دست خالی هند از توافق ایران و چین

دیپلماسی ایرانی: توافق اخیر ایران و چین به گسترش رقابت ایالات متحده و چین در بخش های مختلفی از جهان دامن می زند. مهمتر از آن، چه بسا چنین کاری یک واکنش ملموس و چشمگیر به موفقیت هند باشد که در ماه ژوئن، از حیث نظامی در کشمیر چین را از صحنه به در کرد.

توافق ایران – چین به معنای پایان استفاده هند از بندر چابهار و احداث خط ریلی از آن بندر برای ارتباط با افغانستان است. حرکت هند به سمت کشمیر برای پکن به معنی قطع کمربند زمینی چین – پاکستان است که در برابر، به هند کمربند زمینی خودش به سمت آسیای مرکزی را می دهد.

پس از درگیری بین نیروهای ارتش هند و ارتش چین، پکن تصمیم گرفت با توافق با ایران دست هند از آسیای مرکزی را قطع کند. بدین ترتیب مقامات ایرانی نیز پروژه چابهار – زاهدان را که 628 کیلومتر از آن را طرف هندی تکمیل کرده بود، لغو کردند.

سرمایه گذاری 400 میلیارد دلاری چین در اقتصاد ایران، مدرن سازی راه آهن، بنادر، شبکه 5G  و ارتباطات در ازای تامین نفت از سوی ایران از جمله موارد این توافق است. چین می تواند ایران را به طرح یک کمربند یک جاده پیوند دهد و قادر است مناطق آزاد تجاری در ماکو، آبادان و قشم احداث کند.

این توافق امکان دسترسی چین به جاسک را فراهم می کند. چین توسعه موقعیت راهبردی اش در منطقه ی خلیج فارس را از زمان جنگ ایران و عراق آغاز کرد و تا به حال پیوسته حضورش در منطقه را افزایش داده است.

چین در یک دهه گذشته و در رقابت با ایالات متحده و هند اهداف واضحی برای تامین امنیت انرژی خود ترسیم کرده و درصدد است تا به یک قدرت واقعی در خلیج فارس و اقیانوس هند تبدیل شود.

چین پاکستان را به یک شریک راهبردی در طرح یک کمربند یک جاده تبدیل کرده است و اکنون نقش فعالی در توسعه و مدیریت بندر گوادر دارد. چین همچنین سرمایه گذاری های قابل ملاحظه ای در عمان برای احداث یک منطقه آزاد تجاری کرده است.

چین در همراه کردن عربستان و امارات متحده عربی نیز در سال 2019 موفق عمل کرد. با این حال دریافت که رابطه راهبردی با ایران و شبه جزیره عرب به شکل همزمان امکان پذیر نیست. بنابراین چین بهترین انتخاب یعنی ایران را برگزید.

برای چین حصول اطمینان از دسترسی به منابع نفت و گاز خلیج فارس و محدود کردن توانایی دسترسی و نفوذ ایالات متحده، در مواقع بحرانی یا بروز یک جنگ، ضروری است. چین بیش از 70 درصد از نفت خود را وارد می کند که 40 درصد از آن از خاورمیانه تامین می شود.

تجارت و پیوندهای راهبردی ایران و چین می تواند تحریم های ایالات متحده را دور بزند. در شرایطی که هر دو کشور تحریم شده و تحت فشارهای زیادی قرار دارند، این اتحاد تازه برای تهران و پکن یک انعطاف راهبردی به ارمغان می آورد.

آیا اقتصاد چین می تواند در مدت زمان قید شده از این توافق حمایت کند و آیا تلاش نظامی هند برای قطع کریدور پاکستان به چین مشکلات عمده ای برای چین می آفریند؟ مطمئنا توافق ایران و چین هشداری از سوی پکن برای روزی است که شاید اثری از کریدور پاکستان به سمت اقیانوس هند باقی نمانده باشد.

منبع: اویل پرایس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11