روابط اسرائیل - امارات و تدام جنگ لیبی

نویسنده: جیسون پَک

دیپلماسی ایرانی: درگیری میان اعراب و اسرائیل برای چند دهه گسل اصلی ژئوپلیتیک خاورمیانه بود. اما در سال های اخیر این روند تغییر کرده چون کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در پی نگرانی از افزایش قدرت ایران در منطقه پنهانی و بدون آنکه روابط را به طور کامل عادی سازی کرده باشند، با اسرائیل مشارکت کردند. توافق اخیر بین اسرائیل و امارات متحده عربی صرفا این تغییر را رسمی کرد. و اگرچه این توافق احتمالا تاثیر زیادی در حل مناقشات اسرائیل و فلسطین نخواهد داشت، اما جنگ سرد معاصر که از زمان بهار عربی در منطقه در جریان بوده را تشدید می کند.
 
همین تنش های منطقه ایست که حل جنگ های نیابتی را به خصوص در لیبی دشوارتر می کند. دولت توافق ملی مستقر در طرابلس 21 اوت آتش بس یک جانبه اعلام کرد. اما در نبود یک بازداری حقیقی بین دو بلوک رقیب در خاورمیانه، هیچ امیدی به از بین رفتن محرک های اصلی این درگیری و دیگر درگیری های نیابتی در منطقه وجود ندارد و در حقیقت، دولت توافق ملی تنها می خواست با نمایش گذاشتن تصویر بانی صلح از خود، دست بالاتر را در دید رسانه ها به دست آورد.

گرچه عوامل اصلی درگیری در منطقه بدون تغییر باقی مانده اند، اما توافق امارات و اسرائیل همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است. این توافق احتمالا گروه های مخالف در منطقه را به شکل دو بلوک رقیب در می آورد و اسرائیل هم در بلوک سنتی، طرفدار پادشاهی و مخالف اخوان المسلمین متشکل از مصر، اردن، مغرب، امارات، عربستان سعودی و تا اندازه ای عمان، سودان و کویت ادغام می شود. این بلوک اگرچه قدرت اقتصادی زیادی دارد، اما در پی ظهور دولت هایی که با وضعیت موجود مشکل دارند و از اسلام سیاسی حمایت می کنند، در وضعیت خوبی نیست.بلوک رقیب توسط ترکیه، ایران و قطر رهبری می شود.

توافق امارات و اسرائیل به رغم اینکه «توافق صلح» نام گرفته، احتمالا با تشدید درگیری در مناطق رقابتی در خاورمیانه به ویژه یمن، لیبی و سوریه جنگ های منطقه ای را طولانی تر خواهد کرد.

امارات نشان داده که استراتژی اصلی آن در این درگیری ها کنترل سیاست گذاری متحدان است. رهبران اماراتی در سه سال گذشته از روابط خود در ریاض و واشنگتن استفاده کردند تا امکان جنگ با دست باز را برای متحدان یا گروه های نیابتی فراهم آورند. با این حال، به نظر می رسد امارات در لحظه موفقیت بزرگ دیپلماتیک خود در هر سه صحنه درگیری نظامی شکست خورده است.

امارات و اسرائیل دو متحد بزرگ آمریکا در منطقه هستند و این اتفاق بی دلیل نیست. آنها از اقتصادهای قدرتمند و ارزش هایی مشابه غرب از جمله تحمل مذهبی، اشتراک گذاری اطلاعات در مبارزه جهانی با تروریسم و محافظت جدی از دارایی های خصوصی برخوردارند. با این حال، هر دوی آنها در دو دهه گذشته به استبداد گرویده اند و متاسفانه دولت دونالد ترامپ به جای ترغیب آنها به تغییر مسیر جاه طلبی های منطقه ای با سازش، از رویای آنها برای تسلط بر منطقه حمایت کرده است. رویکرد ترامپ در قبال بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، نیز رها کردن نقش میانجی گری آمریکا میان اسرائیل و مخالفانش و تسهیل زیاده خواهی های نتانیاهو بوده است.

لیبی در نه سال گذشته یکی از میدان های اصلی جنگ بین دو بلوک منطقه بوده است. حمایت خارجی از گروه های داخلی رقیب عمدتا به رغم قطعنامه سازمان ملل در ممنوعیت انتقال اسلحه، به شکل تامین تسلیحاتی بوده است. رهبران بلوک سنت گرا و روسیه از خلیفه حفتر، ژنرال مخالف حمایت می کنند که فرماندهی ارتش ملی لیبی در شرق را بر عهده دارد. جوامع محلی و گروه های شبه نظامی مخالف حفتر از دولت مستقر در طرابلس و مورد حمایت ایالات متحده پشتیبانی می کنند. این گروه از کمک های ملموس دیپلماتیک ایتالیا، آلمان، بریتانیاو گاها ایالات متحده برخوردار هخستند. با این حال، در سال 2019 که طرابلس مورد حمله قرار گرفت، آن کشورها از ارائه کمک های نظامی لازم خودداری کردند. آنگاه، اوایل سال 2020 دولت ترکیه برای حمایت از دولت در طرابلس و شکست دادن حفتر، شروع به اعزام نیرو و ارسال تجهیزات به لیبی کرد. دو طرف قساوت های زیادی مرتکب شدند و ترکیه محدوده دریایی انحصاری طلب کرد که نقض آشکار قوانین بین المللی و حقوق دریایی یونان، قبرس و مصر در تلاش برای تبدیل ترکیه به مرکز صادرات گاز در شرق مدیترانه بود. به رغم موضع گیری تهاجمی منطقه ای ترکیه، این رویکرد حداکثرگرایی روسیه و امارات بوده که حفتر را به حفظ موقعیت قادر ساخته و این مساله، دستیابی به سازش و پایان دادن به جنگ داخلی لیبی را دشوارتر کرده است. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: فارن پالسی / مترجم: طلا تسلیمی