تمرکز روسیه بر جنبه نظامی-اطلاعاتی مساعدت امنیتی در منطقه

نویسندگان: رابرت اسپرینگبورگ (استاد بازنشسته امور امنیت ملی و پژوهشگر موسسه امور بین المللی ایتالیا)، اف. سی. «پینک» ویلیامز (ژنرال بازنشسته که در سال های 2008 تا 2011 به عنوان رئیس دفتر همکاری های نظامی و ارتباط دفاعی با سفارت ایالات متحده در قاهره خدمت کرده)، جان زاواژ (استادیار امور امنیت ملی در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی که در سال های 2017 تا 2018 به عنوان رئیس همکاری های نظامی و ارتباط دفاعی سفارت ایالات متحده در یمن مشغول به کار بوده)

دیپلماسی ایرانی: در ادامه، استراتژی ها و تاکتیک های مساعدت امنیتی سه بازیگر و رقیب اصلی در منطقه مِنا یعنی ایالات متحد، روسیه و ایران بیشتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. لازم است که شرایط و اهداف هر یک از این کشورها ارزیابی شوند.

ابزار روسیه در ارائه مساعدت امنیتی- اوگِنیا سوکولفسکایا، روزنامه نگار روسی، معتقد است که کرملین برای گسترش نفوذ خود در آفریقا که به نظر می رسد منعکس کننده رویکرد آن به منطقه مِنا نیز هست، یک برنامه سه مرحله ای دارد: مرحله اول فروش اسلحه است؛ موارد یاد شده هم این مساله را تایید می کند. مرحله دوم اعزام «مزدوران» برای درک بیشتر شرایط موجود در صحنه بدون درگیری و مداخله رسمی کرملین است؛ همانطور که سوکولفسکایا در موارد لیبی و سودان مشاهده کرده، نقش اصلی این مزدوران محافظت از رهبران، آموزش نیروهای نظامی و معرفی تسلیحات روسی است. مرحله سوم جهشی کوانتومی است که اعزام نیروهای نظامی روسیه را شامل می شود؛ وظایف و زمینه های مداخله آنها متغیر است و همانند مورد سوریه می تواند به تشدید تنش ها بینجامد. استقرار اولیه عمدتا برای آموزش و راهنمایی نظامیان محلی در استفاده و نگهداری از سامانه های تسلیحاتی روسی صورت می گیرد که هدف اصلی از آن در آفریقا هموار کردن راه برای مشارکت گسترده تر روسیه بویژه در زمینه اقتصادی است. اما در منطقه مِنا که سطح درگیری ها بالاتر است، چنین مداخله ای همچنین می تواند شکل درگیری مستقیم روسیه در جنگ را در بر بگیرد و سوریه یکی از همین نمونه هاست. با این وجود، کشور میزبان مجبور است کنترل اساسی نیروهای خود را به روسیه بدهد.

این طرح سه مرحله ای کرملین چارچوب کلی استراتژی روسیه و ابزار مورد استفاده در رسیدن به اهداف آن را تعیین می کند؛ البته همانطور که انتظار می رود جزئیات در آن مشخص نشده اند و لزوما در هر بستری نیز صدق نمی کنند. برای نمونه، این طرح ارتباط بین اهداف و کمیت و کیفیت تسلیحات تامین شده از سوی روسیه را مشخص نمی کند و احتمالا همه این موارد به ظرفیت دریافت کنندگان نیز بستگی دارد. این طرح همچنین به کیفیت کمک های فنی نظامی ارائه شده، موضوعی که خیلی کم مورد توجه قرار گرفته، نمی پردازد.

نوروِل بی. دی اَتکاین این مساله را در مصر مورد بررسی قرار داده و به عنوان یک مامور ارتش ایالات متحده عملکرد همتایان روسی خود را ارزیابی کرده است. او به این مساله اشاره می کند که «مشاوران اتحاد جماهیر شوروی» پیش از اخراج شدنشان از مصر توسط انور سادات، در همه سطوح و همه جنبه های «برنامه ریزی، آموزش و تدارکات» این کشور ایفای نقش می کردند. نقطه قوت مداخله روسیه اساسا به دلیل رویکرد ساده اتخاذ شده از سوی آنهاست: «هرگز از کارآموزان انتظار نمی رفت که ابتکارعمل یا نوآوری به خرج دهند، بلکه آنها به طور مکرر در جلسات آموزشی و رزمایش ها شرکت می کنند تا آموزش ها برای آنها به عادتی غریزی تبدیل شود.» مشاوران شوروی دوره های طولانی معقولی را در مصر گذراندند. آنها آماده بودند تا دشواری های قابل توجهی را در زندگی روزمره خود تحمل کنند. استفاده و نگهداری تجهیزاتی که آنها مستقر می کردند، ساده و سیستم لجستیک آنها بسیار ساده تر از نمونه های مشابه آمریکایی بود. نقاط ضعف آنها مشکلات زبانی که هرگز به درستی مورد رسیدگی قرار نگرفتند، و همچنین تفاوت های فرهنگی گسترده تر را شامل می شد که دی اتکاین به تفصیل به جزئیات آن پرداخته است. مشاوران روسی افراد سرسختی بودند و عادت داشتند از مصری ها که ناظرانی عمومی بودند، فاصله بگیرند. در حقیقت، آنها از اخراج شدنشان توسط سادات خشنود شدند.

در رابطه با درس هایی که روسیه از تجربه دشوار در مصر گرفت، می توان به نمونه هایی اشاره کرد که اکنون در سوریه به کار گرفته شده اند: مشاوران نظامی متخصص روسی مشهور به اسپِتسناز، همراه با نیروهای سوری یا به عنوان فرماندهان آنها در جنگ شرکت می کنند؛ نوعی برنامه آموزش حین انجام کار به جای شیوه های آموزش رسمی به کار گرفته شده در مصر. به طور کلی، مداخله روسیه در سوریه شکل جنگ افزاری هیبریدی (ترکیبی) متشکل از «استفاده از نیروهای غیرمتعارف، مزدوران، روش های پنهانی، برنامه های اطلاعاتی و ضداطلاعاتی» است.

به طور خلاصه، ابزار مساعدت امنیتی روسی طیف وسیعی از سامانه های تسلیحاتی، آموزش استفاده از آنها توسط پرسنل ارتش یا پیمانکارهای امنیتی «خصوصی» مخفی، گسترش حیطه محافظت از نخبگان محلی، و کمپین های ضداطلاعاتی و بعضا پشتیبانی از نیروهای نظامی محلی مانند اتفاقی که در سودان رخ داد را شامل می شود. این ابزارها به خوبی با اهداف روسیه و همسایگان روسیه که دریافت کننده های اصلی مساعدت امنیتی این کشور به شمار می روند، همخوانی دارند. اهداف، شیوه ها و ابزار روسی همه به واسطه نظام های اقتدارگرایانه این کشور و دریافت کنندگان مساعدت امنیتی آن شکل گرفته است و نقاط قوت و ضعف آنها در مقایسه با کمک های امنیتی ایالات متحده آشکار می شود. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: کارنگی اهدا برای صلح بین المللی / مترجم: طلا تسلیمی