الگوی کشاورزی صنعتی امریکایی، بلای حیات زمین

نویسندگان: ماتیو آر. ساندرسون (Matthew R. Sanderson) و استان کوکس (Stan Cox) 

دیپلماسی ایرانی: اسناد و شواهد تجربی از شعار «کشاورزی بزرگ بهترین است» حمایت نمی‌کند. اکنون آشکار شده که سامانه‌های کره زمین – جوّ، اقیانوس‌ها، خاک و زیست‌کره – در مراحل مختلف فروپاشی قرار دارند و به همین دلیل تقریبا نیمی از تولید ناخالص داخلی جهان به مخاطره افتاده و توانایی کره زمین برای محافظت از زیست و زندگی تضعیف شده است.

کشاورزی بزرگ صنعتی – که سیاست خارجی و داخلی آمریکا آن را رواج داده – دلیل اصلی بحران‌های مختلفی است که نوع بشر به‌عنوان گونه‌ای از موجودات زنده با آنها مواجه است. کشاورزی صنعتی فهرستی بلند و گونه گون از پیامدهای زیانبار دارد.

تا زمان نگارش این مقاله، دامپروری عامل 14.5 درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای انسانی در هر سال است. دامپروری همچنین منبع 60 درصد از کل انتشار نیتروس اکسید و 50 درصد از کل انتشار گاز متان است که پتانسیل گرمایشی آنها در مقایسه با کربن دی‌اکسید، به ترتیب، 36 و 298 برابر است. با گسترش دامپروری انتشار گازهای متان و نیتروس اکسید هم افزایش یافته است.

تلاش‌ها برای گسترش مقیاس کشاورزی صنعتی، ظرفیت کره زمین برای حمایت از حیات را در مقیاس‌های محلی نیز کاهش داده است. مثلا با گسترش کشاورزی صنعتی در برزیل، جنگل‌زدایی و انقراض گونه‌ها نیز در این کشور افزایش یافته است. کشاورزان برای دستیابی به الگوی صنعتی در کشاورزی جنگل‌های بیشتری را به آتش می‌کشند.

در هند، سرعت رشد کشاورزی صنعتی شتاب چشمگیری گرفته و افزایش تولید و کاهش اشتغال در بخش کشاورزی این مساله را تایید می‌کند. کشاورزی در این کشور به تمام ابزارهای انقلاب سبز تجهیز شده است: یعنی سیستم کشاورزی پربازده و متشکل از بذرهای اصلاح ژنتیکی شده همراه با کودها و آفت‌کش‌های مصنوعی.    

در حالی که نفس کشیدن در برزیل دشوار شده، در هند نیز دسترسی به آب آشامیدنی سالم به دلیل آلودگی ناشی از آفت‌کش‌ها بحرانی جدی است. هزینه‌های الگوی کشاورزی صنعتی به‌روشنی متوجه زیست‌بوم و زندگی انسان است: کشاورزان هندی یا به آب آشامیدنی دسترسی ندارند یا توانایی بازپرداخت وام‌های دریافتی برای گذار به کشاورزی صنعتی را ندارند. شمار چشمگیری از کشاورزان هندی برای رهایی از این بحران‌ها با نوشیدن آفتکش‌ها به خودکشی روی آورده‌اند. تقریبا 250 هزار کشاورز هندی از سال 2000 به دلیل خودکشی جانشان را از دست داده‌‌اند. 10 هزار و 281 کشاورز و کارگر فعال در این بخش فقط در سال 2019 خودکشی کردند. در پنجاب، نابودی‌های زیست‌محیطی با گسترش همه‌گیری اعتیاد همراه شده و این همه‌گیری دو سوم از خانوارها را گرفتار کرده است.

در آمریکا، کشاورزی صنعتی کل مناطق طبیعی را غیرقابل سکونت کرده است. کمربند غله‌خیز آمریکا تولید 75 درصد از غلات این کشور را به خود اختصاص داده اما 35 درصد از این منطقه نیز به طور کامل خاک سطحی‌اش را از دست داده است. 

در ایالت ایووا که کشاورزی صنعتی با اشتیاق دنبال شده، 25 میلیون خوک برای هر سه 3 میلیون انسان پرورش داده می‌شود. در این منطقه آب رودخانه راکون که به نیترات، فسفر و باکتری آلوده است در دسترس 550 هزار انسان قرار می‌گیرد. این نوع آلودگی‌ها در این رودخانه بالاتر از حد استانداردهای دولت فدرال برای آب آشامیدنی سالم است.

در مقیاسی بزرگتر، روان‌آب‌های حاوی مواد مغذی حاصل از کشاورزی صنعتی در میدوست آمریکا منطقه ای مرده – منطقه‌ای کم اکسیژن یا فاقد اکسیژن به گستره ای مساوی ماساچوست – را ایجاد کرده است. 

پیامدهای زیست‌بومی کشاورزی صنعتی همراه با افزایش تلفات انسانی نمایان می‌شوند. جوامع روستایی با افزایش نرخ خودکشی، به‌ویژه در میان جوانان، و همچنین افزایش مرگ ناشی از سَرخوردگی بر اثر مصرف الکل و مواد مخدر روبه رو هستند.

این پیامدهای غم‌انگیز که نه ناگزیرند و نه طبیعی، نتیجه گزینش های سیاسی آمریکا هستند. کشاورزی صنعتی نماد سیاست خارجی آمریکا در دوران پس از جنگ جهانی دوم است. ایالات متحده در پوشش شعار «توسعه برای همه» و «تغدیه جهان» از این سیاست برای دامپینگ مازاد غلات در کشورهای کم‌درآمد – تضعیف بازارها برای خرده‌کشاورزان – و گسترش بازارهای خارجی به عنوان واردکننده فناوری‌های کشاورزی صنعتی پربازده استفاده کرد. در داخل، سیاست فدرال آمریکا بر پایه این شعار شکل گرفت: «یا کشاورزی‌تان را بزرگ کنید یا از این عرصه خارج شوید.» در مسیر افزایش مقیاس کشاورزی از هیچ تلاشی برای شکستن تمام محدودیت‌های شناخته‌شده‌ی زیست‌بومی و انسانی فروگذار نشد. کشاورزی صنعتی با ساده کردن اکوسیستم‌ها، آسیب‌پذیری انسان‌ها در برابر تهدیدات را افزایش می‌دهد. 

برای بازگشت از لبه این پرتگاه به سیاست‌های اصلاحی و تحول‌آفرین نیاز داریم. سیاست‌هایی که افزایش تنوع زیست‌محیطی و تاب‌آوری انسانی را به همراه داشته باشند.

لازم است با کنار گذاشتن استدلال‌های خشک تک‌فرهنگی که تجارت را بهترین راه برای همگان می‌داند به کار عملی در کشاورزی‌های محلی و متنوعی روی بیاوریم که محدودیت‌های زیست‌بومی و انسانی در آنها رعایت می‌شود. 
 
زمان کاهش مقیاس کشاورزی و افزایش تاب‌آوری خودمان در برابر محدودیت‌های پیش‌رو فرا رسیده است. این گذار آسان نخواهد بود. ما به کشاورزی‌های نوآورانه و سیاست‌های تازه‌ای برای حمایت از این کشاورزی‌ها در داخل و خارج نیازمندیم.

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی