سهم آلمان در پیشبرد دیپلماسی هسته ای در دولت جدید ایران

دیپلماسی ایرانی: موسسه مطالعات صلح و امنیت دانشگاه هامبورگ با توجه به انتخابات پیش روی آلمان (26 سپتامبر) در جدیدترین گزارش پیشنهادهایی را در زمینه صلح و امنیت بین الملل به دولت آینده آلمان ارائه کرده است. یکی از این پیشنهادها به موضوع برنامه هسته ای ایران و توافق برجام مربوط می شود.

اولیور مایر، کارشناس تسلیحاتی آلمان در این گزارش می نویسد:

انعقاد توافق هسته ای با ایران بزرگترین موفقیت آلمان و اروپا در جهت تلاش برای منع گسترش تسلیحات هسته ای است. این پافشاری اروپا بود که برجام را در سال ۲۰۱۵ امکان پذیر کرد. اما در ادامه دولت ترامپ تمام تلاش خود را برای بی اثر کردن ابن توافق انجام داد و باعث شد سودی نداشته باشد. طی سال های آینده، اگر توافق هسته ای ایران بخواهد پایه های مستحکمی داشته باشد و در نتیجه رژیم منع گسترش سلاح های هسته ای را تقویت کند، برلین مجبور است موضع اعتماد به نفس بیشتری اتخاذ کند و سیاست فعال تری را دنبال کند. در صورت شکست توافق، خطر جنگ در خاورمیانه افزایش می یابد.

زمان بسیار کم است. محدودیت های برنامه موشکی ایران در اکتبر ۲۰۲۳ منقضی می شود. در سال ۲۰۲۵، شورای امنیت سازمان ملل متحد رسیدگی به مسئله هسته ای ایران را مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به اتمام می رساند. حتی اگر برخی از محدودیت های برنامه هسته ای ایران، به عنوان مثال در مورد برخی فعالیت های غنی سازی اورانیوم یا تولید پلوتونیوم تا سال ۲۰۳۰ برقرار باشد: از سال ۲۰۲۵، برنامه هسته ای ایران به همان روشی که برای سایر کشورها انجام می شود – یعنی کشورهای هسته ای که طرف پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای هستند – ادامه می یابد. به این معنی که تهران ممکن است از فن آوری هسته ای برای مقاصد مدنی بدون محدودیت استفاده کند، به شرطی که این فعالیت ها توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی کنترل شود.

با توجه به زمینه و موضوعات در گفت وگوی سیاست امنیتی با ایران، یک معضل وجود دارد. توافق برجام تنها زمانی امکان پذیر شد که موضوع هسته ای جدا از سایر موضوعات مانند امنیت منطقه ای و وضعیت حقوق بشر در ایران مورد بحث قرار گرفت. تلفیق و درگیری این موضوعات در آینده احتمال تقویت نظارت و کنترل بر برنامه هسته ای را کاهش می دهد. کاهش پایدار خطرات گسترش سلاح های هسته ای در خاورمیانه تنها در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که تنش های منطقه ای نیز کاهش یابد.

مسئله اصلی در گفت وگو با ایران همچنان تقویت توافق هسته ای است، به گونه ای که در بلند مدت میزان اعتماد به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران تقویت شود. فقط در این صورت است که اقدامات بعدی برای جلوگیری از رقابت تسلیحاتی و آرام سازی درگیری های منطقه ای امکان پذیر می شود.

بعید است که ایران محدودیت های اضافی در برنامه هسته ای یا اقدامات مقطعی برای تایید را بپذیرد. خواست ایالات متحده برای توافق هسته ای "طولانی تر و مستحکم تر" فقط در صورت قدم های موفق در سال های آینده و امکان شکل گیری متقابل این مراحل و یا تعبیه آنها در سطح منطقه ای یا جهانی امکان پذیر می شود.

برنامه ریزی برای گفت وگو و مذاکرات درباره ادامه اقدامات ویژه در مسیر کنترل و شفافیت در برجام و سوالات مربوط به همکاری اقتصادی و مسائل امنیتی منطقه ای بسیار مهم است. آلمان و اتحادیه اروپا باید از کانال های گفت وگوی موجود استفاده و در صورت لزوم، قالب های جدیدی را آغاز کنند. کمیسیون مشترک طرف های اصلی در توافق هسته ای (آلمان، فرانسه، بریتانیا، اتحادیه اروپا و همچنین چین، روسیه و ایالات متحده آمریکا) به ریاست نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست های امنیتی، ژوزپ بورل همچنان در اولویت قرار دارد./مطالعات یوروآتلانتیک