ضرورت و محدودیت های سیاست خارجی پس از ترامپ از نگاه. یچارد هاس (بخش دوم و پایانی)

نویسنده: ریچارد هاس

دیپلماسی ایرانی: رئیس جمهوری منتخب جو بایدن در زمان ورود به دفتر بیضی با یک صندوق نامه روبرو می شود که تنها واژه مناسب برای توصیف آن، دلهره آور است. نامه های موجود در این صندوق شمار نامحدودی از چالش های داخلی و بین المللی است که توجه او را جلب خواهد کرد. این سوال که چه کاری باید انجام شود و به چه ترتیبی، اجتناب ناپذیر است چرا که روسای جمهوری وقت و منابع محدودی در اختیار دارند. آنها باید اولویت های مشخصی را تعیین کنند که ارزیابی آنها از فوریت، فرصت و واقعیت را منعکس کند. ترمیم باید رویکرد شش یا نه ماه ابتدایی دولت بایدن در زمینه سیاست خارجی باشد و تنها پس از آن است که فرصت ساختن فراهم و در برخی زمینه ها ضرورت می شود.

یافتن راهی برای بازیابی دوستی ها

اولویت دوم دولت بایدن در روند ترمیم باید رسیدگی به اتحادهای گذشته باشد که مزیت ساختاری سیاست خارجی ایالات متحده به شمار می روند. اتحادها و مشارکت ها، همبستگی منابع را در واکنش به تهدیدهای امنیتی محلی و چالش های جهانی فراهم می کنند. با این حال، بیشتر متحدان ایالات متحده در سال های اخیر اعتماد خود را به این کشور از دست داده اند. بایدن باید خیلی سریع رویکرد جدید، مشورتی تر و متعهد به اتحاد را در پیش بگیرد و نشان دهد یک کلانتر جدید و متفاوت در شهر است که مایل به همکاری با متحدان در طیف گسترده ای از مسائل بین المللی است.

دولت بایدن ورای دعوت به رایزنی های واقعی، می تواند اقدامات ملموسی برای نشان دادن تعهد خود به متحدان انجام دهد. متوقف کردن فوری عقب نشینی نادرست نیروها از آلمان و حل و فصل اختلافات با کره جنوبی بر سر حمایت مالی از نیروهای آمریکایی مستقر در آنجا، از جمله این اقدامات است. آمریکا باید توافق خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان با طالبان را مجددا بررسی کند. عقب نشینی نیروها به رفتارها و توانایی های طالبان گره خورده و باید با تعهدات طولانی مدت به کمک های اقتصادی و نظامی به دولت در کابل همراه باشد. دولت جدید همچنین می تواند در اتخاذ رویکرد جدیدی در قبال ایران با فرانسه، آلمان و بریتانیا هماهنگ شود و برای نمونه، دوباره به برنامه جامع اقدام مشترک 2015 بپیوندد به شرط آنکه ایران هم اقدامات انجام شده در عقب نشینی از توافق را معکوس کند. آمریکا و متحدانش همچنین باید در ماه ها و سال های آتی برای ایجاد چارچوبی جدید و دوام آوردنی تلاش کنند. در آسیا، دولت بایدن می تواند بلافاصله رایزنی با کره جنوبی و ژاپن را در مورد بهترین رویکرد در قبال کره شمالی آغاز کند.

دولت بایدن می تواند با پیوستن مجدد به توافقنامه ها و موسسات بین المللی بر چند جانبه گرایی تاکید کند و این کار را نه برای پسند دیگران، که برای منافع ایالات متحده انجام دهد. جدای از سازمان بهداشت جهانی، یک گزینه واضح برای شروع، توافقنامه آب و هوایی پاریس است. به همین ترتیب، دولت بایدن می تواند برای تمدید توافق کنترل تسلیحات جدید «استارت» که به زودی منقضی می شود، تلاش کند.

در رابطه با چین هم تدوین یک سیاست جامع، سیاستی که از تجارت و فناوری گرفته تا حقوق بشر تا نگرانی های استراتژیک مربوط به دریای چین جنوبی، تایوان و قدرت روزافزون چین در برابر همسایگانش را در بر بگیرد، زمان می برد. با این حال، دولت جدید می تواند دو گام مهم بردارد. می تواند به وضوح نشان دهد که سیاست گذاری های جدید با هماهنگی نزدیک با متحدان در آسیا و اروپا صورت خواهد گرفت تا بیشتر مورد حمایت قرار بگیرد و احتمال موفقیت آن بیشتر شود. و می تواند تمایل خود به یک گفت و گوی جدی و استراتژیک با پکن را به منظور تعیین زمینه های همکاری بالقوه برای نمونه درباره کره شمالی و تغییرات آب و هوایی، و محدود کردن زمینه های اختلاف اجتناب ناپذیر نشان دهد. (این مطلب ادامه دارد.)

هر سخن وقتی و هر نکته زمانی دارد

پس از روند ترمیم، زمان برای ساختن فراهم می شود؛ زمانی که باید به رسیدگی به بسیاری از دیگر مشکلاتی تخصیص داده شود که صندوق نامه های دولت جدید را پر کرده است. برای ایجاد یک تیم امنیت ملی جدید، برقراری مجدد روند سیاست منضبط و تکمیل بررسی های اولیه سیاست گذاری های بین دستگاهی، چندین ماه زمان لازم است. برای بحث و گفت و گو بین دولت با اعضای کنگره از هر دو حزب و تلاش برای یافتن نقاط مشترک با آنها هم زمان لازم است. در دولت های فعلی و قبلی (دولت های اوباما و ترامپ)، سیاست خارجی ایالات متحده بیش از حد توسط قوه مجریه برنامه ریزی شد و همین مساله بازگشت از آنها یا تغییر کاربری این سیاست گذاری ها را بسیار آسان کرد و همین روند بود که به وجهه ایالات متحده را به عنوان یک عامل قابل اطمینان در سطح جهانی آسیب زد.

برای نمونه، ممکن است هر دو حزب درباره چگونگی مقابله با چین و روسیه و حتی در رابطه با تصمیماتی مانند پیوستن به توافقنامه جامع و مترقی برای مشارکت در دو سوی اقیانوس آرام که با پتانسیل پیشبرد اهداف استراتژیک، اقتصادی و اقلیمی ایالات متحده به طور همزمان همراه است، توافق نظر داشته باشند. همچنین، می توان ابتکاراتی را برای ترمیم اساسی سازمان تجارت جهانی، بازسازی و نوسازی سرویس خارجی، تنظیم قوانین اساسی بین المللی برای فضای مجازی، ترغیب به تغییر و تحول در ونزوئلا و سوریه، رقابت با طرح کمربند و جاده چین و ارائه گزینه های جایگزین برای شبکه نسل 5 چینی، تقویت ناتو، ارتقاء پیشرفت دیپلماتیک بین اسرائیل و فلسطینی ها و موارد دیگر متصور شد. بحث این نیست که این تلاش ها و سایر تلاش های جدید می توانند امیدوار کننده باشند یا خیر. پیشبرد همه این مسائل به زمان نیاز دارد و در این مدت، تمرکز دولت جدید بایدن باید بر ترمیم آنچه تخریب شده، باشد.

ایالات متحده و جهان، هر دو، در نتیجه همه گیری ویروس کرونا و چهار سال سیاست خارجی ایالات متحده که متعهد به ایجاد اختلال عمیق در نظم جهانی بود، آسیب دیده اند. اگرچه اختلال به معنای تغییر و تحول در وضعیت اولیه در ذات خوب یا بد نیست، اما اقدامات دولت ترامپ در این راستا به شدت به اعتبار و مجموعه ارزشمند روابط و نهادهایی که ایالات متحده در سه چهارم قرن گذشته برای آنها زحمت کشیده بود، آسیب زده است. مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ایالات متحده نشان داد که مردم این کشور به طور خاص درگیر مشکلات جهانی که هم می توانند برای دولت جدید محدودیت و هم فرصت ایجاد کنند، نیستند. شاید به ویژه مساله دیپلماسی در حال حاضر دغدغه آنها نباشد. اما دولت بایدن باید برای درک و به دست آوردن فرصت هایی برای ساخت، ابتدا روی وظیفه فوری ترمیم چه در خانه و چه در سایر نقاط جهان متمرکز شود.

منبع: فارن افرز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34