عدم پیوستن به FATF، حفظ استقلال یا خود تحریمی؟

نویسنده: غلامرضا مصدق، استاد دانشگاه و مدیرکل و رئیس سابق سازمان صنایع و معادن استان لرستان 
 
دیپلماسی ایرانی: اف ای تی اف چیست؟ به زبان ساده، یک کارگروه بین المللی فرادولتی در امور بانکی برای مقابله با پولشویی است که در سال ۱۹۸۹ تشکیل شده و در سال ۲۰۰۱ مقابله با تامین مالی برای تروریسم هم به آن اضافه شده، ۳۷ عضو دارد که تهیه استانداردها را به عهده دارند و به جز چند کشور محدود، مابقی کشورها همکار این کارگروه هستند. کشورهای همکار دو گروه هستند، یا بکارگیری استانداردهای مقابله پولشویی را پذیرفته و اجراء کردند و یا در حال تطبیق دادن خود با این استانداردها هستند. اساس کار این کارگروه بر تعیین و بکارگیری استانداردهایی است که مبادلات بانکی را برای رهگیری، شفاف سازی و شناسایی پولهای کثیف حاصل از قاچاق مواد مخدر، رشوه، اختلاس و غیره را به اعضا و کشورهای همکار توصیه می کند.

مثل همه سازمان های بین المللی هیچ الزام و اجباری در پیوستن به این کارگروه نیست، اما از آنجا که همه دنیا به جز ایران و کره شمالی اجرای استانداردهای این کارگروه در نظام بانکی خود را پذیرفته اند، عدم پیوستن به آن و قرار داشتن در لیست سیاه این کارگروه (ایران و کره شمالی در لیست سیاه قرار دارند) دو نوع عوارض بسیار زیانبار برای ایران دارد، اول قطع ارتباط با نظام بانکی بین الملل و دوم غیرممکن شدن سرمایه گذاری خارجی، چون قرار داشتن در لیست سیاه، اتوماتیک به معنای پرریسک بودن سرمایه گذاری در ایران است. 

کسانی که به هر دلیلی با پیوستن ایران به FATF مخالف هستند و هزینه آن را بیشتر از منافع آن می دانند، برای استمرار مراودات بانکی با دنیای خارج دقیقاً چه راه حل جایگزینی دارند؟ اگر اساساً نیازی به مراوادات بانکی بین المللی نیست که بحثی نیست. 

اجرای استانداردهای FATF یکی از موثرترین و کم هزینه ترین ابزارهای مبارزه با فساد مالی و فرار مالیاتی در همه دنیاست، چرا نمی خواهیم از این ابزار استفاده کنیم؟ 

مخالفان الحاق به FATF بفرمایند، فرق بین تحریم های شدید آمریکا و خود تحریمی نپیوستن به FATF که نتیجه عملی هر دو قطع ارتباط اقتصادی ایران با دنیاست، مشخصاً در چیست؟ 

یکی از دلایل مخالفان FATF محدود شدن ارسال کمک های مالی به گروه های تحت حمایت ایران مثل حزب الله و حماس است. مگر قبلاً کمک به این گروه ها از طریق نظام بانکی به شماره حساب بانکی آنها واریز می شده که با پیوستن به FATF محدودیت ایجاد شود؟ اخیراً مصاحبه محمود زهار از رهبران حماس در شبکه العالم  پخش شده که در آن اظهار می‌کند در سال ۲۰۰۷ در بازگشت از ایران، در فرودگاه ۲۲ میلیون دلار در چمدان به آنها تحویل داده شده است.

عضویت در هر سازمان بین المللی محدودیت هایی به دنبال خواهد داشت و حتما کشورهای قدرتمند در جهت منافع خود از آنها سوء استفاده خواهند کرد اما وقتی همه کشورها به آن سازمان می پیوندند، دوری کردن از آنها مصداق خوردن توأمان چوب و پیاز است، همه هزینه های عضو نبودن را پرداخت خواهی کرد اما از منافع آن هیچ بهره ای نخواهی برد. مگر قدرت های جهانی با حق وتو از سازمان ملل سوء استفاده نمی کنند، پس چرا از سازمان ملل خارج نمی شویم؟ در عالم سیاست وضعیت ایده آل وجود ندارد، میدان سیاست همیشه عرصه انتخاب بین بد و بدتر است. 

دیر یا زود، در دولت فعلی یا بعدی، ایران حتماً به FATF ملحق خواهد شد، چون اقتصاد نحیف و شکننده ما توان پرداخت هزینه سنگین و بیهوده این خودتحریمی را ندارد. البته طبق معمول عادت ویرانگر سیاست زدگی، تا حسابی از این نمد کلاهی برای تسویه حساب‌های جناحی درست نکنیم و همه هزینه های یک تصمیم گیری دیر هنگام دیگر کامل پرداخت نشود این تصمیم اتخاذ نخواهد شد.