نقشه راه دیپلماسی بایدن

دیپلماسی ایرانی: تنها چند هفته است که جو بایدن رئیس جمهوری ایالات متحده است، اما عناصر اصلی رویکرد او به جهان مشخص شده: بازسازی در داخل کشور، همکاری با متحدان، استقبال از دیپلماسی، شرکت در نهادهای بین المللی و حمایت از دموکراسی. همه اینها می تواند او را در مسیر سنت سیاست خارجی موفقیت آمیز پس از جنگ جهانی دوم آمریکا قرار دهد؛ چیزی که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیش از او، در کل انکارش می کرد.

بایدن در اولین سخنرانی خود درباره سیاست خارجی در 4 فوریه گفت: «آمریکا بازگشته است.» او تاکید کرد که وزیر امور خارجه، تونی بلینکن به جای او صحبت می کند و همه تلاش خود را برای حمایت از دیپلمات های آمریکا و دیپلماسی خواهد کرد. بایدن همچنین اعلام کرد مانع از هرگونه خروج نیروهای مسلح آمریکا از آلمان مطابق دستور پیشین ترامپ خواهد شد که می توان آن را تلاشی برای کمک به بازگرداندن اعتماد اعضای ناتو به تضمین های امنیتی ایالات متحده و نشان دادن این مساله به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه بوده است مبنی بر اینکه نباید سعی کند از ماجراجویی های خارجی برای منحرف کردن توجه‌ها از اعتراضات داخلی استفاده کند.

در رابطه با عربستان سعودی هم بایدن مسیر خوبی را طی کرده است. او به پشتیبانی نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده از جنگ در یمن خاتمه و اینطور توضیح داد که زین پس دخالت آمریکا در این زمینه تنها دیپلماتیک و بشردوستانه خواهد بود. او به طور همان زمان روشن ساخت که سعودی ها در مواجهه با ایران تنها نیستند. پیشبرد این دو به طور همزمان به ویژه با توجه به پیچیدگی فزاینده اختلافات ایالات متحده با رهبران سعودی در زمینه سوابق حقوق بشری آسان نخواهد بود.

توانایی های بایدن برای موفقیت در جهان در نتیجه چندین عامل محدود می شود که بسیاری از آنها از دولت و دولت های قبل به او رسیده است. توانایی آمریکا در دفاع از دموکراسی تا اندازه زیادی پس از قیام 6 ژانویه در پایتخت ایالات متحده و با توجه به سیاست دو قطبی این کشور، نژادپرستی بومی و یک سال عملکرد نادرست ترامپ در رابطه با همه گیری کووید-19 تا اندازه قابل توجهی کاهش یافت.

خبر خوب این است که پیشرفت در زمینه مقابله با همه گیری و عواقب اقتصادی آن قابل مشاهده است. خبر بد این است که شکاف های سیاسی و اجتماعی در کشور همچنان وجود دارند. بایدن خیلی زود گفت که آمریکا با قدرت تبدیل شدن به یک الگو رهبری خواهد کرد، اما احتمالا مدت زیادی طول خواهد کشید تا به الگویی قابل تحسین برای جهان تبدیل شود.

بایدن همچنین با تعهد به گشودن درهای کشور به روی شمار بیشتری از پناهندگان در رسیدگی به نگرانی های بشردوستانه پیشروی کرده است. از دیگر اقدامات کمک کننده می تواند تلاش برای قرار دادن تعداد قابل توجهی از دوزهای واکسن کووید-19 در دسترس کشورهای در حال توسعه باشد. این اقدام نه تنها از نظر اخلاقی درست است، بلکه برای منافع ملی آمریکا نیز کاربردی خواهد بود چون ظهور نمونه های جهش یافته بیماری را کند می کند. این اقدام همچنین به بهبود کشورهای مختلف از بیماری کمک خواهد کرد و به بهبود گسترده اقتصاد و در نهایت شمار کمتر پناهندگان منجر خواهد شد.

اگرچه بایدن در انتقاد از روسیه و چین به دلیل نقض حاکمیت قانون حق داشته، اما نمی تواند آنها را به انطباق با قانون وادارد. ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ، روسای جمهوری روسیه و چین، حاضر هستند هزینه تحریم ها را برای حفظ کنترل سیاسی بپردازند و ایالات متحده نمی تواند کل روابط با هر دو کشور را در گرو مسائل حقوق بشری نگه دارد و باید منافع حیاتی دیگر را نیز در نظر بگیرد؛ واقعیتی که با تصمیم دولت بایدن برای امضای تمدید پنج ساله پیمان هسته ای «استارت جدید» با روسیه تایید شده است.

واقعیت های مشابهی مانند نیاز به داشتن کمک در برابر کره شمالی نیز می تواند از میزان فشاری که آمریکا بر چین در رابطه با رفتارهای آن در قبال هنگ کنگ یا اقلیت اویغورها در سین کیانگ وارد کند، می کاهد. همه اینها مسائلی درباره خرد ارتقاء دموکراسی در بطن سیاست خارجی ایالات متحده هستند. اظهارنظر درباره سیاست چین ساده تر از اجرای آن خواهد بود. بایدن انتقادات شدیدی را از رفتار چین بیان کرده، اما در عین حال تمایل به همکاری با شی جین پینگ را در مواردی که به نفع آمریکا باشد، ابراز داشته است.

دولت بایدن همچنان تصمیمات دشوار دیگری هم پیش رو دارد. دولت بایدن باید درباره اقدامات در برابر پیشروی های هسته ای ایران و اینکه باید دوباره به پیمان هسته ای 2015 که بسیاری از ناظران ناقص می دانند بپیوندد یا خیر، تصمیم بگیرد. مسائلی همچون توافق سال گذشته با طالبان و رژیم کره شمالی که همچنان مشغول توسعه زرادخانه های هسته ای و موشکی خود است نیز وجود دارند.

سیاست خارجی بایدن هر شکلی که به خود بگیرد، مهم است که دو حزبی باشد و در صورت امکان کنگره را درگیر کند. متحدان آمریکا به طور قابل قبولی نگران بازگشت این کشور به ترامپیسم هستند. ترس از اینکه ترامپ یک انحراف نبوده و بیشتر انعکاس دهنده آمریکای امروزی باشد، نفوذ آمریکا را تضعیف می کند. وسوسه دولت داری از طریق اقدامات اجرایی قابل درک است، اما وقتی صحبت از سیاست خارجی می شود بایدن باید سعی کند این اصل را احیا کند که سیاست داخلی تا مرزهای آمریکا امتداد دارد و نه ورای آن.

منبع: اردن تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34