قوانین بین المللی در برابر ایالات متحده
آمریکا نمی تواند به کشتی های ایران در اقیانوس اطلس آسیب برساند
نویسنده: کورنل اورفیلد
دیپلماسی ایرانی: «پولیتیکو» هفته گذشته از حرکت دو کشتی ایرانی در مسیر اقیانوس اطلس خبر داد. مقامات امنیت ملی ایالات متحده ابراز نگرانی کردند که این کشتی ها با محموله هایی که تحریم های آمریکا علیه ونزوئلا را نقض می کنند، به این کشور خواهند رسید. سناتور مارکو روبیو از دولت جو بایدن خواسته است تا مسیر این کشتی ها را سد کند، اما هر اقدام ایالات متحده علیه این کشتی ها غیرقانونی خواهد بود و یک اصل اساسی نظم بین المللی یعنی مصونیت حاکمیتی را تضعیف می کند. هزینه اقدام مستقیم آمریکا بسیار سنگین خواهد بود و این کشور را در در معرض اتهام درهم شکستن نظم مبتنی بر قوانین قرار می دهد و به طور بالقوه، خطر مواجهه کشتی های نیروی دریایی آن با مشکل مشابه را در پی خواهد داشت.
ونزوئلا و ایران در یک دهه گذشته در مواجهه با تحریم های ایالات متحده به یکدیگر نزدیک شده اند. تجارت نفت برای این دو از اهمیت ویژه ای برخوردار است و ایالات متحده و متحدانش در سال های اخیر چندین کشتی باری با پرچم های گوناگون مشکوک به حمل نفت ایران در نقض تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ونزوئلا را مورد بازرسی قرار داده اند. اما این مرتبه شرایط متفاوت است. کشتی ها متعلق به نیروی دریایی ایران هستند و طبق قوانین بین المللی، ایران می تواند به هر گونه اقدام ایالات متحده علیه آنها اعتراض کند.
قانون دریا به کشتی های جنگی و سایر کشتی های دولتی مصونیت حاکمیتی اعطا می کند. در زمان صلح ، مصونیت عملا یک بند قدرتمند در برابر هر گونه اقدام یک کشور خارجی است. کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد قانون دریا کشتی های جنگی را به عنوان شناورهای «متعلق به نیروهای مسلح» تعریف می کند و هر دو کشتی ایرانی، به وضوح تحت کنوانسیون سازمان ملل به عنوان کشتی جنگی تعریف می شوند. کنوانسیون سازمان ملل که به اعتقاد ایالات متحده منعکس کننده حقوق بین الملل مرسوم است، صریحا می گوید: «کشتی های جنگی در دریای آزاد از حوزه قضایی هر کشوری غیر از کشوری که پرچم آن روی کشتی است، خارج هستند.»
این حق در مناطق اقتصادی انحصاری نیز اعمال می شود.
این مصونیت از حوزه قضایی کشورهای ثالث حتی در دریاهای متعلق به دیگر کشورها نیز همچنان یک پوشش محافظتی قدرتمند قلمداد می شود. کشتی های جنگی از حق عبور از دریاهای سرزمین های خارجی برخوردار هستند. دولت کشور مربوطه ممکن است قوانینی را برای ایمنی ناوبری وضع کند، اما اساسا هیچ قدرتی برای اجرای این مقررات در رابطه با کشتی های جنگی خارجی ندارد و تنها در شرایطی مجاز به دفاع از خود خواهد بود که کشتی جنگی دولت کشور ساحلی را تهدید کند.
اگرچه یک ناو جنگی برای ورود به آب های داخلی به مجوز دولت ساحلی احتیاج دارد، اما شرایط در رابطه با قانون مصونیت حاکمیتی در آب های داخلی مانند بنادر چندان تفاوتی با آب های آزاد ندارد. نمونه این اتفاق در رای دادگاه بین المللی حقوق دریا در پرونده یک ناوگان دریایی آرژانتین که در اواخر سال 2012 از بندر غنا می گذشت، قابل مشاهده است. دولت غنا سعی کرد به عنوان بخشی از اجرای حکم دادگاه ایالات متحده در مورد بدهی های پرداخت نشده دولت آرژانتین، کشتی را در بندر خود نگه دارد، اما نهایتا رای دادگاه بین المللی حقوق دریا این بود: «یک کشتی جنگی نمایانگر استقلال حاکمیتی کشور پرچم آن است و مطابق با قوانین عمومی بین المللی، یک کشتی جنگی از جمله در آب های داخلی، از مصونیت برخوردار است.»
حتی اگر مقامات آمریکایی اطمینان داشته باشند که کشتی های ایرانی حامل اسلحه های متعارف هستند و تحریم ها علیه ونزوئلا را نقض می کنند هم شرایط تغییری نمی کند. از آنجا که حقوق بین الملل مرسوم مبتنی بر آن است که کشتی های جنگی در زمان صلح هرگز در حوزه قضایی یک کشور خارجی قرار نمی گیرند، آمریکا نمی تواند اقدامی علیه کشتی های ایران انجام دهد. به عبارت دیگر، تا زمانی که کشتی های ایرانی به استفاده از زور تهدید نکنند، مصونیت حاکمیتی از آنها در همه جا- در دریاهای آزاد، یک منطقه اقتصادی منطقه ای، یک دریای سرزمینی یا آب های داخلی- محافظت می کند.
ایالات متحده می تواند این قانون را نادیده بگیرد، اما این کار هزینه قابل توجهی خواهد داشت. اگر کار به دادگاه بین المللی بکشد، ایالات متحده متحمل شکست تحقیرآمیزی را متحمل خواهد شد و این اتفاق احتمالا به ایران جسارت بیشتری خواهد داد. حتی اگر ایالات متحده در اقدام علیه کشتی های ایرانی موفق عمل کند و با عواقب قانونی مواجه نشود، چین می تواند از این اتفاق علیه کشتی های نیروی دریایی ایالات متحده که اسلحه به تایوان می رسانند استفاده کند که یعنی کشتی های نیروی دریایی آمریکا به خطر می افتند. هر گونه اقدام آمریکا علیه کشتی های ایران در صورت موفقیت یا عدم موفقیت، تلاش ها برای تامین منافع ایالات متحده را پیچیده می سازد و موقعیت این کشور را به عنوان قهرمان نظم مبتنی بر قوانین بین المللی متزلزل می کند. تنها راه ایالات متحده برای جلوگیری از رسیدن شناورهای نیروی دریایی ایران به ونزوئلا و پیشبرد منافع آمریکا، دیپلماسی است.
منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34
نظر شما :