته باشد. شما نمی توانید یک جسد مرده را احیا کنید."

منبع: نیویورک تایمز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی