افغانستان در میان عداوت طالبان و خطر وقوع یک جنگ منطقه ای

نویسنده: وس شینوی

دیپلماسی ایرانی: در سالگرد حادثۀ 11 سپتامبر جهان همچنان در حال تغییر و تحول است و البته نه به سمت بهتر شدن. همه ما با یادآوری آن حادثه همان احساسات ناراحت کننده را تجربه می کنیم. اکنون پس از سقوط کابل و در پی آن سکوت تمامی دولت ها در خصوص آیندۀ افغانستان  بار دیگر احساس تلخکامی و مرارت را تجربه می کنیم.

فوزیه کوفی، تنها عضو زن هیأت مذاکره کننده با طالبان تصمیم گرفت در خلال سمپوزیوم «افغانستان، طالبان و آینده» که روز 10 سپتامبر در رم برگزار شد، با این موضوع مواجه شود. اکنون که بیستمین سالگرد 11 سپتامبر را پشت سر نهاده ایم زمان آن فرا رسیده که روی مسائل امروز متمرکز شویم تا از تکرار رویدادهای اسفبار مشابه جلوگیری کنیم.

توافقات دوحه فقط توسط آمریکا و گروه تروریستی طالبان به امضا رسیدند که این امر باعث شد کابل به دست گروه غیرقانونی طالبان بیفتد. عجیب است که قانونی بودن امضا و اجرای توافقات دوحه در دادگاه های آمریکا مورد اعتراض قرار نگرفت و حامیان افغان علیه دولت آمریکا به سبب فراهم آوردن امکان تصاحب تروریستی کشورشان بدون درگیر ساختن دولت منتخبشان پرونده سازی نکردند.

با نبردهای داخلی که تأخیر در اعلام یک دولت جدید را باعث شدند این مسأله عجیب تر می شود. در واقع روز 15 اوت کابل به اشغال طالبان درآمد اما بیش از سه هفته زمان لازم بود تا دولت موقت منصوب شود. هیبت الله آخوندزاده، رهبر معظم در این رابطه سکوت اختیار کرد و ایمن الظواهری که گفته می شد در قید حیات نیست، به طرز معجزه آسایی در بیستمین سالروز حادثۀ 11 سپتامبر در یک ویدئو ظاهر شد.

افغانستان از اقوام و مذاهب مختلفی تشکیل شده لیکن 48 درصد آن را پشتون ها تشکیل می دهند. طالبان از شاخه های مختلف فرقه های پشتون تشکیل شده اند. قدرت بین کسانی که ریشه در استان بزرگ قندهار دارند و شبکه حقانی که در لویه پکتیا ریشه دارند، تقسیم شده است. هر دوی این استان ها از افغانستان تا پاکستان امتداد دارند.

در حالی که طالبان کنونی ریشه در قندهار دارند، شبکه حقانی از سرزمین پکتیا هستند که تحت کنترل پاکستان است. رهبران قندهاری مانند ملاعمر، عبدالغنی برادر علاقه ای به ISI  (سازمان اطلاعات نظامی پاکستان) ندارند. این در حالی است که این سازمان کنترل حقانی ها را در دست دارد و به طور همزمان خواستار آن است که در دولت جدید افغانستان به نقش آفرینی بپردازد. در حالی که قندهاری ها ملی گرا هستند و شاید حاضر باشند توافقات صلح آمیزی پیدا کنند و با سایر اقوام افغان یک دولت جامع تشکیل دهند. حقانی ها وهابی و افراط گرا هستند و از همان ابتدا بزرگترین حامی داعش خراسان، القاعده و سایر گروه های تروریستی بوده اند.

ISI که بیشتر توسط پنجابی ها هدایت می شود، تاکنون از اکثر رهبران طالبان که ازسال 2001 در تبعید به سر می برند، حمایت کرده است. روابط میان این سازمان با طالبان از همان زمان اشغال شوروی آغاز شده بود یعنی همان زمانی که مجاهدین افغان در پاکستان آموزش می دیدند.

در هر صورت برای جامعۀ بین الملل و برای افغانستانی هایی که هنوز به یک جمهوری اسلامی میانه رو در افغانستان اعتقاد دارند، بهترین راهبرد تشکیل یک دولت در تبعید است که رسماً توسط امرالله صالح رهبری شود. اکثرسفارتخانه ها، دیپلمات ها و بوروکرات های افغانستان که در 20 سال اخیر شکل گرفتند از یک چنین دولت در تبعیدی حمایت خواهند کرد. دولتی که چنانچه در سطح بین المللی مورد حمایت قرار گیرد هم از قدرت و هم از ابزار لازم برای مذاکره مستقیم با طالبان برخوردار خواهد بود. در غیر این صورت این خطر وجود دارد که پس از آنکه ژنرال حمید فتیلۀ یک جنگ داخلی افغان – پشتون را با این امید که پاکستان بتواند از آن بهره ببرد، روشن کرد، موضعگیری صورت نگیرد. اغلب کسانی که با آتش بازی می کنند تا خانۀ همسایه را به آتش بکشند، سرانجام خود طعمه آتش می شوند.

منبع: ایل جورناله (ایتالیا) / تحریریه دیپلماسی ایرانی