حمایت حقوق بین الملل بشر از زندانیان در وضعیت شیوع ویروس کرونا

نویسنده: امیر بی پروا، پژوهشگر حقوق بین الملل بشر

دیپلماسی ایرانی: مقارن با شیوع ویروس کرونا در سطح پاندمیک جهانی، یکی از موضوعاتی که در مقابله با شیوع این ویروس باید مورد توجه جامعه جهانی است، حمایت از افراد و گروه های خاص است. گروه هایی چون کودکان، زنان، افراد آسیب پذیر، زندانیان و..... نمونه هایی از این گروه ها هستند. زندانیان از گروه هایی هستند که با اقتضای وضعیت زندان ها که تراکم جمعیت بین افراد وجود دارد، امکان فاصله گذاری و ایزوله در زندان ها سخت است، دسترسی به دارو و امکانات پزشکی نیز در زندان ها نسبت به محیط های دیگر کمتر است لذا ضرورت دارد که حمایت های خاصی به منظور پیشگیری از شیوع بیماری کرونا در زندان و حمایت از افراد زندانی در مقابل بیماری صورت بگیرد.

مبنای این تعهد حقوق بین الملل بشر است که به موجب آن دولت ها در راستای تعهد بین المللی خود نسبت به حق بر سلامت باید اقدامات لازم را در پیشگیری از بیماری و درمان افراد و حمایت از افراد تحت خطر انجام بدهند. به موجب ماده 12 میثاق حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دولت ها تعهد به پیشگری از شیوع انواع بیماری های مصری دارند و به موجب همین میثاق به درمان بیماران متعهدند و باید تمامی اقدامات لازم را در این زمینه با به کاری گیری ظرفیت های خود انجام دهند. قواعد حداقل استانداردهای رفتار با زندانیان مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد و قواعد نلسون ماندلا فراهم ساختن امکانات پزشکی و درمانی به منظور پیشگری از بیماری و درمان بیماران را برای تمام زندان ها در سراسر جهان و برای تمام زندانیان ضروری می داند.

برای اجرای این تعهد بین الملل و تضمین حق بشری حق بر سلامت به منظور حمایت از زندانیان برای دولت ها ضروری است که در چارچوب حقوق ملی خود و با رعایت استانداردهای حق بشری اقداماتی به شرح ذیل را انجام بدهند:

1-    کاهش جمعیت کیفری زندان ها از روش های مختلفی مانند: عفو، اعطای مرخصی به زندانیان، مجازات های جایگزین، تبدیل مجازات و تعلیق مجازات. 
2-    توجه ویژه به وضعیت زندانیان دارای کهولت سن، زنان، کودکان و زندانیان دارای بیماری های پرریسک به منظور امکان فراهم آوردن آزادی آنها و ایزوله. 
3-    پاکسازی محیط زندان از طریق ضد عفونی محیط ها.
4-    فراهم ساختن امکان فاصله گذاری و ایزوله افراد به منظور پیشگیری از بیماری و ابتلای افراد. 
5-    در دسترس بودن دارو و امکانات پزشکی در محیط زندان و انجام آزمایش های بالینی برای تشخیص بیماری
6-    اعزام افراد بیماری به مراکز درمانی و بیمارستان ها برای درمان

اقدامات اشاره شده همه به منظور اعمال حق بر سلامت زندانیان است که حقوق بین الملل بشر این تعهد را بر دولت ها الزام آور ساخته است تا در اجرای این تعهد سلامت تمامی زندانیان را تضمین کنند. انجام هر اقدامی برای تضمین حق بر سلامت نمی تواند مانعی برای حقوق دیگری چون حق بر غذا،حق بر پوشاک،دسترسی  به وکیل یا پزشک شود.
ماده 25 اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده 12 میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حق سلامت را برای همه افراد بدون تبعیض شناسایی می کنند و دولت ها به موجب این اسناد الزام آور و حقوق بین الملل عرفی برای تضمین حق بر سلامت مکلف به انجام اقدامات پزشکی و درمانی و فراهم کردن امکانات برای پیشگیری از بیماری کرونا در زندان ها و درمان زندانیان در صورت ابتلا هستند.