مخاطرات پهپادهای از نوع ترکیه ای

نویسندگان: ویوک وادوا Vivek Wadhwa (حقوقدان هاروارد) و الکس سالکور Alex Salkever (کارشناس فن آوری)

دیپلماسی ایرانی: در یک فیلم سینمایی علمی تخیلی دهه 1980، یک سوپر ربات بی پروا، مشتاق کشتن آدم هاست. امروز این تصویر کاملا تخیلی، به یک واقعیت تبدیل شده و ربات هایی که آدم ها را شکار می کنند همه جای جهان به فروش می رسند و در میدان های جنگ به کار گرفته می شوند با این تفاوت که این ربات ها، اکنون پهپادهای قاتلی هستند که بطور خودکار عمل می کنند.

ادعا می شود که پهپاد کارگو-2 ساخت ترکیه، می تواند بطور خودکار و با بکارگیری فن آوری تشخیص چهره (هوش مصنوعی)، اهداف انسانی را شناسایی و نابود کند. این یک گام بزرگ فن آورانه، جلوتر از ناوگان های پهپادی است که نیازمند کنترل از راه دور توسط اُپراتورهای انسانی هستند. یک گزارش شورای امنیت سازمان ملل می گوید که "از کارگو-2 در جنگ داخلی لیبی برای انجام حملات خودکار علیه اهداف انسانی استفاده شده و توانسته است کاروان های لجستیک نظامی و اهداف انسانی را بدون نیاز به تماس با اُپراتور یا مهمات، هدف قرار دهد."

دسترسی آسان و گسترش توانایی های این پهپادها، به چالشی فوری برای همه بشریت تبدیل شده است. نکته نخست اینکه چنانچه برای جلوگیری از ساخت و فروش آنها توافق نکنیم، قاتلان خودکاری همچون کارگو-2 به زودی در دسترس هر کسی خواهند بود از دولت های شرور گرفته تا باندهای جنایتکار و افراد روان پریش. دوم، دسته هایی از پهپادهای قاتل می توانند به دلیل شمار زیاد خود، لایه های دفاعی علیه تهدیدهای تروریستی را که توسط کشورهای دارای فن آوری پیشرفته ایجاد شده است، بی اثر کنند. سوم، با خلق چالش های تازه در جنگ نامتقارن، این پهپادها می توانند موازنه قدرت را در مناطق گوناگون جهان برهم زنند و نواحی باثبات را نیز به میادین جنگ تبدیل سازند.

پهپادها، اساسا همان گوشی های هوشمند تلفن همراه هستند که توان پرواز دارند و بعنوان یک دستاورد جانبی در فن آوری گوشی های هوشمند به شمار می روند. آنها در حال دسترسی به بُعد سومی هستند که اساسا آزاد است و فرصت های تجاری تازه ای را خلق می کند: این پهپادها می توانند مواد خوراکی، دارو و لوازم پزشکی را با استفاده از فن آوری تشخیص چهره، به دست متقاضی برسانند و همین توانایی ها می تواند آنها را به سلاحی در دست تروریست ها تبدیل کند. اگر هم اکنون سد راه چنین تحولاتی نشویم، باید منتظر باشیم که در آینده ای نزدیک، دستورالعمل تبدیل پهپادهای قابل عرضه در قفسه فروشگاه ها به قاتلان خودکار را روی اینترنت مشاهده کنیم.

تا به امروز، هوش مصنوعی در تقلای این بوده که امکان شناسایی دقیق اشیا و چهره ها در فضای عمومی را فراهم کند. الگوریتم های هوش مصنوعی در رویارویی با تصویری که مثلا با افزودن یک متن، اندکی دستکاری شده، گیج می شوند. همینطور در ابر و مه، باران، برف و نور شدید هم دقت سامانه های هوش مصنوعی کمتر می شود. با این حال، برای کسانی که چندان به قربانی شدن انسان های بیگناه اهمیتی نمی دهند، همین سطح از فن آوری هم می تواند به کار گرفته شود. فرض کنید که دسته ای از پهپادهای انباشته از مواد انفجاری، روانه ورزشگاه ها و مراکز تجمع شوند و بی آن که امکان توقف آنها وجود داشته باشد، شمار زیادی قربانی بگیرند.

اکنون شرکت های مختلفی در حال فروش سامانه هایی دفاعی برای توقف اشیای پرنده مشکوک هستند و ارتش های پیشرفته جهان هم از سامانه های الکترونیکی برای اختلال در سامانه کنترلی پهپادها استفاده می کنند. با این حال، هنوز هم سرنگون کردن حتی یک پهپاد هم یک چالش به شمار می رود.

هرچند اسرائیل اخیرا یک لیزر پرنده بسیار خیره کننده را به نمایش گذاشت که می تواند پهپادها را پودر کند و یک دسته کامل آنها را سرنگون سازد، اما این فن آوری هنوز فراتر از توانمندی های ماست. همچنین با توجه به نسل تازه پهپادهای خودکار، سد کردن راه ارتباط با این پرنده ها، کفایت نمی کند. باید راه هایی برای به زیر کشیدن امن آنها و بر زمین نشاندن آنها پیدا کنیم تا از آشفتگی تصادفی و آسیب جلوگیری شود.

پهپادهای خودکار، برای گروهی که مصمم به وارد کردن خساراتی چشمگیر است، گستره ای از امکانات را فراهم می آورد. تصور کنید که همزمان و در یک روز به صد نقطه مختلف حمله شود. مقایسه کنید با یازدهم سپتامبر 2001 که به چند هدف همزمان در آمریکا حمله شد.

هرچند همه کشورها در خطر یورش پهپادهای قاتل هستند اما نخستین موج این سلاح، کشورهای فقیرتری را هدف می گیرد که کنترل مرزی و نیروی امنیتی ضعیف تری هم دارند. همان شکافی که میان کشورهای فقیر و غنی بر سر آسیب های کووید 19 بود، در میزان آسیب پذیری از پهپادهای خودکار هم مطرح است. پس احتمال بالاتری هست که مثلا آفریقا و نه ایالات متحده آمریکا، نخستین میدان چنین نبردهایی با تلفات سنگین باشد.

تا به اینجا، آمریکا و چین از فراخوان ها برای ممنوع کردن تولید و توزیع سلاح های کاملا خودکار حمایت نکرده اند و بنابراین نوعی پوشش مشروع برای سازندگان این سلاح ها و دولت هایی که از پهپادهای قاتل استفاده می کنند، فراهم می آورند.

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11