خانه پوشالیِ ترامپ

نویسنده: مهدی مهدوی، کارشناسی علوم سیاسی

دیپلماسی ایرانی: امروزه سینما و تلویزیون نقش بی بدیلی در ارسال پیام‌ها و مفاهیم و القای آن به مخاطبان خود دارند. این ایده که «فیلم‌ها تهی از واقعیت هستند» همیشه قابل دفاع نظر نمی‌رسد؛ چرا که بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها برگرفته از حوادث واقعی هستند و بسیاری دیگر نیز متاثر از این حوادثند. در این دسته از آثار، نویسنده داستان به ‌عنوان شخصی که از ابعاد گوناگون جامعه و فرهنگ خود تاثیر می‌پذیرد ایده‌های خود را روی کاغذ می‌آورد و در این بین برای برقراری ارتباط بیشتر با مخاطب سعی در هرچه بیشتر واقعی نشان دادن اثر خود است. سریال‌های سیاسی به دلیل پرده برداری از حوادث پشت پرده سیاست که معمولا مردم عادی در زندگی روزمره خود کمتر با آنان مواجه می‌شوند جذابیت‌های خاص خود را دارند. سریال خانه‌ی پوشالی یک درام سیاسی ساخته بو ویلمن (Beau Willimon) است که در ۶ فصل ساخته شده و توسط شبکه نت فلیکس (Netflix) از سال ۲۰۱۳ پخش شد. خانه پوشالی به ماجرای فرد قدرت طلبی به نام فرانک آندروود (با بازی کوین اسپیسی) می‌پردازد که در ساختار نظام سیاسی امریکا فقط به دنبال پیگیری منافع خود است. با پذیرش این نکته که فیلم‌ها می‌توانند پلی به دنیای واقعیت بزنند می‌توان بین کاراکتر اصلی این داستان و دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا مواردی از تشابه را یافت. لازم به ذکر است که قصد نگارنده از بیان این موارد نفی تفاوت ها و همچنین دامن زدن به این تفکر که این سریال در پی پیش بینی آینده بوده نیست. در ادامه به نقاط پیوند دهنده میان ترامپ و شخصیت اصلی داستان خانه پوشالی اشاره خواهد شد.

شهوت قدرت

در خانه پوشالی فرانک آندروود به عنوان شخصیتی مطرح می‌شود که از هر فرصتی برای افزایش نفوذ و قدرت خود بهره می‌برد. این مسئله را حتی می‌توان از نوع برخورد وی با شخصیت‌های داستان نیز مشاهده کرد که در نوع رفتار خود نیز همیشه علاقمند است از جایگاه برتر با دیگران برخورد کند. دونالد ترامپ پس از موفقیت‌های اقتصادی خود و کسب قدرت اقتصادی، در سال ۲۰۱۶ بخت خود را برای کسب قدرت سیاسی در ایالات متحده آزمود و موفق شد. پس از سیطره بر قدرت سیاسی وی همواره به دنبال بیشینه سازی قدرت خود و نفوذ آن در حوزه‌های مختلف بوده است. تحلیلگران و کارمندان دولتی ارشد امریکا نیز که از نزدیک شاهد این مسئله هستند بر این ویژگی شخصیتی ترامپ صحه گذاشته‌اند. نوام چامسکی، نظریه پرداز امریکایی در مصاحبه با خبرنگار سایت بازار تحلیل می‌گوید: «ریاست جمهوری آمریکا در این ۴ سال در اختیار کسی بوده که جز قدرت خود به چیز دیگری اهمیت نمی‌دهد». همچنین در سلسله یادداشت‌های منتشر شده سرکیس نعوم، روزنامه نگار مشهور لبنانی در سایت دیپلماسی ایرانی، وی از قول خانمی که در یکی از ادارات داخلی امریکا سمت مهمی داشته است نقل می‌کند: «این مرد فقط به دور دوم ریاست جمهوری اش فکر نمی‌کند بلکه به دوره‌های متعدد ریاست جمهوری به شکل مادام العمر فکر می‌کند؛ و اگر در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو [۲۰۲۰] پیروز شود شاید به سراغ تعدیل قانون اساسی برای این هدف پیش برود یا حداقل برای آن تلاشش را بکند».

هدف وسیله را توجیه می‌کند

در خلال داستان سریال خانه پوشالی، مخاطب با بررسی اتفاقات به این مسئله پی می‌برد که فرانک آندروود برای ارضای شهوت قدرت خود و بیشینه سازی آن به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود. ابزارهایی همچون ارعاب، رشوه، وعده دادن و حتی قتل! دونالد ترامپ نیز گرچه به قتل متهم نشده اما در استفاده از ابزارهای گوناگون در حفظ قدرت خود پیشینه‌ای طولانی دارد. در جدید ترین مورد آن مشخص شد که سابقه‌ دویست و اندی سال دموکراسی امریکایی برای ترامپ در برابر حفظ قدرت خود در جایگاه ریاست جمهوری هیچ ارزشی نداشت و ترامپ با پا گذاشتن بر میراث پدرانِ بنیان‌گذارِ ایالات متحده (the founding fathers) همچون توماس جفرسون، جورج واشنگتن و الکساندر همیلتون، بی اعتنایی خود را به ساز و کارهای دموکراسی نمایان ساخت. نیکولو ماکیاولی در کتاب خود «شهریار» (The Prince) می‌گوید: «شهریاری که بخواهد حکومت را از دست ندهد باید شیوه‌های ناپرهیزگاری را بیاموزد و هر جا که نیاز باشد به کار بندد». در واقع ترامپ نشان داد که تا چه حد به این آموزه پایبند بوده و در عمل به آن مصمم است.

رئیس جمهورِ همیشه تحت تعقیب و پرحاشیه

ریاست جمهوری پایان کار آندروود نیست و چه بسا بهتر است بگوییم تازه آغاز دردسرهای وی بوده است. این مسائل به نوعی دنباله‌های گذشته‌ پر از فساد آندروود به همراه سوءاستفاده‌های هنگام تصدی ریاست جمهوری هستند که اگر چه وی با هر وسیله‌ای سعی بر سرپوش گذاشتن بر آنها دارد اما پس از خلاص شدن از چاله‌ای در چاهی دیگر می‌افتد؛ گویی که نجات یافتن از ردپای اقدامات غیرقانونی او امکان پذیر نیست. در فصل پنجم نیز وی به طور جدی با مسئله‌ی تحقیقات از سوی نمایندگان مجلس و استیضاح احتمالی وی مواجه می‌شود. دونالد ترامپ نیز در سراسر دوران ریاست جمهوری خود با انواع و اقسام رسوایی‌ها و مسائل گوناگون، چه مربوط به گذشته خود و چه در دوران تصدی مسئولیت خود روبه رو بود. از یک سو اخبار اتهامات جنسی وی مسئله‌ای بود که هر از چند گاهی به سرتیتر خبرگزاری‌ها تبدیل می‌شد. از سوی دیگر نیز مسائل مختلفی در رابطه با سوءاستفاده از قدرت از طرف وی مطرح شده است. در این زمینه می‌توان به تماس ترامپ با ولادیمیر زلنسکی در مورد فرزند بایدن در آستانه‌ انتخابات ۲۰۲۰ و همچنین ماجرای پرحاشیه عفو چارلز کوشنر، پدر جرد کوشنر (داماد خود) اشاره کرد. لازم به ذکر است که سوءاستفاده از قدرت یکی از دلایل استیضاح ترامپ در سال ۲۰۱۹ بود و در حال حاضر نیز در پی حوادث چند روز گذشته استیضاح مجدد وی از طرف دموکرات‌ها مطرح می‌شود.

تغییر نتایج به وقت انتخابات

نکته جالب دیگر بین شخصیت آندروود تلاش هر دو در جهت تغییر مسیر نتایج انتخابات به نفع خود است. در خانه پوشالی آندروود برای جلوگیری از شکست خود، با استفاده از حیله و زیرکی خود انتخابات در دو ایالت اوهایو و تنسی را متوقف کرد و پس از کشمکش‌های بسیار و بن بست و اختلال چندین ماهه در کشور به پیروزی خود در اتفاقات بعد موفق شد. ترامپ در ۴ نوامبر و ساعات اولیه شمارش آرا سرمست از پیروزی خود در ایالت تگزاس بود؛ اما در پی اعلام سایر نتایج رویای پیروزی خود را بر باد رفته دید. وی ابتدا با تاکتیک به رسمیت نشناختن نتایج و اختلال در روند انتقال قدرت از شکست خود طفره رفت؛ سپس با فشار بر برخی نمایندگان کنگره و حتی با طرح تقاضا از مایک پنس معاون خود سعی در کارشکنی در تأیید نتایج انتخابات از طرف آنان شد. در نهایت و زمانی‌که هیچ‌ کدام از این اقدامات نتیجه نداد به فراخواندن هواداران خود برای شورش و به نوعی خود انتحاری دست زد. ظاهراً شخصیت آندروود در این زمینه موفق‌تر از ترامپ عمل کرده است!

سریال خانه‌ پوشالی در ارائه تصویری از نظام سیاسی و سلسله مراتب قدرت در امریکا به خوبی موفق بوده و به لحاظ جذب مخاطب نیز توجهات گوناگونی را از سراسر جهان جلب کرده است. با مشاهده‌ این درام سیاسی و تطبیق آن با واقعیت می‌توان «قدرت طلبی و حفظ قدرت به هر وسیله‌ای» را فصل مشترک فرانک آندروود و دونالد ترامپ برشمرد. سرانجامِ فرانک آندروود در خانه پوشالی استعفا از قدرت بود (البته به گفته خود وی این استعفا توسط وی برنامه ریزی شده بود)؛ اما باید دید مسیر ترامپ در صحنه سیاست امریکا به کجا منتهی خواهد شد.