بایدن باید در فهرست «سازمان های تروریستی خارجی» بازنگری کند

نویسنده: باربارا اسلاوین

دیپلماسی ایرانی: رئیس جمهوری جو بایدن در رابطه با اقتصاد به « ساختن آمریکایی بهتر» وعده داده است. این امر باید در مورد سیاست خارجی نیز صادق باشد و یک گام هوشمندانه تجدیدنظر در نحوه تعیین کشورهای حامی تروریسم و فهرست سازمان های تروریستی خارجی وزارت امور خارجه خواهد بود. شیوه تصمیم گیری کنونی شاید 4 دهه پیش که این روند آغاز شد، معنا داشت اما این فهرست مدت هاست که ماهیتی بیش از حد سیاسی پیدا کرده و به ابرازی علیه دولت ها و گروه های خصمانه تبدیل شده است.

دولت ترامپ با وارد کردن دولت کوبا و حوثی ها در یمن به این فهرست درست یک هفته قبل از ترک کاخ سفید این پویایی را به وضوح نشان داد. دولت بایدن دومی را معکوس کرد، اما هنوز درباره اولی کاری نکرده و این در حالی است که کوبا سال هاست که درگیر اقدامات خشونت آمیز در دیگر کشورها نیست. سه کشور دیگر نیز در فهرست کشورهای حامی تروریسم باقی مانده اند: سوریه که از سال 1979 در زمان تشکیل فهرست در آن بود؛ کره شمالی که در سال 2008 از فهرست خارج شد و مجددا در سال 2017 با اثبات اینکه جاه طلبی های هسته ای کیم جونگ اون در برابر نشست با دونالد ترامپ مقاوم بوده، وارد فهرست شد؛ و ایران، یک دشمن دیرینه ایالات متحده که در دولت اوباما با یک توافق مهم منع گسترش سلاح های هسته ای موافقت کرد.

عراق سال ها در این فهرست بود، اما دولت ریگان آن را در سال 1982 از فهرست حذف کرد تا بتواند به عراق در جنگ با ایران کمک کند. دولت ایالات متحده سپس با فروش اسلحه به ایران که از سال 1984 در جریان رسوایی ایران-کنترا در فهرست بود، شرایط را پیچیده و قوانین را نقض کرد و کنگره را فریب داد. عراق پس از حمله به کویت در سال 1990 مجددا به فهرست وارد و در سال 2004، یک سال پس از سرنگونی صدام حسین توسط ایالات متحده، مجددا از آن خارج شد.

سودان که از سال 1993 در فهرست بود، اندکی پس از چرخش دیپلماتیک در به رسمیت شناختن اسرائیل و پرداخت غرامت به بستگان قربانیان تروریسم در آمریکا، از آن خارج شد.

در همین حال، کشورهایی مانند پاکستان به رغم پناه دادن به انواع تروریست های بنیادگرای اسلامی از جمله اسامه بن لادن، بنیانگذار القاعده، عربستان به رغم حمایت از جهادگرایان، ترکیه و امارات متحده عربی به رغم حمایت از انواع گروه های تروریستی و مشارکت در درگیری های منطقه ای از لیبی تا یمن و کشتار غیرنظامی ها، هرگز وارد فهرست نشدند. اسرائیل هم اگرچه با بازیگران شروری از جمله مجاهدین خلق (گروهک تروریستی) همکاری و در ترور دانشمندان هسته ای ایران دست داشته، هرگز در این فهرست نبوده است.

فهرست «سازمان های تروریستی خارجی» نیز سیاسی شده و در حال حاضر 70 گروه را در برمی گیرد. بسیاری از آنها شاخه هایی از القاعده و داعش هستند که قطعا تروریستی به شمار می روند. با این حال، دولت ترامپ در سال 2019 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را نیز به این فهرست اضافه کرد؛ این اولین باری بود که ایالات متحده ارتش یک کشور دیگر را در فهرست می آورد. این اتفاق و خروج یک جانبه آمریکا از توافق هسته ای 2015 ایران، هیچ تاثیری در نفوذ منطقه ای یا مهار برنامه هسته ای این کشور نداشت و صرفا دیپلماسی آمریکا با ایران را پیچیده کرد.

از دیگر گروه ها در این فهرست می توان به حزب الله و حماس اشاره کرد که اگرچه در روزهای اولیه تشکیل خود اقداماتی انجام داده اند، اما برچسب گروه تروریستی به آنها نمی چسبد. هر دو ریشه عمیقی در جوامع و دولت های خود دارند و حتی اگر حمایت متحد ایران خود را از دست بدهند، از بین نمی روند. این امر درباره بسیاری از شبه نظامیان شیعه عراق و حوثی های یمن نیز صادق است. ایالات متحده با زدن برچسب تروریستی به این گروه ها هر گونه تعامل با آنها برای کاهش بی ثباتی در منطقه آنها را تقریبا غیرممکن کرده است.

آیا ادامه دادن به این رویکرد واقعا به منافع ایالات متحده کمک می کند؟ یا این فقط راهی برای جلب توجه در فضای سیاسی داخلی، خشنود کردن متحدان و القای نوعی حس برتری اخلاقی است؟ ادامه برچسب تروریستی زدن به القاعده، داعش و بسیاری از شاخه های آنها با توجه به تمایلشان به هدف گرفتن بی گناهان مناسب است؛ اما در رابطه با بسیاری از دیگر گروه ها در این فهرست، اقدامات خشونت آمیز آنها بیشتر اقدامات جنگی از نظر فنی و نه تروریسم بوده است. برای نمونه می توان به بمب گذاری در یگان دریایی در سال 1983 اشاره کرد که باعث شد ایران و بعدتر حزب الله در فهرست های تروریسم قرار بگیرند. پس از حمله اسرائیل لبنان در سال 1982، دولت ریگان با دستوری مبهم تفنگداران ایالات متحده را به لبنان فرستاد و نقش آنها را از صلح بانی به مبارز تغییر داد. بمبگذاری اگرچه وحشتناک بود و شمار زیادی کشته برجا گذاشت، اما واقعیت این بود که یگان دریایی ایالات متحده نباید در آن موقعیت قرار می گرفت.

همین امر درباره کشته شدن حدود 600 آمریکایی در عراق پس از حمله سال 2003 به دست گروه های شبه نظامی متحد ایران صدق می کند. دولت بوش در سال 2002 به رغم کمک های ایران در 2001 در سرنگونی رژیم طالبان در افغانستان که القاعده را پناه داده بود، این کشور را عضو اصلی «محور شرارت» نامید. دولت بوش همچنین به جای تمرکز بر بنیادگرایان سنی یعنی سعودی ها، اماراتی ها و مصری ها که در حمله 11 سپتامبر 2001 حدود سه هزار آمریکایی را کشتند، علیه تروریسم با «گستره جهانی» اعلام جنگ کرد. آمریکا پیشنهاد کمک ایران در عراق را رد کرد، به اعضای گروهک تروریستی مخالف ایرانی یعنی مجاهدین خلق پناه داد و از مبادله آنها با اعضای بازداشتی القاعده در ایران خودداری کرد.

اکنون که ایالات متحده بیش از گروه های خارجی، از سوی افراط گرایان خشن داخلی مورد تهدید قرار گرفته، باید در این فهرست و شیوه برچسب زنی خود تجدیدنظر کند. دولت بایدن اگر امید دارد و می خواهد درگیری ها را در خاورمیانه کاهش دهد و نهایتا توجه خود را به آسیا و بزرگ ترین رقیب اقتصادی آمریکا یعنی چین متمرکز کند، باید تمرکز وسواسی بر ایران و شرکای آن را کاهش دهد. سیاست گذاران آمریکایی باید شکایات این کشورها و گروه ها که به شیوه ای نادرست در فهرست حامیان تتروریسم قرار گرفته اند، درک کند. این رویکرد تا کنون هیچ فایده ای برای مردم آمریکا و مردم خاورمیانه نداشته است.

منبع: ریسپانسیبل استیت کرفت / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34