در خاورمیانه به ترکیه ای نیاز است که با همه صحبت کند
ترکیه و لزوم حل مشکلات منطقه ای اش
عمر اُون هُن – آقای اون هن متولد سال ۱۹۶۰ در پاریس است. وی در سال ۱۹۸۵ وارد وزارت امور خارجه ترکیه شد. در سفارتخانه های این کشور در ریاض و دمشق و همچنین در نمایندگی های دائمی ترکیه در سازمان امنیت و همکاری اروپا و ناتو مشغول به کار بوده است. ایشان همچنین به عنوان سرکنسول در نیویوک و سفیر در دمشق و مادرید هم خدمت کرده است. در دو مسئولیت آخر خود، آقای اون هن به عنوان قائم مقام معاون وزیر در امور خاورمیانه و آسیا و همچنین در اداره کل امور امنیت بین الملل حضور داشته است.
دیپلماسی ایرانی: پس از بهار عربی، مشکلاتی جدی در روابط میان ترکیه و اعراب که از سال های ۱۹۹۰ میلادی به بعد در همه زمینه ها توسعه یافته بود، به وجود آمد.
بسیاری از کشورهای عربی منطقه ادعا کردند که ترکیه از سیاست های اخوان المسلمین پیروی و در امور داخلی اعراب مداخله می کند. یک نوع تصور «تهدید از سوی ترکیه» ایجاد شد. روابط ما با اسرائیل، کشور غیر عرب منطقه نیز در حال حاضر به پایین ترین حد خود رسیده است. کشورهای فرامنطقه ای که با افزایش نفوذ ترکیه در منطقه آشفته شده بودند به این نگرانی ها دامن زدند. چرا چنین اتفاقی افتاده است؟ به گفته برخی، این ها همه بازتاب سیاست اصولی و اخلاق مدار و صدای مظلوم بودن است. برای برخی دیگر، این ها پیامدهای طبیعی سوء مدیریت و شکست سیاست خارجی است. بعضی ها هم می گویند که پرده ها کنار رفته و عیوب آشکار شده است.
بسیار مهم است که در سیاست خارجی باعث ترس شرکای خود نشویم، دشمن تراشی نکنیم و از کارها و گفته هایی که باعث اتحاد رقبا می شود تا حد ممکن پرهیز کنیم. به طور قطع، هرچیزی که احتیاج باشد باید برای حفظ حقوق و امنیت خود انجام دهیم. اگرچه باید گفت که موثرترین راه برای حفظ منافع ملی یک سیاست عاقلانه، منسجم و و عاری از انگیزه های ایدئولوژیکی و ارتجاعی است. در غیر این صورت، کشور و منافع ملی ما زیان خواهد دید.
برای مثال، باید پرسید که آیا وخامت روابط ما با اسرائیل باعث خدمت به آرمان های فلسطینیان و همچنین پیشبرد سیاست های ما شده است؟ نخیر! برعکس، باعث شده است تا ترکیه در خارج از بازی بماند. در پایان سال ۲۰۰۸ ، ترکیه سهم عمده ای در پذیرش توافقنامه در شرم الشیخ داشت که بباعث پایان یافتن حمله اسرائیل به غزه شد. اما در ماه مه ۲۰۱۲ ما فقط نظاره گر حوادث میان اسرائیلی ها و فلسطینی ها بودیم. تنها مشارکت آشکار ترکیه تظاهرات هزاران نفر در مقابل نمایندگی های اسرائیل و در زمانی بود که ممنوعیت های همه گیری کرونا به سخت ترین شیوه ممکن اجرا می شد.
موضع ما در مورد مسائل مربوط به فلسطین هم مورد استقبال کشورهای عربی قرار نگرفت. دقیقاً برعکس! صدای ترکیه آن قدر بلند بود که به ویژه بخش ایدئولوژیک مخالفان در خیابان های کشورهای عربی از آن برای انتقاد از رهبران کشورهای خود استفاده کرد. این وضعیت باعث شد تا دولت های عربی از دست ترکیه عصبانی شوند. واکنش های ما هنوز درون خودمان مانده است. البته کودتا و حوادث دردناک مصر در سال ۲۰۱۳ بسیار بد بود، اما آیا باید باعث می شد تا روابط ما تا این حد وخیم شود؟ وخامت روابط پیامدهای منفی در هر زمینه ای از سیاست تا تجارت و از امنیت تا گردشگری داشته است.
وزنه های سنگین در شرق دریای مدیترانه اسرائیل و مصر و وزنه های سنگین جهان عرب عربستان و مصر هستند. تا حد ممکن، حفظ روابط خوب با این کشورها و یا حداقل حفظ روابط معقولانه بسیار مهم است. روابط معقولانه به معنای نادیده گرفتن یا پذیرفتن اشتباهات کشور مقابل نیست. برعکس، این نوع رابطه برای بررسی اعتراضات و پیشنهادات ما در جهت اصلاح اشتباهات مفید خواهد.
سوریه و همچنین لیبی از جهات مختلف برای ما کشورهای بسیار مهمی محسوب می شوند. در اینجا، حرکت های صحیح مزایایی را به همراه خواهد داشت و حرکت های اشتباه مشکلات بیش تری را به وجود خواهد آورد.
این روزها، ما در حال تلاش برای توسعه روابط خود با کشورهای منطقه هستیم. خیلی دیر این کار صورت گرفت اما تصمیم درستی بود. برخی سوالات در ارتباط با این تلاش ها به ذهن خطور می کند. به عنوان مثال، در کدام یک از دلایل وخامت روابط ما با مصر تغییر مثبتی وجود داشته و یا به دنبال اصلاح آن بوده ایم؟ ویا اینکه، در دوره ای که روابط ما با مصر، اسرائیل، یونان، بخش روم نشین قبرس جنوبی و امارات متحده عربی رو به وخامت نهاد، آن ها در قالب های مختلف گرد هم آمدند و مشارکت هایی را حول محور «ترکیه، کشوری که باعث ایجاد مزاحمت می شود» به وجود آوردند. آن ها مجمع گازی شرق مدیترانه را تشکیل دادند. آن ها در زمینه انرژی با یکدیگر وارد همکاری شدند. همکاری های نظامی و تمرینات مشترک داشتند و دست به اعزام نیرو زدند. حتی اگر روابط خود را در حال حاضر ترمیم کنیم، آیا امکان جبران این زیان ها وجود دارد؟ آیا حتما باید این خسارت ها را متحمل می شدیم؟
اگرچه این ها سوالاتی بی اهمیت نیستند، اما نکته مهم تر در حال حاضر این است که اقدامات مناسب را در جهتی درست اتخاذ کنیم و از دوره فراز و نشیب خارج شویم. آسان نخواهد بود! درست کردن همیشه سخت تر از خراب کردن است. امیدواریم تلاش ها نتایج مثبتی به همراه داشته باشند.
پشت کردن به منطقه خاورمیانه نه به نفع ما است و نه واقع بینانه خواهد بود. اما ما نباید تفاوت مهم بین علاقه مندی به منطقه و توسعه همکاری ها در هر زمینه ای را با ورود به روابط و مسائل میان اعراب نادیده بگیریم. همچنین، فراموش نکنیم ترکیه ای که روابط خوبی با غرب و سایر کشورها داشته باشد مقبولیت بیش تری نسبت به ترکیه ای که دارای روابط بد با آن ها است، خواهد داشت. باید تلاش کنیم تا اطمینان حاصل شود که کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای ترکیه را نه به عنوان یک تهدید مشترک، بلکه باز هم به عنوان یک کشور شریک و یک فرصت بینند.
منبع: مرکز سیاست های آنکارا / ترجمه: علی مفتح
نظر شما :