مسیر به دمشق از مسکو می گذرد (بخش چهارم و پایانی)

نویسندگان: دنیل ال. مگرودر جونیور و رودریک اچ. مکاتی

دیپلماسی ایرانی: رویکرد ایالات متحده در درگیری های سوریه در چند سال گذشته بر مبارزات با تروریسم متمرکز بوده است. در همین مدت، روسیه و ایران برای احیای دولت بشار اسد تلاش کرده و نفوذ ژئوپلیتیک خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده اند. از دست رفتن نفوذ آمریکا در نتیجه این رویکرد و شکست اخیر داعش ارزیابی مجدد اهداف سیاست خارجی ایالات متحده با هدف تمرکز بر رقابت قدرت های بزرگ و کاهش حضور گروه های شبه نظامی متحد ایران در سوریه را برای آن ایجاب می کند.

توصیه های سیاست گذاری برای دولت منتخب بایدن

ارزیابی مجدد تعهدات نظامی آمریکا در سوریه - این اجماع فزاینده در آمریکا وجود دارد مبنی بر اینکه این کشور باید جاه طلبی های خود را کاهش دهد، از تعهدات نظامی خود بکاهد و خاورمیانه را از اولویت خود خارج کند. هر چه که نباشد، تهدید تروریسم به شدت کاهش یافته است. کریستوفر میلر، رئیس پیشین مرکز ملی مبارزه با تروریسم آمریکا و وزیر دفاع کنونی، ماه سپتامبر به کنگره گفت: «ما به طور قابل توجهی دشمنان تروریست خود را شکست داده و ایالات متحده را به هدفی دشوارتر برای آنها تبدیل کرده ایم.» ارزیابی مجدد تهدید تروریستی با توجه به ظهور چین و اختلافات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی داخلی که در حال حاضر ایالات متحده را درگیر کرده، باید خیلی پیشترها صورت می گرفت. طبق نتایج یک نظرسنجی که اخیر برگزار شده، تنها 27 درصد از آمریکایی ها معتقدند «مداخلات نظامی در دیگر کشورها [برای حل منازعات]» می تواند ایالات متحده را ایمن تر کند. اگرچه تهدید تروریسم و ظهور مجدد داعش واقعی است، اما اخیرا به طور قابل توجهی کاهش یافته. به علاوه ، با توجه به کاهش اهمیت نفت، در بلند مدت برای ایالات متحده بهتر است که تعهدات خود را در منطقه متعادل کند.

همکاری با روسیه برای ایجاد ثبات در مناطق تحت کنترل آن و کاهش نفوذ نیروهای متحد ایران - قدرت های بزرگ در هر جا که بتوانند با یکدیگر همکاری، و در زمانی که باید، با یکدیگر رقابت می کنند. از این منظر، منافع ایالات متحده در سوریه از دیدگاه رقابت قدرت های بزرگ بسیار جدی تر می شود. اگرچه روسیه همچنان در سیاست گذاری در منطقه ایالات متحده را به وحشت می اندازد، اما در حال حاضر تهدید اصلی منافع آن در سوریه نیست. داعش که به شدت ضعیف شده نیز تهدیدی برای آمریکا به شمار نمی رود. آنچه می تواند برای ایالات متحده تهدید باشد، خطر امنیتی ایران برای اسرائیل است. تلاش های مستمر ایران برای تامین تسلیحاتی نیروهای متحد منطقه ای به ویژه حزب الله، هم برای اسرائیل و هم برای آمریکا تهدید کننده به شمار می رود چرا که با خطر کشیده شدن پای آمریکا به درگیری میان اسرائیل و نیروهای تحت حمایت ایران همراه است. از این رو، ایالات متحده باید این مساله را بررسی کند که برای از بین بردن یا کاهش تهدید دوستان و متحدان ایران در سوریه، همکاری با روسیه می تواند بهتر از یک گزینه نامعلوم باشد. سیاست ایالات متحده در سوریه باید بر مهار تهدیدها و بی ثباتی در سوریه متمرکز باشد و نه بر گروه های شبه نظامی متحد ایران یا نزدیکی سلاح های ایرانی در نزدیکی مرزهای سرزمین های اشغالی. انجام این کار هم مستلزم دیپلماسی و تعامل عمدی با آنهایی است که منافع مشترکی را دنبال می کنند و روسیه یکی از آنهاست.

نتیجه گیری

در رابطه با سوریه، واقعیت غم انگیز این است که در چند سال گذشته از قدرت ایالات متحده در آن کشور به طور قابل توجهی کاسته شده است. واکنش اولیه دولت باراک اوباما به تحولات در سوریه، ممانعت و واکنش نشان دادن به از استفاده از سلاح های شیمیایی علیه غیرنظامی ها بود، اما خودداری او از عمل به اظهاراتش به کاهش اعتبار و تضعیف قدرت بازدارندگی ایالات متحده انجامید. این مساله در نتیجه سیاست خارجی آشفته دولت دونالد ترامپ تشدید شد و اکنون، ایالات متحده در خطر تخصیص بیش از حد منابع در خاورمیانه به هزینه سایر اولویت ها در سراسر جهان قرار دارد.

گزینه های سیاست گذاری ایالات متحده در سوریه محدود است چون اهرم قدرت دیپلماتیک قابل توجهی در این کشور ندارد. به همین دلیل بوده که کنگره آمریکا یک گروه مطالعات سوریه برای بررسی و ارائه توصیه هایی درباره استراتژی نظامی و دیپلماتیک تشکیل داده و این گروه توصیه کرده با توجه به درگیری های کنونی، بهتر است آمریکا نیروهای خود را از سوریه خارج نکند تا کارتی برای بازی در آینده نامعلوم داشته باشد. جامعه جهانی به برخورد با نیروهای شبه نظامی مظنون بازداشتی و رسیدگی به سوری های آواره تمایل دارد، اما اشتیاق چندانی به اجرای راه حل های مهم برای این مشکلات نشان نمی دهد. هر اندازه که اوضاع در سوریه بد باشد، ایالات متحده و غرب نمی توانند یک راه حل دوام آوردنی برای آنجا بیاندیشند. تنها مسیر بالقوه سازش در مشکل سوریه نه از دمشق، که از مسکو، می گذرد. اتخاذ یک رویکرد تازه در زمان انتقال ریاست جمهوری ممکن است گشایشی برای یک رابطه سازنده با روسیه ایجاد کند.

زمان آن رسیده که ایالات متحده برای در اولویت قرار دادن رقابت جهانی بر منافع محدود مبارزه با تروریسم اقدامی کند. اگرچه روسیه دشمن و رقیب آمریکا به شمار می رود، اما واشنگتن باید به این درک برسد که سیاست گذاری در قبال دمشق به رابطه عملی و کارآمد با مسکو نیاز دارد. روسیه خواه ناخواه از طرف دولت سوریه وارد عمل شده و اکنون به مشکل در این کشور رسیدگی می کند. ایالات متحده باید روس ها را تشویق کند تا مسئولیت حل باتلاق سوریه را بر عهده بگیرند. تنها چنین سازشی است که منافع اصلی ایالات متحده را تامین می کند. به رسمیت شناختن و پذیرش نفوذ و تسلط روسیه در سوریه برای بسیاری دشوار خواهد بود؛ اما روسیه می تواند و باید نقشی سازنده در این زمینه ها ایفا کند: ایجاد ثبات در مناطقی که تحت کنترل دارد؛ محدود کردن نفوذ ایرانی؛ همکاری در برخی از عملیات های ضد تروریسم؛ و مشارکت مجدد در روند آشتی سیاسی. ایالات متحده و متحدانش نیز باید فشارها را بر داعش در شمال شرقی سوریه و عراق حفظ کنند، کمک های بشردوستانه فراهم آورند و کشورهای عربی را به مذاکره بر سر یک توافق سیاسی پایدار ترغیب کنند. انجام این اقدامات بهتر از کاری نکردن و انتظار نتیجه متفاوت است. آنچه ایالات متحده می تواند از جنگ داخلی سوریه بیاموزد، این است که گاهی بهترین کاری که می شود انجام دهد، جلوگیری از نتیجه های بد بیشتر است.

منبع: بروکینگز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34